«Χειρότερα από το Γκουαντανάμο»: Τα ισραηλινά «κέντρα κράτησης» - Συνεχίζουν να βομβαρδίζουν αμάχους

Φωτογραφία από το ισραηλινό «κέντρο κράτησης» Σντε Τεϊμάν, που διοχετεύτηκε στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz. Διακρίνονται δεκάδες κρατούμενοι με καλυμμένα τα μάτια και δεμένα χέρια και πόδια, περιτριγυρισμένοι από οδοντωτό συρματόπλεγμα.

 

του Ανδρέα Κοσιάρη

 
Τα ισραηλινά «κέντρα κράτησης», όπως αυτό του Σντε Τεϊμάν, είναι στην πραγματικότητα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μέσα τους κρατούνται «παράνομοι μαχητές», δηλαδή όλοι οι Παλαιστίνιοι τους οποίους «συλλαμβάνει», δηλαδή απάγει το Ισραήλ στη Γάζα, και διεξάγονται «ανακρίσεις», δηλαδή βασανιστήρια.

Στην έρημο Νεγκέβ, λιγότερα από 30 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το τείχος της Λωρίδας της Γάζας, βρίσκεται μια μεγάλη ισραηλινή στρατιωτική βάση. Και μέσα σε αυτή τη βάση, υπάρχει το «κέντρο κράτησης» Σντε Τεϊμάν. Οι λέξεις μπαίνουν σε εισαγωγικά διότι πρόκειται περί προφανούς ευφημισμού, που συνοδεύεται από μια σειρά άλλους — όλοι τους χρησιμεύουν ώστε να αποκρύψουν το πραγματικό περιεχόμενο των λέξεων και των πράξεων, που είναι εγκληματικό.

Από το Γκουαντάναμο στο Ισραήλ

Το «κέντρο κράτησης» του Σντε Τεϊμάν επισημοποιήθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, όταν το ισραηλινό κοινοβούλιο υπερψήφισε τροποποίηση σε νόμο του 2002 περί της «Κράτησης Παράνομων Μαχητών». Ο όρος «παράνομοι μαχητές» είναι ακόμα ένας ευφημισμός — αν και δεν συναντάται σε καμία διεθνή συνθήκη ή συμφωνία, εντούτοις χρησιμοποιείται εδώ και αρκετές δεκαετίες για να περιγράψει αιχμαλώτους που δεν ανήκουν στις τακτικές δυνάμεις του αντίπαλου στρατού ή διεξάγουν επιθετικές πράξεις χωρίς να φέρουν διακριτικά του αντιπάλου, χάνοντας έτσι, λένε οι υπερασπιστές του όρου, τα δικαιώματα που απονέμονται στους «αιχμαλώτους πολέμου».

Αρχής γενομένης από το 2001, όμως, και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο όρος άρχισε να σημαίνει διαφορετικά πράγματα. Οι ΗΠΑ τον εισήγαγαν για να περιγράψουν τους κρατούμενους του Γκουαντανάμο, ανθρώπους που οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες και ο στρατός απήγαγαν από τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, και οι οποίοι κρατούνταν άνευ δικαιωμάτων και ουσιαστικά άνευ κατηγοριών σε ένα κολαστήριο «εκτός του χάρτη» των διεθνών νόμων και κανονισμών. Ο όρος «επέτρεπε», επιχειρηματολογούσαν οι Αμερικανοί νομοθέτες, στην υπερδύναμη να «παρακάμψει» τη Συνθήκη της Γενεύης και τα όσα εκείνη περιγράφει για τον τρόπο που πρέπει να αντιμετωπίζονται οι αιχμάλωτοι πολέμου. Οι κρατούμενοι του Γκουαντανάμο δεν ήταν «αιχμάλωτοι πολέμου», ήταν «παράνομοι εχθρικοί μαχητές» — ο όρος δεν υπάρχει στη Συνθήκη της Γενεύης και άρα οι άνθρωποι αυτοί δεν καλύπτονται από την προστασία της και άρα μπορούμε να τους κάνουμε ό,τι θέλουμε.

