Τα άλλοτε «τυχερά νησιά» του Ατλαντικού –«islas afortunadas»– βρίσκονται αντιμέτωπα με μια άνευ προηγουμένου κρίση, με τους φυσικούς πόρους να εξαντλούνται, τα οικοσυστήματα να πλήττονται ανεπανόρθωτα και τις τοπικές κοινωνίες να βιώνουν τις ολέθριες επιπτώσεις του υπερτουρισμού. Είναι ένα καμπανάκι για το μέλλον που μπορεί να επιφυλάσσεται για τις Κυκλάδες.
Με το σύνθημα «Τα Κανάρια Νησιά έχουν ένα όριο» περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους απαιτώντας να αλλάξει το τουριστικό μοντέλο που έχει κάνει τη ζωή για τους ντόπιους δυσβάσταχτη και περιβαλλοντικά μη βιώσιμη. Οι μαζικές κινητοποιήσεις της 20ής Απριλίου αποκάλυψαν ότι πίσω από τις χαρούμενες ανακοινώσεις για την ανάπτυξη της τουριστικής βιομηχανίας κρυβόταν η απελπισία του τοπικού πληθυσμού. Τα Κανάρια δέχονται τουρίστες πέρα από τις δυνατότητες και τη φέρουσα ικανότητα τους.
Στην Τενερίφη, το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, οι διαδηλωτές κρατούσαν πλακάτ με συνθήματα όπως «Τουρίστες, σεβαστείτε τη γη μου!», «Δεν είναι ξηρασία, είναι λεηλασία», «Ο τουρισμός μου ανεβάζει το ενοίκιο» και «Δεν θέλουμε να δούμε το νησί μας να πεθαίνει».
Στις 11 Απριλίου, έξι ακτιβιστές της συλλογικότητας Canarias se agota (Τα Κανάρια εξαντλούνται) ξεκίνησαν απεργία πείνας, η οποία διήρκησε 20 μέρες, με αίτημα την ανάληψη άμεσων μέτρων από την πολιτεία. «Είναι καιρός να μποϊκοτάρουμε, με όποιον τρόπο μπορούμε, την τουριστική δραστηριότητα που μας διώχνει από τη γη μας», έγραψαν. «Αν οι αρχές δεν μας ακούσουν, θα είναι υπεύθυνες που ρισκάρουμε τη ζωή μας».
Σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τους τουρίστες, οι κάτοικοι αναρτούν σε μέρη ψεύτικες αφίσες και αυτοκόλλητα «κλειστά λόγω συνωστισμού». Κοντά σε δημοφιλή αξιοθέατα, έχουν εμφανιστεί γκράφιτι «My misery your paradise» και «Tourists go home».
|
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ το ΒΙΝΤΕΟ της εικόνας |
Οι περιφερειακές αρχές έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το νερό, το κλίμα, την ενέργεια και την στέγαση, ενώ ομάδες απαιτούν την κήρυξη και επισιτιστικής έκτακτης ανάγκης. Η πρωτοβουλία κατά του μαζικού τουρισμού εξαπλώθηκε από τα Κανάρια σε αρκετές ισπανικές (Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Γρανάδα, Μάλαγα) και ευρωπαϊκές πόλεις (Βερολίνο, Λονδίνο, Άμστερνταμ).
Ένα αδηφάγο μοντέλο
«Τα Κανάρια έχουν χάσει το 85% των δασών τους και περισσότερα από 4 χιλιόμετρα ακτογραμμής καταστρέφονται κάθε χρόνο. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι οι αυθαίρετες κατασκευές υπάρχουν παντού. Στο νησί όπου μένω, την Τενερίφη, το πρόβλημα δεν είναι πλέον τα πολύ ακριβά ενοίκια, αλλά ότι δεν έχουν μείνει πια σπίτια να νοικιάσεις» μας λέει ο Ρομπέρτο Μέσα, ένας από τους απεργούς πείνας του Απριλίου. «Συγχρόνως γίνονται συνέχεια διακοπές νερού. Η θάλασσα ξεβράζει σκουπίδια. Άνθρωποι διαμένουν στα αυτοκίνητά τους. Το 36% των κατοίκων κινδυνεύουν με κοινωνικό αποκλεισμό. Είναι πολύ δύσκολο να βρεις κάποιον που να μην υφίσταται τις συνέπειες του σημερινού τουριστικού μοντέλου».
Σε απόσταση αναπνοής από τις αφρικανικές ακτές, τα επτά κύρια νησιά (Τενερίφη, Φουερτεβεντούρα, Γκραν Κανάρια, Λανθαρότε, Λα Πάλμα, Λα Γκομέρα, Ελ Ιέρο), συνολικής έκτασης 7.447 τ.χλμ., αποτελούν μία από τις αυτόνομες κοινότητες της Ισπανίας με ιστορική τοπική ταυτότητα. Αποτελούν έναν από τους φθηνότερους –και δημοφιλέστερους– προορισμούς για διακοπές στην Ευρώπη.
