Να ζήσει ο τουρίστας, να «πεθάνουμε» εμείς
Οι πρώτες συνέπειες του υπερτουρισμού κάνουν ήδη την εμφάνισή τους στα ελληνικά νησιά, τα οποία δεν μπορούν καλά καλά να καλύψουν επαρκώς τις ανάγκες των κατοίκων σε νερό και τρόφιμα
Με απορία διαβάζουμε εδώ και κάποιες ώρες ότι στην Σαντορίνη, με ανακοίνωση εκλεγμένου δημοτικού συμβούλου του νησιού, οι κάτοικοι του νησιού θα πρέπει να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους λόγω υπερτουρισμού.
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του στο facebook, ο Πάνος Καβαλάρης, σήμερα είναι «μια δύσκολη ημέρα για τη Σαντορίνη, αφού αναμένονταν με κρουαζιερόπλοια 17.000 επισκέπτες! Για τον λόγο αυτό, στη Σαντορίνη που ήδη καταγράφεται μεγάλη πληρότητα στα καταλύματα, αναμενόταν συνωστισμός. Κι αφού οι τουρίστες έχουν καταλάβει κάθε χώρο στο νησί, οι κάτοικοι θα πρέπει να παραμείνουν σε ιδιότυπο lockdown για να μην τους δυσκολέψουν ακόμα περισσότερο τη ζωή. Εν είδη… «μηνύματος 112», οι κάτοικοι της Σαντορίνης προειδοποιούνται πως στο νησί τους έρχονται ορδές τουριστών και άρα οι ίδιοι θα πρέπει να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους».
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω. Σκέφτομαι πως δεν μπορεί. Ακόμα και αν έχει γραφτεί για «το καλό» των κατοίκων του νησιού, η εφαρμογή μιας τέτοιας επιβολής δεν μπορεί παρά να σημαίνει εκτοπισμό.
Το νησί αποτελεί τουριστική φάμπρικα. Πουλάει ηλιοβασίλεμα και τα έσοδα τα μοιράζει στους μεγάλους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο νησί, περιορίζοντας - ναι, στην κυριολεξία - τους μόνιμους κατοίκους στα σπίτια τους, οι οποίοι αν θελήσουν να πάνε σούπερ μάρκετ πρέπει πιθανότατα να λάβουν άδεια από το λιμενικό, αφότου πρώτα ενημερωθούν για την ώρα άφιξης του επόμενου κρουαζιερόπλοιου, ώστε να μην αγοράσουν μεγάλη ποσότητα φέτας και την στερήσουν από τους τουρίστες μας. Μα τι λέω. Ποιος Έλληνας μπορεί να αγοράσει σήμερα φέτα;
Η κατάσταση στην Σαντορίνη είναι ενδεικτική μιας κατάστασης που ακόμη δεν έχει ξεπεράσει τα όρια, αλλά είναι κοντά στο να το πετύχει. Οι πρώτες συνέπειες του υπερτουρισμού κάνουν ήδη την εμφάνισή τους στα ελληνικά νησιά, τα οποία δεν μπορούν καλά καλά να καλύψουν επαρκώς τις ανάγκες των κατοίκων σε νερό και τρόφιμα και παρόλα αυτά καλούνται να εξυπηρετήσουν έναν τεράστιο μη διαχειρίσιμο όγκο τουριστών.
Βιώσιμο μοντέλο τουρισμού ζητά του Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Ήδη το Ευρωκοινοβούλιο έκρουσε πρώτο τον κώδωνα του κινδύνου. Σε μελέτη που δημοσίευσε, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο τουρισμός στην Ελλάδα σε 10 χρόνια θα καταρρεύσει, αν δεν γίνουν σημαντικές αλλαγές στον κλάδο. Το τρέχον τουριστικό μοντέλο - και είναι πλέον κοινός τόπος - δεν είναι βιώσιμο και θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάλυση του τουριστικού τομέα και μεγάλου μέρους της ελληνικής οικονομίας. Ο τρόπος διαχείρισης του νερού και της ενέργειας, η φροντίδα των πολιτιστικών και ιστορικών τοποθεσιών και η διατήρηση της παράκτιας ζώνης σε καλή κατάσταση αποτελούν τομείς που ανησυχούν τους ειδικούς, σύμφωνα με την έκθεση.