Το «μενού» του Γκουαντανάμο είχε βασανιστήρια, εξευτελισμούς, ακόμα και θανάτους κρατουμένων — και, όσο κι αν οι απευθείας εικόνες από εντός του κολαστηρίου ήταν σπάνιες, εντούτοις όλος ο πλανήτης γνώριζε, αργά ή γρήγορα, τι γινόταν εκεί. Και γίνεται ακόμα. Από τους περίπου 780 ανθρώπους που απήχθησαν για το Γκουαντανάμο από το 2002, 30 άνθρωποι βρίσκονται ακόμα εκεί. Από αυτούς, σε μόλις 11 έχουν αποδοθεί επίσημες κατηγορίες (πάντα στο πλαίσιο στρατοδικείων, άλλη μια θεμελιώδης διαφορά στην αντιμετώπιση αιχμαλώτων πολέμου και «παράνομων μαχητών») — επτά αναμένουν δίκη και μόλις ένας έχει περάσει δίκη και έχει καταδικαστεί. Τρεις κρατούμενοι κρατούνται σε «επ’ αόριστον πολεμική κράτηση» και δεν αντιμετωπίζουν κατηγορίες ενώπιον δικαστηρίου ούτε συστήνεται η αποφυλάκισή τους. Και 16 κρατούνται υπό «επ’αόριστον πολεμική κράτηση», αλλά έχουν συστηθεί για μεταφορά με ρυθμίσεις ασφαλείας σε άλλη χώρα.

Από όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους, που απήχθησαν, κρατήθηκαν παράνομα χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο, βασανίστηκαν και χωρίστηκαν βίαια από τις οικογένειές τους, εννέα πέθαναν υπό κράτηση. Κανείς ποτέ δεν θα λογοδοτήσει για τον θάνατό τους. Και η συντριπτική πλειοψηφία αφέθηκαν ελεύθεροι, χωρίς να τους απαγγελθεί ποτέ κατηγορία, χωρίς προφανώς κάποια ανταπόδοση για τους μήνες και τα χρόνια που πέρασαν βασανιζόμενοι χωρίς κανένα δικαίωμα. Όλος ο πλανήτης γνώριζε — και οι «αντιγραφές» δεν άργησαν καθόλου.

Μαζικές απαγωγές και βασανιστήρια

Το Ισραήλ εισήγαγε τον αμερικανόφερτο όρο «παράνομοι μαχητές» στο νομικό του σύστημα το 2002. Ο εν λόγω νόμος επέτρεπε στις ισραηλινές δυνάμεις να εφαρμόζουν τη λεγόμενη «διοικητική κράτηση», ουσιαστικά επ’ αόριστον, για οποιονδήποτε υπήρχε έστω η υποψία «συμμετοχής σε εχθρική δραστηριότητα κατά του Ισραήλ, άμεσα ή έμμεσα». Οι κρατούμενοι αυτοί θα χαρακτηρίζονταν ως «παράνομοι μαχητές» χωρίς την απαίτηση παραμικρής απόδειξης, θα κρατούνταν για ημέρες (αρχικά, με δυνατότητα επέκτασης) χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρο και χωρίς γνώση των κατηγοριών εναντίον τους και θα περνούσαν από βιντεοσκοπημένες στρατιωτικές επιτροπές όπου δεν τους επιτρεπόταν να δουν τα στοιχεία εναντίον τους.

Τον Δεκέμβριο του 2023, και εν μέσω της γενοκτονικής επίθεσης του Ισραήλ στη Γάζα, η Κνεσέτ υπερψήφισε τροποποίηση σε αυτόν τον νόμο, με την οποία αυξάνονταν οι ημέρες που δύναται να κρατηθεί ένας χαρακτηρισμένος ως «παράνομος μαχητής» χωρίς απαγγελία κατηγορίας και χωρίς πρόσβαση σε δικηγόρο (σε 45 ημέρες, που υπό όρους μπορούν να αυξηθούν μέχρι και στις 90 ή και περισσότερες) και επεκτεινόταν η ισχύς εφαρμογής του χαρακτηρισμού από τους υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού σε χαμηλότερης βαθμίδας στελέχη.