Το 2023 προσέλκυσαν περισσότερους από 16 εκατ. τουρίστες, εκ των οποίων 14 εκατ. από το εξωτερικό. Για το 2024 οι προβλέψεις αγγίζουν τα 17-19 εκατομμύρια (ο τοπικός πληθυσμός είναι 2,2 εκατομμύρια).
Αν και η τουριστική βιομηχανία αντιπροσωπεύει το 40% των θέσεων εργασίας του αρχιπελάγους, οι αμοιβές είναι εξαιρετικά χαμηλές. Ένας κάτοικος των νήσων λαμβάνει σχεδόν €900 λιγότερα από έναν μέσο μισθωτό στη Μαδρίτη. Συγχρόνως τα Κανάρια έχουν από τα πιο ακριβά καλάθια σούπερ-μάρκετ της Ισπανίας και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό (36,2%) κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού.
Ένα
από τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει
ο ντόπιος πληθυσμός είναι η στέγαση,
λόγω των ακριβών ενοικίων (μέση
τιμή €11,77 ανά τ.μ.) και κυρίως της
έλλειψης προσφοράς καθώς τα σπίτια
κατάλληλα για ιδιοκατοίκηση αξιοποιούνται
για τουριστική χρήση (πέρυσι οι κατοικίες
που μετατράπηκαν σε καταλύματα βραχείας
μίσθωσης αυξήθηκαν κατά 25%).
Η μέση τιμή αγοράς κατοικίας στα Κανάρια είναι στα €1.618/m2, +5,8% από πέρυσι.
Το αυξανόμενο κόστος στέγασης σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς και την έλλειψη σπιτιών αναγκάζει κατοίκους να κοιμούνται στα αυτοκίνητά τους, ακόμη και σε σπηλιές ή παράγκες στη βραχώδη ακτογραμμή της Τενερίφης. Το 2,2% του πληθυσμού είναι άστεγοι (6.444 καταγεγραμμένοι), ενώ οι αιτούντες για κοινωνική στέγη είναι περισσότεροι από 23.000.
Το οικοσύστημα υπό πολιορκία
Τα Κανάρια Νησιά είναι το σημαντικότερο κέντρο βιοποικιλότητας στην ΕΕ και ένα από τα πιο σημαντικά στον κόσμο. Φιλοξενεί 24 φυσικούς οικοτόπους Natura 2000 και τέσσερα εθνικά πάρκα.
17.000 άγρια χερσαία είδη και 9.000 θαλάσσια βρίσκονται στα Κανάρια. Περίπου 680 φυτά και 3.000 ζώα είναι ενδημικά στο αρχιπέλαγος. [Santiago Botero]
Τα
γαλάζια νερά μεταξύ της Τενερίφης και
της Λα Γκομέρα, γνωστά ως «Χαβάη της
Ευρώπης», αποτελούν Θαλάσσια Προστατευόμενη
Περιοχή και τη μοναδική Περιοχή
Πολιτιστικής Κληρονομιάς Φαλαινών
της Ευρώπης. Στο αρχιπέλαγος ζουν
φάλαινες-πιλότοι,
γνωστές και ως «τσιτάχ της θάλασσας»,
φυσητήρες, θαλάσσιες χελώνες καρέτα
καρέτα, μπλε καρχαρίες, τα γιγάντια
καλαμάρια Architeuthis dux κ.ά.
Φάλαινες-πιλότοι στα νερά της Τενερίφης.
Η έκρηξη του τουρισμού απειλεί ευθέως τους θησαυρούς αυτούς της φύσης. Για παράδειγμα, αγνοώντας τις επιστημονικές συστάσεις και τις προειδοποιήσεις της διεθνούς κοινότητας, στα νερά όπου ενδημούν οι φάλαινες η τοπική αυτοδιοίκηση προωθεί την κατασκευή ενός μεγάλου λιμανιού για την αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας των πλοίων δύο ναυτιλιακών. Η περιοχή έχει ήδη τέσσερα λιμάνια σε μόλις 30 χλμ. ακτογραμμής.
Μακέτα του προτεινόμενου λιμανιού Φονσαλία στη νοτιοδυτική Τενερίφη.
Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που ταξιδεύουν στο αρχιπέλαγος έχουν τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα, ολοένα και λιγότερο διαχειρίσιμο. Ο τουρισμός δημιουργεί το 26% των απορριμμάτων, ενώ 100 εκατ. λίτρα λυμάτων απορρίπτονται καθημερινά στη θάλασσα. Όμως το 72% των σημείων απόρριψης δεν είναι εξουσιοδοτημένα. Κάθε Σεπτέμβρη στην επιφάνεια της θάλασσας αναδύονται υπολείμματα σκουπιδιών και το 2022 και το 2023 παραλίες έκλεισαν για το κοινό λόγω υγειονομικού κινδύνου.
Παραλία Λας Αμερικάνας. Ένα ειδικά διαμορφωμένο θέρετρο διακοπών στη δυτική Τενερίφη. [SALVAR TENERIFE]
Η ΕΕ έχει ανοιχτούς φακέλους κυρώσεων για δύο σημεία από τα οποία μολύνεται η θάλασσα. Ένα είναι το Βιομηχανικό Πάρκο της Κοιλάδας του Γκιμάρ, για το οποίο επιβάλλεται στην Ισπανία πρόστιμο 10 εκατομμυρίων ευρώ κάθε έξι μήνες. Μελέτη κατέγραψε περισσότερα από 38.000 περιβαλλοντικά εγκλήματα στα Κανάρια μεταξύ του 2001-20.
