Ε.Ε. για Ελλάδα: Έκθεση-σοκ για τα ελληνικά τρένα - Στη «μαύρη λίστα» για το κράτος δικαίου (ΓΡΑΦΗΜΑ)

EUROKINISSI

Ευρωπαϊκή έκθεση-σοκ για τα ελληνικά τρένα...

 

Άρης Χατζηγεωργίου

Διαπιστώνεται πλήρης απουσία συστημάτων προστασίας των συρμών στην Ελλάδα, την ώρα που σε άλλες χώρες υπάρχει προστασία στο 100%. ● Καταγράφεται επίσης υψηλή επικινδυνότητα στις ελληνικές σιδηροδρομικές διαβάσεις με τον αριθμό θανάτων ανά οχηματοχιλιόμετρο να είναι πενταπλάσιος του μέσου όρου της Ε.Ε.

Τη μηδενική παρουσία συστημάτων προστασίας συρμών στον ελληνικό σιδηρόδρομο έρχεται να επιβεβαιώσει η έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων (ERA) που αφορά την ασφάλεια και τη διαλειτουργικότητα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η πολυσέλιδη έκθεση (Report on Railway Safety and Interoperability in the EU-2024) δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες από τον ERA και περιλαμβάνει πλήθος στοιχείων για τα σιδηροδρομικά ατυχήματα σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., συνδέοντάς τα με την ύπαρξη ή την απουσία συστημάτων ελέγχου της κυκλοφορίας.

Προφανώς, το έγκλημα των Τεμπών αναφέρεται ξεχωριστά στην Εκθεση του ERA. «Οι ευρωπαϊκοί σιδηρόδρομοι παραμένουν ανάμεσα στους ασφαλέστερους του κόσμου», σημειώνει η έκθεση, καθώς τα έτη 2018, 2020 και 2021 δεν καταγράφονται μεγάλα δυστυχήματα, που επανεμφανίζονται όμως τα έτη 2022 και 2023, με σημαντικότερο εκείνο των Τεμπών με 57 νεκρούς.

Το πόρισμα ERA

Υπενθυμίζεται ότι ο ERA έχει διεξαγάγει ειδική έρευνα και για το δυστύχημα στα Τέμπη, το πόρισμα της οποίας παραμένει επτασφράγιστο μυστικό. Η «Εφ.Συν.» δημοσίευσε τον περασμένο Σεπτέμβριο τα βασικά του ευρήματα που αναδείκνυαν την παντελή απουσία ενός αρμόδιου φορέα που θα μπορούσε να εποπτεύει την ασφάλεια των σιδηροδρόμων αλλά και να διασφαλίζει την ανεξαρτησία της διερεύνησης. Τότε η κυβέρνηση Μητσοτάκη απάντησε ότι πρόκειται για απόρρητο και μη ολοκληρωμένο πόρισμα, ενώ αργότερα η «Εφ.Συν.» αποκάλυψε ότι ο ERA είχε απορρίψει και τις απαντήσεις που έδωσαν οι ελληνικές αρχές.

Επιστρέφοντας στη δημοσιοποιημένη έκθεση για το 2024, ένα από τα στοιχεία που ξεχωρίζει για την τραγικότητά του είναι η καταγραφή των διαφόρων συστημάτων που λειτουργούν σε διάφορα ευρωπαϊκά σιδηροδρομικά δίκτυα προκειμένου να αποτρέπουν δυστυχήματα όπως αυτό των Τεμπών. Τα συστήματα αυτά αναφέρονται ως TPS (Train Protection System) και μεταξύ τους περιλαμβάνονται διατάξεις που είχε δημιουργήσει κάθε χώρα για να προστατεύει τα τρένα της. Τα συστήματα αυτά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: 1) Εκείνα που δίνουν στοιχεία για την ταχύτητα κάθε συρμού, προειδοποιούν όταν υπάρχει υπέρβαση και φρενάρουν αυτόματα την αμαξοστοιχία, 2) εκείνα που προειδοποιούν για υπέρβαση ταχύτητας και φρενάρουν αυτόματα, και 3) εκείνα που μόνο προειδοποιούν.

Οπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα για το έτος 2022, η Ελλάδα βρίσκεται στο απόλυτο μηδέν ως προς την εγκατάσταση και λειτουργία τέτοιων συστημάτων, ενώ υπάρχουν πέντε χώρες όπου προστατεύεται το 100% των συρμών (Αυστρία, Βέλγιο, Γερμανία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία) και άλλες όπου το ποσοστό των συρμών που προστατεύονται ξεπερνά το 80% (Δανία, Ισπανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ρουμανία). Πολλές είναι οι χώρες όπου το ποσοστό προστασίας κυμαίνεται γύρω από το 50%, ενώ στο χαμηλότερο σημείο με κάτω από 10%, αλλά πάνω από την Ελλάδα, βρίσκεται η Βουλγαρία.

Τα συστήματα TPS δεν είναι διαλειτουργικά για την Ευρώπη. Δεν αφορούν δηλαδή το διευρωπαϊκό σύστημα ERTMS που θα πρέπει να έχει εγκατασταθεί σε όλα τα τρένα που κινούνται εντός Ευρώπης με κοινά πρωτόκολλα ασφαλείας. Μέρος του ERTMS είναι το σύστημα ETCS που θα έπρεπε να είχε εγκατασταθεί μέσω της περιβόητης σύμβασης 717 και άλλων συμβάσεων της ΕΡΓΟΣΕ που ξεκίνησαν μετά το 2000 και δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, μέχρι τον Φεβρουάριο που συνέβησαν τα Τέμπη, αν και ξοδεύτηκαν δεκάδες εκατομμύρια ευρώ.

Παρά ταύτα, όπως αναφέρει ο ERA, «η εγκατάσταση Συστημάτων TPS θεωρείται ευρέως ένα από τα πλέον αποτελεσματικά μέτρα σιδηροδρομικής ασφάλειας για τη μείωση του κινδύνου συγκρούσεων μεταξύ τρένων». Ο ERA λέει επίσης ότι κάποια TPS μπορεί να είναι απαρχαιωμένα και να έχουν χαμηλή αξιοπιστία, χαμηλά επίπεδα ασφάλειας και χαμηλή απόδοση. Προκαλεί πάντως αλγεινή εντύπωση ότι η Ελλάδα δεν δήλωσε κανέναν συρμό σε προστασία από έστω κάποιο «απαρχαιωμένο σύστημα». Είναι προφανές ότι δεν λαμβάνονται υπόψη ως σύστημα προστασίας τα ασύρματα ραδιοτηλέφωνα VHF μέσω των οποίων επικοινωνούσαν μηχανοδηγοί και σταθμάρχες το μοιραίο βράδυ των Τεμπών, τα οποία συνεχίζουν εν πολλοίς να παραμένουν το βασικό μέσο επικοινωνίας και ελέγχου της κυκλοφορίας.

Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στο τέλος του έτους 2022, δηλαδή ελάχιστα πριν συμβεί η μετωπική σύγκρουση στα Τέμπη. Εκτοτε, η κυβέρνηση έχει δηλώσει πως έχει παραλάβει κάποια συστήματα τηλεδιοίκησης-σηματοδότησης τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για να λειτουργήσουν το διευρωπαϊκό ETCS και το ERTMS. Οπως έχει δημοσιεύσει σε αλλεπάλληλα ρεπορτάζ η «Εφ.Συν.», θα χρειαστεί να γίνουν νέες συμβάσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ προκειμένου τα συστήματα αυτά να ολοκληρωθούν σε βασικά τμήματα του δικτύου κάπου μετά το 2027.

Ενα άλλο κρίσιμο εύρημα της έκθεσης του ERA είναι η κατάταξη της Ελλάδας στις πρώτες θέσεις και ως προς τον αριθμό των θανάτων σε σιδηροδρομικές διαβάσεις στο διάστημα των ετών 2020-2022. Οπως αναφέρεται, στην Ελλάδα καταγράφεται ένας θάνατος ανά 2 εκατομμύρια οχηματοχιλιόμετρα τρένων, ενώ ο μέσος όρος στις χώρες της Ε.Ε. είναι ένας θάνατος ανά 10 εκατομμύρια οχηματοχιλιόμετρα.

Καμπανάκι

Ως «ακόμη ένα καμπανάκι για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων στην Ελλάδα» χαρακτηρίζει την Εκθεση του ERA o τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ και βουλευτής Ηρακλείου, Χάρης Μαμουλάκης. «Η κυβέρνηση της Ν.Δ., δυστυχώς, παραμένει ανεπίδεκτη μαθήσεως από τα λάθη και τις παραλείψεις της. Και η κατάσταση γίνεται χειρότερη χρόνο με τον χρόνο», αναφέρει ο κ. Μαμουλάκης και δηλώνει ότι θα καταθέσει τη συγκεκριμένη έκθεση στη Βουλή και ως Αναφορά προκειμένου να ζητήσει εξηγήσεις από την κυβέρνηση.

● Ερώτηση στη Βουλή για την κακή κατάσταση της σιδηροδρομικής γραμμής μήκους 50 χιλιομέτρων, μεταξύ Αχαρνών και Οινόης, κατέθεσε το ΚΚΕ, μιλώντας για την παλαιότητα, τη φθορά και την ελλιπή συντήρησή της. Σε αυτό το τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής υπάρχουν σιδηροτροχιές και στρωτήρες που τοποθετήθηκαν ακόμα και πριν από 60 χρόνια και λόγω της παλαιότητας και της υπερβολικής καταπόνησής τους εμφανίζουν συχνά σπασίματα (θραύση σιδηροτροχιάς), που λόγω έλλειψης προσωπικού δεν εντοπίζονται και φυσικά δεν επισκευάζονται έγκαιρα. Οι βουλευτές περιγράφουν αναλυτικά επικίνδυνες καταστάσεις, πτώσεις δέντρων και βράχων, όπως το περασμένο Σάββατο στο Πολυδένδρι.

*** 

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρόκειται να χαριστεί στο κράτος... αδικίας της Ν.Δ. του Μητσοτάκη, παρά τη στήριξή του στην επανεκλογή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν | ΑΠΕ-ΜΠΕ/EUROPEAN COUNCIL

Κράτος δικαίου: στη «μαύρη λίστα» της Ε.Ε. η Ελλάδα

Μαρία Ψαρά

Παρά το «μασάζ» στις τελικές διατυπώσεις, ως ανταμοιβή για την υποστήριξη Μητσοτάκη στη Φον ντερ Λάιεν, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιοποιείται σήμερα περιλαμβάνει «καρφιά» για Δικαιοσύνη, ανεξαρτησία των ΜΜΕ και ποιότητα της δημοκρατίας στη χώρα μας. ● Φρένο και στην ανεξέλεγκτη χρήση λογισμικού παρακολούθησης από τις κρατικές αρχές. ● «Η εθνική ασφάλεια δεν είναι λευκή επιταγή», λέει έγγραφο της Κομισιόν που θα περιληφθεί στο πόρισμα της εξεταστικής PEGA.

Η πολυαναμενόμενη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στα 27 κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναμένεται να παρουσιαστεί σήμερα στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Εφ.Συν.», στο στόχαστρο της Κομισιόν αναμένεται να βρεθούν τρεις χώρες: Ελλάδα, Ιταλία και Σλοβακία. Ακόμα μία, η Ουγγαρία, βρίσκεται ήδη στη «μαύρη λίστα» της Ε.Ε.

Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά περιορισμένες και «η έκθεση ακόμα βρίσκεται υπό επεξεργασία», σύμφωνα με διπλωματική πηγή. Κάτι που μαρτυρά τη... μάχη που δίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες της Κομισιόν για την τελική διατύπωση και τον τόνο για κάθε χώρα, που –σίγουρα– έχει σημασία. Πρόκειται για την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που, σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση, μετράει. Ηταν η γραμμή που ακολούθησε σύσσωμο το ΕΛΚ μετά το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το θέμα, το οποίο ήταν καταπέλτης κατά της Ελλάδας. «Ο τελικός κριτής της ποιότητας του κράτους δικαίου σε μία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι ούτε το Ευρωκοινοβούλιο, ούτε οι Reporters United, ούτε ο Economist. Είναι η Εκθεση του Κράτους Δικαίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», είχε δηλώσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Βουλή.