Αυτό το τελευταίο σημείο σημαίνει ουσιαστικά, όπως τονίζει η οργάνωση Γιατροί για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα – Ισραήλ, πως όλοι οι Παλαιστίνιοι που «συλλαμβάνονται» από τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα λαμβάνουν τον χαρακτηρισμό «παράνομοι μαχητές» και μεταφέρονται στα λεγόμενα «κέντρα κράτησης». Υπάρχουν τουλάχιστον τρία τέτοια «κέντρα» — ένα στο Σντε Τεϊμάν και άλλα δύο στη Δυτική Όχθη. Ο ισραηλινός στρατός δεν προσφέρει ακριβή νούμερα ούτε για το πόσα τέτοια «κέντρα» διαθέτει ούτε για το πόσοι Παλαιστίνιοι κρατούνται ή έχουν κρατηθεί εκεί. Σύμφωνα με αναλύσεις διεθνών μέσων, μονάχα από το Σντε Τεϊμάν έχουν περάσει περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι.

Έπειτα από τις 45 πρώτες ημέρες (και αν δεν υπάρξει επέκτασή τους) οι ιθύνοντες του «κέντρου κράτησης» πρέπει να αποφασίσουν αν οι κρατούμενοι θα αφεθούν ελεύθεροι ή αν θα παραπεμφθούν στο επίσημο ισραηλινό σύστημα φυλακών, είτε με κατηγορίες, είτε χωρίς κατηγορίες υπό διοικητική κράτηση για περαιτέρω «ανακρίσεις». Το 70% παραπέμπονται για περαιτέρω κράτηση. Περίπου 1.200 έχουν αφεθεί ελεύθεροι και έχουν μεταφέρει φρικτέ ιστορίες από το κολαστήριό τους.

Μεταξύ άλλων, ΜΜΕ όπως το CNN και οι New York Times, έχουν μεταφέρει μαρτυρίες απελευθερωθέντων, αλλά και πληροφοριοδοτών εντός του ισραηλινού στρατού για το Σντε Τεϊμάν. Περιγράφουν μεγάλες αποθήκες όπου κρατούνται έως και 200 άνθρωποι τη φορά, περικλεισμένοι από συρματόπλεγμα με μάτια καλυμμένα, χέρια και πόδια δεμένα. Περιγράφουν υποσιτισμό, με ημερήσια διατροφή δυο κομμάτια αγγούρι, λίγο ψωμί και τυρί — ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια, μεταξύ των οποίων και σεξουαλικά βασανιστήρια, με βιασμούς κρατουμένων με ηλεκτροφόρα μεταλλικά ραβδιά, αλλά και επιθέσεις με σκυλιά — περιγράφουν οικτρές συνθήκες υγιεινής, αλλά και περίθαλψης, με ακρωτηριασμούς και χειρουργεία χωρίς αναισθησία και «φροντίδα» από φοιτητές νοσηλευτικής.

Ένας δικηγόρος στο κολαστήριο

Σε ρεπορτάζ των συνεργαζόμενων Παλαιστινιακών και Ισραηλινών μέσων, +972mag και Last Call, παρουσιάζεται η μαρτυρία του Χαλέντ Μαχατζνέχ, Παλαιστίνιου πολίτη του Ισραήλ και δικηγόρου, ο οποίος επισκέφτηκε το «κέντρο κράτησης» του Σντε Τεϊμάν. Ο Μαχατζνέχ έλαβε επικοινωνία από το δίκτυο Al Araby TV του Κατάρ, για να βρει πού βρίσκεται ο δημοσιογράφος του καναλιού Μουχάμαντ Άραμπ, τα ίχνη του οποίου είχαν χαθεί ενώ κάλυπτε την πολιορκία και εισβολή του ισραηλινού στρατού στο νοσοκομείο Αλ Σίφα της Γάζας τον περασμένο Μάρτιο.

Ο δικηγόρος κατάφερε να εντοπίσει τον δημοσιογράφο μέσω της γραφειοκρατίας του ισραηλινού στρατού και να λάβει άδεια να τον επισκεφτεί στο Σντε Τεϊμάν στις 19 Ιουνίου. Τα όσα είδε κατά τη διάρκεια της 45λεπτης επίσκεψής του με τον πελάτη του, αξίζουν να μεταφερθούν. Ο κρατούμενος μεταφέρθηκε στην αίθουσα συνάντησης σιδεροδέσμιος και με τα μάτια καλυμμένα — ο Μαχατζνέχ παρατήρησε πως όταν του έβγαλαν το μαντήλι από τα μάτια, ο Άραμπ φαινόταν ασυνήθιστος στο φως και δεν γνώριζε πού βρισκόταν.