Παράλληλα, το πρόβλημα της λειψυδρίας εντείνεται. Tην 1η Μαρτίου, η κυβέρνηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σε κάποιους δήμους εφαρμόζονται διακοπές της υδροδότησης και περιορισμοί στη χρήση του πόσιμου νερού. Την ίδια στιγμή ένα πολυτελές ξενοδοχείο χρησιμοποιεί έως και 400 λίτρα νερού ανά επισκέπτη καθημερινά, τέσσερις φορές περισσότερο από ό,τι θα χρησιμοποιούσε ένας ντόπιος. «Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα ζούσα την στιγμή που θα έκοβαν το νερό σε δήμους όπου ζει ο τοπικός πληθυσμός» λέει ο Ρομπέρτο Μέσα, «ενώ δεν υπάρχει κανένας έλεγχος για τους τουριστικούς δήμους. Μερικές φορές νομίζω ότι είμαστε πολύ παθητικοί για όλα αυτά που μας κάνουν».
Δύο σημαδιακές εκστρατείες
Δύο από τους μεγαλύτερους περιβαλλοντικούς αγώνες που έχει βιώσει η Τενερίφη τα τελευταία χρόνια, δόθηκαν ενάντια στην κατασκευή δύο μεγάλων τουριστικών συγκροτημάτων.
«Δεν θα κατέβουμε μέχρι να πάψουν οι παράνομες εργασίες». [salvarlatejita.org]
Το 2020, δύο ακτιβιστές σκαρφάλωσαν στην κορυφή ενός γερανού και έμειναν εκεί για 14 ημέρες μέχρι να σταματήσει η κατασκευή ξενοδοχείου στη Λα Τεχίτα, μια από τις τελευταίες παρθένες παραλίες της Τενερίφης. «Μέσα σε αυτές τις 14 ημέρες δημιουργήθηκε ένα πολύ μεγάλο κίνημα», λέει ο Μέσα. Η κατασκευή σταμάτησε το 2021 από το υπουργείο Περιβάλλοντος για αυθαίρετη κατάληψη αιγιαλού και δόμηση σε προστατευόμενη περιοχή.
Το κουφάρι του La Tejita Beach Hotel των 883 κλινών.
Το 2022, παρ’ ότι είχαν προηγηθεί δύο αρνητικές γνωμοδοτήσεις, ξεκίνησε άλλο ένα γιγαντιαίο έργο ξεκίνησε στο Πουερτίτο ντε Αντέχε: το συγκρότημα εξοχικών κατοικιών Cuna del Alma. Η περιοχή διαθέτει σημαντική βιοποικιλότητα.
Η μακέτα του συγκροτήματος Cuna de Alma των 437.000 τ.μ. Περιλαμβάνει 400 πολυτελείς κατοικίες, ξενοδοχείο, πισίνες, σπα, beach club και ιδιωτική τεχνητή παραλία. [atlanticohoy]
«Για τέσσερις μήνες ακτιβιστές κατασκήνωσαν στο χώρο και πέρασαν από εκεί χιλιάδες άνθρωποι για να δείξουν τη συμπαράσταση τους. Καταφέραμε να σταματήσουμε την κατασκευή», θυμάται ο Μέσα. Τελικά το υπουργείο Περιβάλλοντος ανέστειλε τις εργασίες, μετά την εύρεση δειγμάτων του φυτού viborina triste, που ανήκει στον κατάλογο των προστατευόμενων ειδών των Καναρίων.
Ένα από τα λογοπαίγνια των ακτιβιστών ήταν να μετατρέψουν το όνομα του συγκροτήματος από Cuna de Alma (Κούνια της Ψυχής) σε Tumba de Alma (Τάφος της Ψυχής).
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ωστόσο, και τα δύο έργα ξεκίνησαν ξανά.
Τα αιτήματα των κατοίκων
Κύρια αιτήματα των κατοίκων είναι η απαγόρευση της κατασκευής άλλων τουριστικών καταλυμάτων, η προστασία των προστατευόμενων περιοχών και η επιβολή τουριστικού φόρου στους επισκέπτες. Επιπλέον, ζητούν να να τεθεί ανώτατο όριο στον αριθμό των επισκεπτών.
«Για το μέλλον μου». [Carlos de Saá/EFE]
«Ο κόσμος είναι πρόθυμος να βγει ξανά στους δρόμους, αλλά πολλοί πιστεύουμε ότι μια διαδήλωση δεν αρκεί. Προβλέπονται νέες δράσεις και κινητοποιήσεις. Δεν ξέρω αν θα καταστρέψουν τα πάντα, αλλά είμαι σίγουρος ότι θα προσπαθήσουμε να τους σταματήσουμε» μας λέει ο Μέσα.
ΠΗΓΗ: Βιώσιμες Κυκλάδες
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου