Ισότητα και προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας για τους ανθρώπους με χρόνιες νόσους: μια διαρκής διεκδίκηση…
Παραθέτουμε την εισήγηση του Τάσου Γιακουμή, γενικού ιατρού και μέλους του Δ.Σ της Ε.Ι.Ν.Α, στην Ημερίδα του Σωματείου με Νόσο Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Αχαΐας που έγινε στις 18/5 στην Πάτρα. Μια εισήγηση που αναδεικνύει γενικότερα ζητήματα για την ισότητα και προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας ασθενών με χρόνια προβλήματα. Περιλαμβάνει αποκαλυπτικά στοιχεία για την διάλυση της δημόσιας περίθαλψης και πρόληψης, την απόσυρση του κράτους από την υποχρέωσή του για διασφάλιση του αγαθού της υγείας, ειδικά κατά την διάρκεια της πανδημίας και μετά από αυτή.
Διεθνής Διάσκεψη για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Άλμα Άτα, πρ. ΕΣΣΔ. 6-12/9/1978:
«Ι. Η Διάσκεψη επισημαίνει για μια ακόμα φορά την ισχυρή πεποίθησή της ότι η Υγεία (η οποία ορίζεται ως κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά ως απουσία νόσου και αναπηρίας) αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και η επίτευξή του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παγκόσμιο στόχο του οποίου η πραγματοποίηση προϋποθέτει τη συμβολή πολλών άλλων οικονομικών τομέων, πέραν του τομέα της υγείας.
ΙΙ. Η υπάρχουσα τεράστια ανισότητα στο επίπεδο υγείας – ιδιαίτερα μεταξύ των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, αλλά και σε καθεμία ξεχωριστά – είναι, αφενός μεν, πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά απαράδεκτη, αφετέρου δε, κοινού ενδιαφέροντος για όλες τις χώρες»
Σύνταγμα της Ελλάδας, 1986, άρθρο 21 παρ. 3:
«Tο Kράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων»
Χάρτης θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 35, 14/12/2007:
«Κάθε πρόσωπο δικαιούται να έχει πρόσβαση στην πρόληψη σε θέματα υγείας και να απολαύει ιατρικής περίθαλψης, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που ορίζονται στις εθνικές νομοθεσίες και πρακτικές. Κατά τον καθορισμό και την εφαρμογή όλων των πολιτικών και δράσεων της Ένωσης, εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου»
Η Διεθνής Διάσκεψη επισημαίνει! Το Κράτος μεριμνά; Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξασφαλίζει;
Σε ποιο στάδιο βρισκόμαστε; Ένας άνθρωπος με χρόνια προβλήματα όπως αυτός/ή π.χ. με ΙΦΝΕ που χρειάζεται άμεση πρόσβαση στη διάγνωση. Που απαιτεί ακριβές θεραπείες. Που χρειάζεται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στην εκπαίδευση, τη διατροφή, την ένταξη… Πως κατοχυρώνεται η ισότητα και η προσβασιμότητα;
Υπάρχουν φραγμοί;
Δομικοί. Πόσα δημόσια εργαστήρια (για να εξασφαλιστεί η ισότητα) υπάρχουν για να συμβάλλουν στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία;
Χωρικοί. Πόσοι άνθρωποι μένουν σε απομακρυσμένες περιοχές και με ποιο τρόπο αντιμετωπίζουν την έλλειψη προσβασιμότητας σε δομές διάγνωσης και μεθόδους θεραπείας;
Κοινωνικοί. Πόσοι άνθρωποι έχουν τη μορφωτική ή κοινωνική δικτύωση προκειμένου να αντιληφθούν τις διαγνωστικές και θεραπευτικές διαδικασίες που απαιτούνται για την ανταπόκρισή τους στη νόσο; Με ποιες δομές μπορούν να αλλάξουν αυτά;
Οικονομικοί. Εδώ συμπυκνώνεται η πεμπτουσία των ανωτέρω φραγμών στην ισότητα και την προσβασιμότητα στις υπηρεσίες υγείας. Η υποβάθμιση, η υποστελέχωση του Δημόσιου Τομέα της Υγείας, η αποδιάρθρωση των υποστηρικτικών υπηρεσιών των ΑΜΕΑ και των πασχόντων από χρόνιες νόσους, η προνομοποίηση της άμεσης πληρωμής από τους ασθενείς ακόμα και για τα αυτονόητα οδηγούν την πολιτική στο χώρο της υγείας.
Να το κάνουμε πιο πραγματικό:
Γιάννης Υφαντόπουλος: Η έξαρση των ιδιωτικών δαπανών υγείας στην Ελλάδα 16/5/2024.
Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΟΣΑ, (Health at a Glance 2023), διαθέτει το 8,6% του ΑΕΠ για την υγεία έναντι 9,2% του μέσου όρου των Χωρών του ΟΟΣΑ. Σε όρους κατά κεφαλήν σταθμισμένης δαπάνης, η Ελλάδα δαπανά 3.015$ για την υγεία έναντι 4.986$ του μέσου όρου του ΟΟΣΑ. (απόκλιση μείον 40%)
Στο ίδιο:
Οι Έλληνες πληρώνουν για ιδιωτικές δαπάνες υγείας το 35% ενώ ο μέσος Ευρωπαίος διαθέτει το 15%. Παρατηρείται διαχρονικά μια συνεχής απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ-27 σε βάρος των Ελλήνων.
Συνεχίζει:
Από τις έρευνές που εκπονήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το ΙΠΟΚΕ ερευνητικό κέντρο (www.ipoke.gr) μάς προέκυψε ότι η Ελλάδα αποτελεί την «Πρώτη Χώρα» στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τις μεγαλύτερες ανισότητες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας. Το χάσμα στην πρόσβαση ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς στην Ελλάδα είναι υπερ-πενταπλάσιο, σε σχέση με τον μέσο ορό της ΕΕ-27. Το 1,2% των πλουσιότερων Ελλήνων δηλώνουν δυσκολίες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, έναντι του 17,2% των φτωχότερων τάξεων.
Να το μεταφράσουμε:
Πόσοι μπορούν να βρούν έγκαιρα ραντεβού για την απαραίτητη κολονοσκόπηση που θα βάλει τη διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας ή της νόσου Crohn;
Στην Πάτρα, μόνο δυο δημόσια κέντρα υπάρχουν, το ένα (Άγιος Ανδρέας) σοβαρά υποστελεχωμένο και το άλλο (ΠΓΝΠ) οριακό στη λειτουργία του. Οι αναμονές είναι δυσθεώρητες με αποτέλεσμα να θεωρείται ανέκδοτο η δωρεάν κολονοσκόπηση του γενικού πληθυσμού στο πλαίσιο της προσυμπτωματικής διάγνωσης του Καρκίνου του Παχέως Εντέρου.
Οι ιδιωτικές δομές δεν έχουν συμβληθεί με τον ΕΟΠΥΥ με αποτέλεσμα, αν και όταν βρεθεί το ραντεβού να πρέπει να καταβληθεί ποσό άνω των 250 ευρώ, συμπεριλαμβανομένης και της μέθης.
Πάμε στη διαχείριση:
Οι πάσχοντες από ΙΦΝΕ στην Αχαΐα είναι κατά προσέγγιση μεταξύ 1500-2000, με στοιχεία των ιατρών του ΠΓΝΠ.
Πόσοι είναι οι πάσχοντες από χρόνιες νόσους κάθε είδους; Μέσα σε μια χρονιά, το 2023, είχαμε 2,5 εκατομμύρια νοσηλείες στα ελληνικά νοσοκομεία. Πόσοι από τους χρονίως πάσχοντες που εξήλθαν με εξιτήριο, απόλαυσαν την όποια υπηρεσία αποκατάστασης από κρατική δομή; Πόσο επιβαρύνθηκε το κάθε νοικοκυριό από αυτές τις ελλείψεις; Και σε περίπτωση που δεν υπήρχαν οι οικονομικές δυνατότητες να ανταπεξέλθει η κάθε οικογένεια ή άτομο σε αυτές τις ανάγκες, τι απέγινε;
Η έλλειψη δε, της κουλτούρας και των πόρων για μια Δημόσια Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, ΟΧΙ όπως την ξέρουμε, αλλά με έμφαση στην πρόληψη και την παρέμβαση στην κοινότητα από τη Διεπιστημονική Ομάδα Υγείας, μας κοστίζει αχρείαστες νοσηλείες και απώλεια σημαντικών πόρων για την πρόνοια και την αποκατάσταση των χρονίως πασχόντων.
Βιώνουμε, με ένταση θα έλεγα, μια επιδείνωση των δεικτών πρόσβασης και ισονομίας στο σύστημα υγείας της χώρας μας, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν. Η ιδιωτική δαπάνη των ασθενών αυξάνεται συνεχώς και μειώνεται η κρατική δαπάνη γι αυτές. Την ίδια στιγμή, προνομοποιείται σκανδαλωδώς ο μεγάλος ιδιωτικός τομέας της υγείας εις βάρος του πιο προσβάσιμου και πιο ισόνομου δημοσίου καθώς και των μικρών επιχειρήσεων της ιδιωτικής υγείας (μην ξεχνάμε ότι είμαστε μάρτυρες, αυτή την περίοδο, της απεργίας των μικρών ιδιωτικών εργαστηρίων που διαμαρτύρονται για την αφαίμαξή τους από τον ΕΟΠΥΥ μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών).
Πλευρές αυτής της πολιτικής της αντιληφθήκαμε με δραματικό τρόπο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όταν χρηματοδοτήθηκαν αδρά οι αδιάφορες για το κοινό ιδιωτικές κλινικές προκειμένου να μείνουν «καθαρές» από κόβιντ, αφήνοντας στην τύχη τους τις δημόσιες νοσηλευτικές μονάδες που υπέστησαν όλο το βάρος της περίθαλψης.
Η τομή σε αυτή την κατεύθυνση της κατίσχυσης της αντίληψης ότι μόνο όποιος/α έχει την οικονομική δυνατότητα θα έχει υγεία, έγινε από την εποχή των μνημονίων.
Για όποιον ή όποια θυμάται, από το 2012 ως το 2015 είχε στην κυριολεξία απαγορευτεί η είσοδος των ανασφάλιστων συμπολιτών μας στα νοσοκομεία. Όποιος/α νοσηλεύονταν γιατί κινδύνευε η ζωή του/της, τα έξοδα περνούσαν στην εφορία.
Εκείνη την περίοδο, με συμβολικούς και ουσιαστικούς όρους, εθελοντές υγειονομικοί, σε σύμπνοια με οργανώσεις και συλλόγους ασθενών αγωνίστηκαν για την επαναφορά της στοιχειώδους πρόσβασης και ισονομίας όλων –ανασφάλιστων και μη- στην υγειονομική φροντίδα. Κάι για το χρόνιο νόσημα και για το επείγον περιστατικό.
Στην Πάτρα, λειτούργησε από το 2012 ως το 2016 το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης με πρωτοβουλία της Ένωσης Ιατρών Νοσοκομείων Αχαΐας, τη στήριξη του Ιατρικού Συλλόγου Πατρών και μελών του Ιατρικού Τμήματος και το Κοινωνικό Φαρμακείο του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αχαΐας και του Δήμου Πατρέων που ακόμα λειτουργεί. Κοινές κινητοποιήσεις-συλλαλητήρια είχαν οργανωθεί με το Άλμα Ζωής, το Αγκαλιάζω, τους ασθενείς με Πολλαπλή Σκλήρυνση, τους ρευματοπαθείς και πολλούς άλλους, για τη διεκδίκηση στην ελεύθερη πρόσβαση. Η πιο πρόσφατη το Γενάρη του 2023, πάλι για το θέμα του αποκλεισμού των ανασφάλιστων από τον ιδιώτη γιατρό και το εργαστήριο.
Η διεκδίκηση της ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας είναι θέμα Δημοκρατίας. Υλοποιείται μέσα από αγώνες που αναγκάζουν μια εχθρική –όπως αποδεικνύεται- Πολιτεία, να δίνει τα στοιχειώδη στους ανθρώπους που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη.
Ικανοποιούμαστε με τα …στοιχειώδη; ΟΧΙ!
Το κενό της απόσυρσης του κράτους από τις συνταγματικές του υποχρεώσεις στην υγεία, δε μπορεί να καλυφθεί από την μεταφορά των υποχρεώσεών του στους Δήμους και τις Περιφέρειες που ούτε την τεχνογνωσία, ούτε τους πόρους έχουν για ένα τόσο ακριβό –αν πρόκειται να είναι ουσιαστικό- καθήκον. Η σημερινή εικόνα και καθημερινότητα των σχολείων που έχει εμπεδωθεί αυτή η πρακτική χρόνια τώρα, δικαιώνει τον ισχυρισμό.
Ιδίως σήμερα που με τους νόμους που πέρασαν την τελευταία περίοδο διαλύεται κάθε έννοια δημόσιου συμφέροντος στην υγεία, ιδιωτικοποιούνται ραγδαία οι υπηρεσίες και η ίδια η ιατρική λειτουργία, ολοκληρώνεται η εμπορευματοποίηση του συστήματος με την επικράτηση μεγάλων διαπλεκόμενων funds στην ιδιωτική υγεία, την ασφάλιση και την ιατρική εκπαίδευση.
Τα αποτελέσματα αυτά θα τα υποστεί η μεγάλη πλειοψηφία που αυτή τη στιγμή χειμάζεται.
Και κυρίαρχα οι χρονίως πάσχοντες που θα περιοριστεί κι άλλο η προσβασιμότητα και η ισοπολιτεία σε αυτό το ζωτικό δικαίωμα.
Και για να μην τρέφουμε αυταπάτες για τις αντιλήψεις και τις προθέσεις της Πολιτείας (κήρυξη του Ευαγγελισμού σαν νοσοκομείου ετοιμότητας για ΑΜΕΣΗ και ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ εξυπηρέτηση των VIPs που θα φιλοξενηθούν στη Μ. Βρεττάνια κατά τη διάρκεια του Conference Cup 28-30/5), η υγεία είναι μόνο για λίγους…
Πηγές:
*Η έξαρση των ιδιωτικών δαπανών υγείας στην Ελλάδα | Insider
*Δαπάνες Υγείας: Υποχώρηση στην Ελλάδα έναντι αύξησης στην ΕΕ [γραφήματα] | in.gr eina.gr
*Ο Τάσος Γιακουμής είναι γιατρός στο Κ.Υ. Κ.Αχαΐας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου