Το άπιστο σωματίδιο του Θεού

Dreamstime.com

Νόρα Ράλλη

Παραλίγο να μη μείνει καν στην Ιστορία. Ο Βρετανός καθηγητής Φυσικής και ερευνητής, Πίτερ Χιγκς, στα 35 του, το 1964, μαζί με μια ομάδα πέντε φυσικών πρότειναν την ύπαρξη ενός σωματιδίου, το οποίο σχετίζεται με το φαινόμενο σωματίδια που στερούνταν μάζας κατά τη στιγμή της Μεγάλης Εκρηξης, να αποκτούν μάζα μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου αργότερα. Ενα μποζόνιο ήταν, το οποίο είπαν ότι πρέπει να υπάρχει, δίχως να μπορούν να το αποδείξουν ακόμα πειραματικά.

Ωστόσο, το σωματίδιο αυτό που πήρε το όνομά του («Σωματίδιο Χιγκς») βρέθηκε σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, στις 4 Ιουλίου 2012, από τα πειράματα ATLAS και CMS του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERΝ. Το σωματίδιο ονομάστηκε «σωματίδιο του Θεού» από έναν άλλο φυσικό, σχεδόν περιπαικτικά, έναν χαρακτηρισμό που φυσικά δεν αποδέχτηκε ποτέ ο Χιγκς. Τον επόμενο χρόνο, ο ίδιος και ο Φρανσουά Ανγκλέρ βραβεύτηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής για την εργασία τους και την πρόβλεψή τους.

Εως τότε όμως; Ή, ακόμα καλύτερα, τι θα γινόταν αν δεν είχε βρεθεί το σωματίδιο; Την απάντηση έδωσε ο ίδιος ο Χιγκς και είναι ενδεικτική μιας μεγάλης (τεράστιας όμως!) αλήθειας, των εξής δύο:

- Οποιος είναι πράγματι άριστος, είναι πολύ μπροστά από την εποχή του, άρα η όποια συμβατική αξιολόγηση τον αδικεί. Ουσιαστικά δεν υπάρχει μέθοδος αξιολόγησης των πραγματικά σπουδαίων ανθρώπων (επιστημόνων, καλλιτεχνών, λογοτεχνών κ.λπ.), ακριβώς γιατί τις μεθόδους αυτές τις δημιουργούν κάποιοι άλλοι, λιγότερο σπουδαίοι.

- Τα περισσότερα βραβεία δίνονται για να «ξεπλυθούν» από την Ιστορία (την κοινωνία ή την πολιτική) αυτοί που τα δίνουν και όχι γιατί πραγματικά θέλουν να τιμήσουν όσους τα αξίζουν.

Τι είπε ο Χιγκς λοιπόν και κατέδειξε αυτές τις δύο τεράστιες αλήθειες;

Σαν ανακαλύφθηκε το σωματίδιο και ξεσηκώθηκε ντόρος και χαμός με την ονομασία του και με το αν η θρησκεία και η επιστήμη συμβαδίζουν ή όχι και άλλες τέτοιες μπούρδες, ο σπουδαίος επιστήμονας δήλωσε πως, σύμφωνα με τα σημερινά μέτρα, όχι Νόμπελ δεν θα έπαιρνε, αλλά θα αξιολογούνταν αρνητικά. Γιατί; Γιατί δεν έχει καταθέσει πολλές επιστημονικές εργασίες. Λες και το θέμα είναι η ποσότητα και όχι η ποιότητα. Επίσης, ο ίδιος ο Χιγκς είχε χαρακτηριστεί «ακτιβιστής» και «εξτρεμιστής» ήδη από τη δεκαετία του ’80, καθώς και στους αγώνες των εργαζομένων στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου είχε πρωτοστατήσει ώστε να μπορούν να έχουν μεγαλύτερο θεσμικό ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για το Πανεπιστήμιο (το ίδιο ακριβώς θα έπρεπε να κάνουν και οι καθηγητές σήμερα στην Ελλάδα, καθώς με τον νόμο Κεραμέως οι πρυτάνεις θα επιλέγονται ουσιαστικά από τον εκάστοτε υπουργό) και είχε εναντιωθεί ισχυρά στη συνεργασία του Πανεπιστημίου τότε, επί Θάτσερ, με το καθεστώς του απαρτχάιντ στη Ν. Αφρική και τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 είχε συνταχθεί στο πλευρό των φοιτητών, με τα μεγαλειώδη κινήματα του τότε, που αμφισβητούσαν και εναντιώνονταν σε κάθε μορφής αυθεντία και «άρχουσα ακαδημαϊκή τάξη».

Τα σημερινά Πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, τα περισσότερα αν όχι όλα, λαμβάνουν χορηγίες ή και έχουν συνάψει συμφωνίες με το κράτος του Ισραήλ, ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων, τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να μην επιτρέπουν σχεδόν ούτε καν την αναφορά της λέξης «Παλαιστίνη», επιτρέποντας ταυτόχρονα στους αστυνομικούς να μπαίνουν στα ιδρύματα, με χημικά, πλαστικές σφαίρες και βία. Τότε απαρτχάιντ, τώρα Παλαιστινιακό. Τότε Ρέιγκαν και Θάτσερ, τώρα... σχεδόν όλοι οι ηγέτες με το Ισραήλ.

Ο Χιγκς θα μπορούσε να μείνει στην Ιστορία ως «το μαύρο πρόβατο» της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά τον «έσωσε» το άπιστο σωματίδιό του. Βραβεύτηκε γι’ αυτό, αλλά είπε την αλήθεια. Κάτι παρόμοιο συνέβη και με τον άλλο σπουδαίο, μαθηματικό αυτή τη φορά, τον Γκριγκόρι Πέλερμαν, ο οποίος έλυσε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στα μαθηματικά, την εικασία του Πουανκαρέ, και ποτέ δεν δέχτηκε να παραλάβει το Βραβείο Φιλντς που του έδωσαν (είναι το αντίστοιχο Νόμπελ για τα μαθηματικά, καθώς Νόμπελ Μαθηματικών δεν υπάρχει!). Ο ίδιος απαξίωσε και να τους μιλήσει, να τους απευθύνει καν τον λόγο. Ούτε καν!

Ή θα ξεχάσω που απένειμαν Οσκαρ για τη συνολική προσφορά στον Τσάρλι Τσάπλιν, ενώ ποτέ δεν του έδωσαν Οσκαρ για κάποια ταινία του; Ηταν πολύ αντισυμβατικός και πολύ αριστερός, βλέπεις, για τα μέτρα του Χόλιγουντ, αλλά προς το τέλος της ζωής του δεν θα μπορούσαν να μην το κάνουν και να γράψει η Ιστορία πως δεν έδωσαν Οσκαρ στον Τσάπλιν. Κάτι που έκαναν ξεκάθαρα για τους ίδιους.

Οχι. Η αριστεία δεν αξιολογείται με τα μέτρα τους (αυτών, των κάθε λογής Κεραμέων). Και, φυσικά, δεν επικυρώνεται με κανένα από τα βραβεία τους.

● Ακούστε το αντίστοιχο podcast «Το άπιστο σωματίδιο του Θεού» στο https://www.efsyn.gr/podcast/432425_apisto-somatidio-toy-theoy.