Σημείο μη επιστροφής η δολοφονία Νασράλα - Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου – ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 29 Σεπτεμβρίου 2024

Λίγες ημέρες προτού συμπληρωθεί ένας χρόνος από τις φονικές επιδρομές της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, ο ολέθριος πόλεμος που εξαπέλυσε η κυβέρνηση Νετανιάχου στη Γάζα όχι μόνο συνεχίζεται, αλλά βρίσκεται πολύ κοντά πλέον στο να πυροδοτήσει ευρύτερη περιφερειακή σύγκρουση. Η φονική επιδρομή της Παρασκευής εναντίον αρχηγείου της Χεζμπολάχ σε νότιο προάστιο της Βηρυτού και η εξόντωση του ηγέτη της οργάνωσης Χασάν Νασράλα σήμανε το σημείο μη επιστροφής για το Ισραήλ. Το ίδιο ισχύει για τη σιιτική οργάνωση του Λιβάνου, ενώ τίποτα δεν μπορεί πλέον να αποκλείσει το εφιαλτικότερο ενδεχόμενο, δηλαδή την ανοιχτή εμπλοκή του Ιράν και των ΗΠΑ.

Ακόμη και πριν την επίθεση εναντίον του Νασράλα, ο Λίβανος βρισκόταν πολύ κοντά στον κίνδυνο να μετατραπεί σε «δεύτερη Γάζα», όπως προειδοποίησε ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες. Yστερα από το διήμερο των θεαματικών σαμποτάζ με τους βομβητές και ασύρματους της Χεζμπολάχ και μετά μία εβδομάδα πολύνεκρων αεροπορικών επιθέσεων στη Βηρυττό, τον νότιο Λίβανο και την κοιλάδα Μπεκάα, οι ταξιαρχίες του ισραηλινού στρατού που μεταφέρθηκαν τις τελευταίες ημέρες στα βόρεια σύνορα περίμεναν από μέρα σε μέρα τη διαταγή για την εισβολή.

Μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής βρίσκονταν σε εξέλιξη οι τελευταίες προσπάθειες της διεθνούς διπλωματίας για την αποτροπή των χειρότερων. Στο κέντρο των διαβουλεύσεων βρισκόταν το κοινό σχέδιο Ηνωμένων Πολιτειών και Γαλλίας για εκεχειρία τριών εβδομάδων.

Ωστόσο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου φρόντισε να πνίξει το μωρό στην κούνια του από τη Νέα Υόρκη. Μιλώντας την Παρασκευή στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ξεκαθάρισε ότι θα συνεχίσει τον πόλεμο τόσο στη Γάζα όσο και στον Λίβανο με στόχο την ολοκληρωτική συντριβή των εχθρών του, αδιάφορο τι λένε (για τα μάτια του κόσμου ή επειδή πραγματικά το εννοούν αδιάφορο) ο Τζο Μπάιντεν και ο Εμανουέλ Μακρόν. Λίγα λεπτά αργότερα, πήγε στο ξενοδοχείο του απ΄όπου έδωσε το πράσινο φως για την επιδρομή στη νότια Βηρυτό με στόχο τον Νασράλα. Μια επιδρομή που πραγματοποιήθηκε με αμερικανικά μαχητικά αεροπλάνα F-16, που ισοπέδωσαν με αμερικανικές βόμβες ενός τόνου ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, ενώ ο Ισραηλινός πρωθυπουργός βρισκόταν στην Αμερική, εκθέτοντας ανεπανόρθωτα την αμερικανική ηγεσία στα μάτια όλων των Αράβων και μουσουλμάνων.

Καθώς η Μοσάντ και η ισραηλινή αεροπορία κατάφεραν τις δύο προηγούμενες εβδομάδες να αποδιαρθρώσουν τις τηλεπικοινωνίες της Χεζμπολάχ, να εξοντώσουν κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές της και να αποδυναμώσουν σε σημαντικό βαθμό το οπλοστάσιό της, ο πειρασμός μιας γρήγορης επιχείρησης χερσαίων δυνάμεων προτού προλάβει να ανασυνταχθεί ο εχθρός ήταν ισχυρός.