Έπειτα 100 ημέρες κράτησης στο Σντε Τεϊμάν, ο δημοσιογράφος ήταν αγνώριστος. «Το πρόσωπο, τα μαλλιά και το χρώμα του δέρματός του είχαν αλλάξει, και ήταν καλυμμένος με βρωμιά και περιττώματα περιστεριών», σημειώνει το ρεπορτάζ. Η πρώτη φορά που του επετράπη να αλλάξει παντελόνι ήταν «εκείνη την ημέρα μόνο λόγω της επίσκεψης του δικηγόρου».

Σύμφωνα με όσα μετέφερε ο Άραμπ, οι κρατούμενοι βρίσκονται 24 ώρες το 24ωρο με καλυμμένα τα μάτια και δεμένα τα χέρια και τα πόδια, αναγκαζόμενοι να κοιμούνται στο πάτωμα σε αφύσικες και επώδυνες στάσεις. Οι χειροπέδες αφαιρούνται μονάχα μία φορά την εβδομάδα για ένα ντους αυστηρής διάρκειας ενός λεπτού. «Αλλά οι κρατούμενοι άρχισαν να αρνούνται να κάνουν ντους επειδή δεν έχουν ρολόγια και η υπέρβαση του προβλεπόμενου λεπτού τους εκθέτει σε αυστηρές τιμωρίες, συμπεριλαμβανομένων ωρών έξω στη ζέστη ή στη βροχή», μετάφερε ο Μαχατζνέχ.

Ο κρατούμενος επιβεβαίωσε και τις καταγγελίες για υποσιτισμό, δηλώνοντας ότι λαμβάνουν ανά ημέρα «λίγο λαμπανέχ [ΣτΜ: τοπικό γαλακτοκομικό παρασκεύασμα, ενδιάμεσα σε γιαούρτι και τυρί] και ένα κομμάτι αγγούρι ή ντομάτα» — για κάθε 100 κρατούμενους παρέχεται μόλις ένα ρολό χαρτί υγείας. Επιβεβαίωσε και τις καταγγελίες βασανιστηρίων, δηλώνοντας μάρτυρας στη σεξουαλική κακοποίηση με ραβδί έξι κρατουμένων, επειδή είχαν παραβεί τους κανόνες.

Σύμφωνα με τον Άραμπ, μονάχα τις τελευταίες εβδομάδες, αρκετοί κρατούμενοι είχαν πεθάνει κατά τη διάρκεια βίαιων ανακρίσεων. Δεδομένης της άρνησης του Ισραήλ να παρέχει στοιχεία, είναι άγνωστος ο αριθμός των Παλαιστίνιων που έχουν πεθάνει στα «κέντρα κράτησης».

Ο ίδιος λέει πως δεν γνωρίζει για ποιον λόγο κρατείται. Έχει ανακριθεί δύο φορές και έπειτα από την πρώτη ανάκριση του είπαν ότι υπάρχει «υποψία σύνδεσης με οργάνωση, η ταυτότητα της οποίας δεν του αποκαλύφθηκε». Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε πως οι αποφάσεις για περαιτέρω κράτηση ή απελευθέρωση παίρνονται ουσιαστικά όχι βάσει κάποιων στοιχείων, αλλά βάσει αυτών των «ανακρίσεων» που στην πραγματικότητα είναι βασανιστήρια — όπως είδαμε πιο πάνω, τίποτα δεν προστατεύει τους «παράνομους μαχητές» από οποιαδήποτε μεταχείριση. Όπως όμως έχει δείξει η διεθνής εμπειρία, κυρίως από την ανάλυση των αμερικανικών «τεχνικών ανάκρισης», δηλαδή των βασανιστηρίων, κατά τη διάρκεια του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας», οποιαδήποτε πληροφορία λαμβάνεται υπό αυτές τις συνθήκες είναι πλήρως αναξιόπιστη — κοινώς ειπείν, ο βασανιζόμενος θα πει οτιδήποτε στον βασανιστή του για να γλυτώσει περαιτέρω βασανιστήρια.

