Περίπου ένα χρόνο μετά το ναυάγιο της Πύλου, το φονικότερο ναυάγιο των τελευταίων χρόνων στη Μεσόγειο, ξεκίνησε στην Καλαμάτα στις 21 Μαΐου 2024 η δίκη των εννέα Αιγυπτίων επιζώντων που βρίσκονταν αντιμέτωποι με κατηγορίες για διακίνηση των μεταφερομένων και πρόκληση του ναυαγίου.

Από νωρίς το πρωί, γύρω από το Δικαστικό Μέγαρο Καλαμάτας υπήρχαν αυστηρά αστυνομικά μέτρα, καθώς στην πόλη είχαν μεταβεί αλληλέγγυοι, συνδικάτα, και εκπρόσωποι ανθρωπιστικών οργανώσεων. Το κτίριο ήταν αποκλεισμένο περιμετρικά από ΜΑΤ και η πρόσβαση επιτρεπόταν αποκλειστικά σε δημοσιογράφους και δικηγόρους.

Διαψεύδοντας τις πληροφορίες των τελευταίων εβδομάδων, που ήθελαν τον ίδιο να μην παρίσταται στη δίκη λόγω συμμετοχής του σε ασκήσεις της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής (Frontex) στην Ιταλία, στην Καλαμάτα προκειμένου να καταθέσει ως μάρτυρας βρέθηκε ο Μιλτιάδης Ζουριδάκης, πλοίαρχος του περιπολικού σκάφους ΠΠΛΣ-920. 

Το ΠΠΛΣ-920 ήταν το μόνο σκάφος του Λιμενικού που βρισκόταν στο σημείο, την 14η Ιουνίου 2023, κατά τη βύθιση του υπέρφορτου αλιευτικού. Επιζώντες αποδίδουν –μεταξύ άλλων μιλώντας και στο Solomon– την ανατροπή και βύθιση του αλιευτικού τους σε απόπειρα ρυμούλκησής του από το ΠΠΛΣ-920, με αποτέλεσμα τον θάνατο τουλάχιστον 600 ανθρώπων.

Κατά την εκκίνηση της διαδικασίας, οι συνήγοροι υπεράσπισης κατέθεσαν αίτημα περί έλλειψης δικαιοδοσίας του δικαστηρίου να εκδικάσει την υπόθεση. 

Η υπεράσπιση υποστήριξε πως, εφόσον το αλιευτικό είχε ξεκινήσει από την Λιβύη με προορισμό την Ιταλία, πλέοντας σε διεθνή ύδατα έως και τη στιγμή της πρόκλησης του ναυαγίου, η ελληνική Δικαιοσύνη δεν έχει αρμοδιότητα να κρίνει φερόμενες πράξεις που έλαβαν χώρα εκτός της γεωγραφικής της δικαιοδοσίας.

Η υπεράσπιση προσκόμισε πρόσφατες σχετικές αποφάσεις από δικαστήρια ανά τη χώρα (Ρόδος, Χανιά, Ηράκλειο), που αναγνώρισαν έλλειψη δικαιδοσίας να δικάσουν συναφείς υποθέσεις, επισημαίνοντας το παράδοξο να αναγνωρίζει έλλειψη δικαιοδοσίας π.χ. το δικαστήριο στη Σάμο αλλά να εκδικάζει όμοια υπόθεση το δικαστήριο της Καλαμάτας.

Η κατάθεση του πλοιάρχου του ΠΠΛΣ-920

Καταθέτοντας στο δικαστήριο κατά την εξέταση της ένστασης της υπεράσπισης, ο πλοίαρχος του ΠΠΛΣ-920 Μιλτιάδης Ζουριδάκης επιβεβαίωσε πως το αλιευτικό έπλεε σε διεθνή ύδατα. Συγκεκριμένα, ακολούθησε η κάτωθι στιχομυθία:

Πρόεδρος: Γνωρίζετε από που ξεκίνησε το αλιευτικό στις 09/05 και ποιο προορισμό είχε;

Πλοίαρχος: Εγώ προσωπικά έλαβα εντολή να αποπλεύσω για το σημείο αυτό, χωρίς να ξέρω από που ξεκίνησε. Το έμαθα μετά από τους συναδέλφους. Το άκουσα αργότερα, δεν ήταν δουλειά μου να γνωρίζω από πού ξεκίνησε.

Πρόεδρος: Τι ακούσατε λοιπόν;

Πλοίαρχος: Ότι ξεκίνησε πιθανόν από το Τομπρούκ.

Πρόεδρος: Το Τομπρούκ της Λιβύης;

Πλοίαρχος: Της Λιβύης.

Πρόεδρος: Με τι προορισμό;

Πλοίαρχος: Για Ιταλία.

Πρόεδρος: Για την Ιταλία. Με προορισμό την Ιταλία. Γνωρίζετε εάν υπήρχε πρόθεση να εισέλθει σε λιμάνι της Ελλάδας;

Πλοίαρχος: Δεν φάνηκε νομίζω αυτό.

Πρόεδρος: Δεν φάνηκε. Το περιστατικό που συνέβη; Σε διεθνή ύδατα; Στα πόσα ναυτικά μίλια;

Πλοίαρχος: Σε διεθνή ύδατα, τώρα με ακρίβεια να σας πω 47, αν και νομίζω είναι ξεκάθαρο, περίπου εκεί. 

Πρόεδρος: Η ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, από την πλευρά του Ιονίου, έχει επεκταθεί στα 12 ναυτικά μίλια. Είναι έτσι;

Πλοίαρχος: Μάλιστα.

Πρόεδρος: Το περιστατικό συνέβη αυτό στα 49 ναυτικά μίλια, άρα είναι στα διεθνή ύδατα. Η βύθιση δηλαδή του πλοίου έγινε εκεί;

Πλοίαρχος: Ναι, ναι.

Πρόεδρος: Μάλιστα. Γνωρίζετε αν ήταν σταθμός της πορείας του αλιευτικού… Είπατε ότι είχατε πληροφορίες ότι κατευθυνόταν προς την Ιταλία. Ήταν σταθμός της πορείας η Ελλάδα; Προέκυψε αυτό;

Πλοίαρχος: Όχι, δεν προέκυψε. 

Πρόεδρος: Επομένως, το αλιευτικό αυτό έπλεε στην ανοιχτή θάλασσα, στα διεθνή ύδατα.

Πλοίαρχος: Ναι, ναι.

Πρόεδρος: Ούτε έχετε εσείς οποιαδήποτε πληροφορία ότι εισήλθε οποιαδήποτε στιγμή στην ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη. Έχετε τέτοια πληροφορία;

Πλοίαρχος: Όχι, και αυτό που είδαμε εμείς ήταν στα διεθνή ύδατα.

Αθώοι οι εννέα Αιγύπτιοι

Ο πλοίαρχος απάντησε σε αντίστοιχες ερωτήσεις που έθεσε και η εισαγγελέας. Ακολούθησε η κατάθεση ενός ακόμη μέλος του πληρώματος, που απάντησε ομοίως.

Διαβάστηκαν οι προανακριτικές καταθέσεις των επιζώντων που είχε λάβει το Λιμενικό, στις οποίες επαναλαμβανόταν πως προορισμός του αλιευτικού αποτελούσε η Ιταλία. Απαντώντας στις ερωτήσεις της έδρας, οι εννέα Αιγύπτιοι είπαν επίσης πως προορισμός τους ήταν η Ιταλία και όχι η Ελλάδα.

Η εισαγγελέας πρότεινε αθώωση των κατηγορουμένων, απόφαση που ασπάστηκε η έδρα.

Τα ερωτηματικά παραμένουν

Από τις καταθέσεις των δύο Λιμενικών, στο ακροατήριο ήταν σαφές πως από πλευράς τους επιθυμούσαν να «ελαφρύνουν» την θέση των εννέα κατηγορουμένων.

Ωστόσο, τα ερωτηματικά γύρω από το πολύνεκρο ναυάγιο, φτάνοντας στην συμπλήρωση ενός έτους από την 14η Ιουνίου 2023, παραμένουν. Οι απαντήσεις θα πρέπει πλέον να δοθούν στην έτερη υπόθεση που αναμένεται να εκδικαστεί στο Ναυτοδικείο σχετικά με πιθανές ευθύνες του Λιμενικού, καθώς και την ανεξάρτητη έρευνα γύρω από τις αίτιες του ναυαγίου που διεξάγει ο Συνήγορος του Πολίτη. 

Συγκεκριμένα, η ηγεσία του Λιμενικού Σώματος θα πρέπει να απαντήσει γιατί παρότι είχε γνώση της κρίσιμης κατάστασης στην οποία βρισκόταν το αλιευτικό τουλάχιστον 15 ώρες πριν την πρόκληση του ναυαγίου, δεν συντόνισε σε κανένα σημείο επιχείρηση Έρευνας και Διάσωσης, όπως προβλέπεται με βάση τις ασκήσεις του ιδίου του Λιμενικού Σώματος.

Ακόμα, η ηγεσία του Λιμενικού θα πρέπει να απαντήσει γιατί, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές του Λιμενικού Σώματος, χρειάστηκε να περάσουν τριάντα λεπτά από τη βύθιση του αλιευτικού έως ότου σταλθεί σήμα SOS για βοήθεια προς παρακείμενα σκάφη.