Ακολούθησε η υποψηφιότητα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τη δεύτερη θητεία της στην προεδρία της Κομισιόν, καθώς και η αμέριστη στήριξη του Ελληνα πρωθυπουργού στο πρόσωπό της. Μαζί με τον Πολωνό πρωθυπουργό του ΕΛΚ, Ντόνταλντ Τουσκ, ήταν οι δύο που «βγήκαν μπροστά» για να τη στηρίξουν. Η “ανταμοιβή” της φον ντερ Λάιεν στον Τουσκ ήταν έξοδος σε χρόνο-ρεκόρ της χώρας του από το άρθρο 7, όπου βρισκόταν λόγω της προηγούμενης κυβέρνησης. Προς το παρόν δεν φαίνεται να έχει «ξεπληρώσει» τη χάρη και στον Μητσοτάκη. Πολλοί στις Βρυξέλλες ψιθύριζαν ότι θα είναι η έκθεση για την Ελλάδα, ειδικά μετά το δημοσίευμα του Politico που υποστήριξε πως η πλευρά της προέδρου της Κομισιόν τη χρησιμοποίησε ως διαπραγματευτικό χαρτί απέναντι σε χώρες όπως η Ιταλία, «αμβλύνοντας» την κριτική της σε κάποια ζητήματα. Ωστόσο, οι πληροφορίες της «Εφ.Συν.» μιλούν για πολλά έντονα αρνητικά σημεία για τη Δικαιοσύνη, την ανεξαρτησία των ΜΜΕ και την ποιότητα της δημοκρατίας γενικότερα. Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, οι τεχνοκράτες θα ζητούν από την Ελλάδα να προχωρήσει άμεσα στα απαραίτητα βήματα, προκειμένου να αποφευχθούν οι κινήσεις για διαδικασίες επί παραβάσει, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν –έστω και πολλά χρόνια αργότερα– ακόμα και σε περικοπές κονδυλίων.

Παρακολουθήσεις με... μέτρο

Στο μεταξύ, η Κομισιόν επιχειρεί να βάλει φρένο σε συνεχείς παρακολουθήσεις και επιμολύνσεις με κατασκοπευτικά λογισμικά όπως είναι τα Pegasus και Predator. Σύμφωνα με έγγραφο που αποκάλυψε το Politico, η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι τα κράτη-μέλη δεν μπορούν να «επικαλούνται την εθνική ασφάλεια ως λευκή επιταγή για να δικαιολογήσουν τη χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού». Το έγγραφο αυτό αναμένεται να περιλαμβάνεται στο πόρισμα της εξεταστικής PEGA που είχε συσταθεί από το Ευρωκοινοβούλιο και ερεύνησε υποθέσεις χρήσης spyware στην Ελλάδα και άλλα κράτη-μέλη.

Είναι η πρώτη φορά που η Επιτροπή παίρνει επίσημη θέση για τέτοια ζητήματα υποκλοπών. Το Politico επισημαίνει ότι η Κομισιόν ζητά πολύ αυστηρές προϋποθέσεις χρήσης των spyware και υπογραμμίζει ότι «το εύρος των απαιτήσεων που σχετίζονται με τη διατήρηση της εθνικής ασφάλειας δεν μπορεί να καθορίζεται μονομερώς από κάθε κράτος μέλος, χωρίς κανέναν έλεγχο από τους θεσμούς της Ε.Ε.».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πάντως, αναγνωρίζει πως όταν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και εγγυήσεις, «η χρήση λογισμικών παρακολούθησης από αρχές εθνικής ασφάλειας μπορεί να εξυπηρετήσει την προστασία του γενικού δημοσίου συμφέροντος σε μια δημοκρατική κοινωνία». Τονίζει ότι σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να περιορίζεται σε σοβαρά ποινικά εγκλήματα και οι κυβερνήσεις να μη διαστρέφουν την έννοια του σοβαρού εγκλήματος για να αποκλίνουν από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Επίσης η Κομισιόν προειδοποιεί πως η ακατάλληλη χρήση spyware μπορεί να υπονομεύσει ή ακόμη και να καταστρέψει τη σωστή λειτουργία των δημοκρατικών διαδικασιών.