Με το πλήγμα της Παρασκευής, ο Νετανιάχου πέρασε οριστικά τον Ρουβίκωνα. Η Χεζμπολάχ, που μέχρι τώρα αρκούνταν σε μετρημένες επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών στόχων φροντίζοντας κατά το δυνατόν να μην υπάρχουν θύματα στις γραμμές των αμάχων, πιθανότατα θα αλλάξει γραμμή, εξαπολύοντας μαζικά πλήγματα εναντίον του Τελ Αβίβ, της Χάιφα και άλλων πόλεων. Κάτι τέτοιο θα αναγκάσει τον Νετανιάχου να μην περιοριστεί σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς, αλλά να δώσει εντολή για εισβολή χερσαίων δυνάμεων. Αυτό όμως είναι ένα άλλο, πολύ πιο δύσκολο παιχνίδι, όπως μαρτυρεί η ιστορική πείρα.

Η εισβολή του 1982

Η πρώτη ισραηλινή εισβολή ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1982 με στόχο την εκδίωξη της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) υπό τον Γιάσερ Αραφάτ, που χρησιμοποιούσε τις βάσεις της στον Λίβανο ως ορμητήρια για τον εθνικοαπελευθερωτικό της αγώνα εναντίον της ισραηλινής κατοχής. Το Ισραήλ κατάφερε να διώξει την ηγεσία της PLO από τον Λίβανο και να εγκαταστήσει ως πρωθυπουργό τον φιλοϊσραηλινό Φαλαγγίτη Μπασίρ Τζεμαγέλ. Ωστόσο οι διακηρύξεις του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ Μεναχέμ Μπεγκίν για «40 χρόνια ειρήνης» αποδείχθηκαν όνειρα θερινής νυκτός. Δωσίλογος στα μάτια πολλών ομοεθνών του, ο Τζεμαγέλ δολοφονήθηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου και το Ισραήλ περιορίστηκε στον έλεγχο μιας «ασφαλούς ζώνης», στο νότιο τμήμα της χώρας.

Η Νέμεση για το Ισραήλ ήρθε με την ανάδυση, μέσα από τις στάχτες του πολέμου, της σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, που ιδρύθηκε το 1982 με στήριξη από το πρόσφατα επαναστατημένο Ιράν του Χομεϊνί. Εχοντας ήδη αναδειχθεί σε βασική αντικατοχική δύναμη και σε δεινότερο στρατιωτικό αντίπαλο του εβραϊκού κράτους από την PLO, η Χεζμπολάχ κέρδισε τις δάφνες με την απόσυρση του ισραηλινού στρατού από τον νότιο Λίβανο, το 2000.

Εξι χρόνια αργότερα, το Ισραήλ προσπάθησε να κλείσει τους λογαριασμούς του με τον καινούργιο εχθρό. Στις 12 Ιουλίου, κομάντος της Χεζμπολάχ εξαπέλυσαν αιφνιδιαστική επίθεση στα σύνορα, σκοτώνοντας τρεις Ισραηλινούς στρατιώτες και παίρνοντας δύο άλλους ομήρους με στόχο να εκβιάσουν συμφωνία ανταλλαγής αιχμαλώτων. Η κυβέρνηση του Ισραήλ, υπό τον Εχούντ Ολμέρτ, εξαπέλυσε ολοκληρωτικό πόλεμο, που ξεκίνησε με αεροπορικούς βομβαρδισμούς χάρη στους οποίους μειώθηκε σημαντικά το οπλοστάσιο της σιιτικής οργάνωσης. Στις 34 ημέρες που ακολούθησαν, όμως, η Χεζμπολάχ επεφύλασσε πολλές δυσάρεστες εκπλήξεις στους Ισραηλινούς, που αναγκάστηκαν να τερματίσουν τον πόλεμο χωρίς να έχουν γονατίσει τον αντίπαλο.

Οπλοστάσιο και στρατός

Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, η Χεζμπολάχ έχει ενισχυθεί κατά πολύ σε όλα τα επίπεδα. Στο στρατιωτικό, οι μαχητές της πέρασαν από το μεγάλο πανεπιστήμιο του αντάρτικου των πόλεων, τον συριακό εμφύλιο, όπου έπαιξαν ρόλο εμπροσθοφυλακής του Μπασάρ Ασαντ. Ο στρατός της υπολογίζεται σε 50.000 άνδρες, ενώ εκτιμάται ότι διαθέτει 120.000 -200.000 ρουκέτες και πυραύλους, ορισμένοι από τους οποίους μπορεί να φτάσουν σε απόσταση 500 χιλιομέτρων, κάτι που σημαίνει ότι όλες οι μεγάλες πόλεις του Ισραήλ θα βρεθούν στο στόχαστρο. Επιπλέον, διαθέτει πλήθος ιρανικών drones, ισχυρά αντιαρματικά όπλα, ικανά να καταστρέψουν τα ισραηλινά Merkava, αλλά και ρωσικά άρματα μάχης Τ-52, προίκα από τη συμμετοχή τους στον πόλεμο της Συρίας.

Στο πολιτικό επίπεδο, η Χεζμπολάχ είναι η ισχυρότερη δύναμη της «Συμμαχίας της 9ης Μαρτίου», που πλειοψηφεί στο λιβανέζικο κοινοβούλιο και στην οποία μετέχουν, πλην των σιιτικών κομμάτων, το Ελεύθερο Πατριωτικό Μέτωπο, που εκφράζει μερίδα των Χριστιανών Μαρωνιτών, όπως και κόμματα των Δρούζων και των Αρμενίων. Παρά τον αποδεκατισμό της ηγεσίας της Χεζμπολάχ το τελευταίο δεκαπενθήμερο- κάτι που υπονοεί σοβαρή διείσδυση της Μοσάντ σε ανώτατα κλιμάκια της οργάνωσης ή και της ιρανικής ηγεσίας- οι πανηγυρισμοί του Ισραήλ θα είναι πρόωροι. Το 1992 κατάφερε να εξοντώσει τον πρώτο ηγέτη της Χεζμπολάχ, Αμπάς Μουσάουι και το 2004 τον ιδρυτή της Χαμάς, σείχη Γιασίν, αλλά και οι δύο οργανώσεις συνέχισαν να ενισχύονται, με ακόμη πιο ριζοσπαστικούς ηγέτες.

Εν ολίγοις, έστω και βαρύτατα τραυματισμένη, η Χεζμπολάχ παραμένει επικίνδυνος αντίπαλος. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου εμφανιζόταν διστακτικός στη χερσαία εισβολή, προτιμώντας να εκβιάσει με αεροπορικούς βομβαρδισμούς τη συνθηκολόγηση της Χεζμπολάχ- απόσυρση βόρεια του ποταμού Λιτάνι, δηλαδή σε απόσταση 29 χιλιομέτρων από τα σύνορα. ‘Όλα αυτά όμως αποτελούν πλέον παρελθόν, εκτός αν η κυβέρνηση Μπάιντεν αποφασίσει να πράξει στις δώδεκα παρά πέντε ό,τι δεν έπραξε επί έναν ολόκληρο χρόνο: να τιθασσεύσει το Ισραήλ, επιβάλλοντας διπλή εκεχειρία σε Λίβανο και Γάζα υπό την απειλή του εμπάργκο όπλων. Με τις ΗΠΑ να βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο, κάτι τέτοιο μοιάζει, για την ώρα, άκρως απίθανο.