Το Ισραήλ, φυσικά, αρνείται σχεδόν τα πάντα. Σε απάντησή του προς το ρεπορτάζ των +972mag και Last Call, ο ισραηλινός στρατός δήλωσε πως «απορρίπτει ισχυρισμούς συστηματικής κακοποίησης κρατουμένων, μεταξύ άλλων με βία ή βασανιστήρια». Δήλωσε επίσης πως παρέχει στους κρατούμενους επαρκή ρουχισμό και κουβέρτες, τροφή και νερό («τρία γεύματα την ημέρα»), πρόσβαση σε τουαλέτες και ντους («μεταξύ 7 και 10 λεπτών») και άλλες ανέσεις. Αν και επιβεβαιώνει ότι έχουν υπάρξει «θάνατοι κρατουμένων», δεν ξεκαθαρίζει πόσοι είναι αυτοί και δηλώνει πως οποιεσδήποτε καταγγελίες ερευνώνται από τη στρατιωτική αστυνομία. Εάν οι δικαιολογίες αυτής της παραγράφου σας θυμίζουν κάποιο άλλο κράτος που αρνείται τα εγκλήματά του παρά την πλούσια καταγραφή τους, οι ομοιότητες δεν είνια τυχαίες.

«Είμαι σε αυτό το επάγγελμα 15 χρόνια», λέει στο ρεπορτάζ ο δικηγόρος Μαχατζνέχ. «Επισκέπτομαι πολιτικούς κρατούμενους και κρατούμενους ασφαλείας στις ισραηλινές φυλακές εδώ και χρόνια, μεταξύ άλλων από τις 7 Οκτωβρίου. Γνωρίζω ότι οι συνθήκες κράτησης έχουν γίνει πολύ σκληρότερες και ότι οι κρατούμενοι κακοποιούνται καθημερινά», συμπληρώνει. «Όμως το Σντε Τεϊμάν δεν είχε καμία σχέση με οτιδήποτε έχω δει ή ακούσει στο παρελθόν. Η κατάσταση εκεί είναι πιο φρικτή από οτιδήποτε έχουμε ακούσει για το Αμπού Γκράιμπ και το Γκουαντάναμο».

Η κατάσταση που περιγράφουν ο Μαχατζνέχ και ο Άραμπ, αλλά και οι δεκάδες άλλοι, πρώην κρατούμενοι και πληροφοριοδότες δημοσίου συμφέροντος που έχουν εργαστεί στο Σντε Τεϊμάν, είναι η κατάσταση ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης. Όπου άνθρωποι, που πιθανώς το μόνο τους έγκλημα είναι πως ήταν εγκλωβισμένοι στη Γάζα, συγκεντρώνονται και κρατούνται αγεληδόν, υπό απάνθρωπες συνθήκες και με καθημερινές απειλές, βασανιστήρια και εξευτελισμούς. Οι περισσότεροι είτε δεν βγαίνουν ποτέ, είτε βγαίνουν μονάχα για να μπουν στον λαβύρινθο του ισραηλινού συστήματος φυλακών — εκεί όπου πριν από τις 7 Οκτωβρίου, υπήρχαν τουλάχιστον 1.200 Παλαιστίνιοι, όλων των ηλικιών και των φύλων, σε «διοικητική κράτηση» χωρίς απαγγελία κατηγοριών. Έκτοτε, ο αριθμός έχει αυξηθεί σε πάνω από 9.500.

Αν κοιτάξει κανείς πίσω από τους ευφημισμούς, θα δει πως τα «κέντρα κράτησης» είναι στην πραγματικότητα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκεί κρατούνται «παράνομοι μαχητές», δηλαδή όλοι οι κάτοικοι της Γάζας που αποφασίζει ο ισραηλινός στρατός να «συλλάβει», δηλαδή να απάγει χωρίς στοιχεία και κατηγορίες, αλλά μονάχα με υποψίες, και να «ανακρίνει», δηλαδή να βασανίσει μέχρι να ακούσει αυτό που θέλει.

ΠΗΓΗ

- ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:

Βομβαρδίζουν τους άμαχους ενώ φεύγουν να σωθούν