Η επιτροπή ζήτησε την ανάπτυξη ενός βιώσιμου μοντέλου για τον τουριστικό τομέα στην Ελλάδα, υποστηρίζοντας ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει «έλλειψη οράματος και στρατηγικής». Στα μάτια των ελλήνων επιχειρηματιών σχηματίζονται απλά δολάρια.
Ο αριθμός των τουριστών αυξήθηκε δραματικά στην Ελλάδα την περίοδο 2022 - 2023, με 33 εκατομμύρια ανθρώπους να επισκέπτονται τη χώρα πέρυσι. Στη περίπτωση της Σαντορίνης, η οποία έχει 15.550 μόνιμους κατοίκους και παράγει περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως, πέρυσι υποδέχθηκε 2 εκατομμύρια τουρίστες. Πρόσφατα ο δήμαρχος είχε ανακοινώσει πως τίθεται «πλαφόν» στον αριθμό επισκεπτών από κρουαζιερόπλοια, ώστε οι υποδομές του νησιού να μπορούν να ανταποκριθούν στη φόρτωση, φαίνεται όμως εκ των πραγμάτων πως αυτό δεν τηρείται.
Ο αυξανόμενος αριθμός επισκεπτών έχει ασκήσει σοβαρή πίεση στους πολιτιστικούς, ιστορικούς και αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. Η Ακρόπολη εισάγει μέτρα, όπως τα εισιτήρια χρονομετρημένης εισόδου σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τον συντριπτικό αριθμό επισκεπτών καθημερινά και έχουν δημιουργηθεί ζώνες κυκλοφορίας.
Η έκθεση προειδοποιεί ότι η εισροή τουριστών έχει προκαλέσει και προβλήματα με το νερό, με τη διαθεσιμότητα του να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα σε πολλά μέρη. Η κατανάλωση ενέργειας από τον τουριστικό κλάδο είναι επίσης ένα σοβαρό ζήτημα, ιδιαίτερα εντός των ξενοδοχειακών μονάδων.
«Η γενική αίσθηση που υπάρχει στους πολίτες [είναι] ότι η παράκτια ζώνη και η κοινή χρήση της απειλούνται ολοένα και περισσότερο από την απερίσκεπτη, και μερικές φορές αυθαίρετη, τουριστική ανάπτυξη», προσθέτει η έκθεση.
Αυξημένη όμως είναι και η ζήτηση για καταλύματα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι σε ορισμένα μέρη, όπως η Αθήνα, οι διανυκτερεύσεις σε καταλύματα τύπου Airbnb αντιπροσωπεύουν πλέον πάνω από το 40% των διαθέσιμων κλινών.
«Η οικονομία της χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο επιβεβλημένη την ανάγκη βιώσιμης διαχείρισής της, ώστε να γίνει πηγή πλούτου με μακροπρόθεσμη απόδοση και να μην εξαντληθούν οι δυνατότητές της, σπαταλώντας και καθιστώντας τους τουριστικούς μας προορισμούς μη ελκυστικούς μακροπρόθεσμα», αναφέρει η έκθεση.
Στην Ελλάδα, ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 25% του ΑΕΠ και σε όλη την έκθεση δίνεται έμφαση στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου τουριστικού μοντέλου για το μέλλον, καθώς οι ανάγκες της «κοινωνίας των πολιτών» πρέπει να εξισορροπούνται με «το πραγματικό οικονομικό όφελος» του τουρισμού.
Οι Ισπανοί δείχνουν τον δρόμο
Αντίθετα από άλλες περιοχές του κόσμου, οπου οι κάτοικοι αντιδρούν στον υπερτουρισμό που απειλεί να αλλοιώσει εκ βάθρων την πολιτισμική ταυτότητα της πατρίδας τους, στην Ελλάδα δεν έχει καταγραφεί ακόμη καμία οργανωμένη διαμαρτυρία. Στην Ισπανία το τελευταίο διάστημα, το κίνημα κατά του υπερτουρισμού έχει φουντώσει, με μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κατά του φαινομένου που επηρεάζει τη στέγαση και την ποιότητα ζωής των μόνιμων κατοίκων να οργανώνονται σε τουριστικά θέρετρα όπως η Βαρκελώνη και η Μαγιόρκα.
Οι Ισπανοί βγαίνουν στους δρόμους με πλακάτ και νεροπίστολα. Οι διαδηλωτές στην Μαγιόρκα συνόψισαν με απλά μαθηματικά το πρόβλημα, την απαξίωση και τον μαρασμό της ζωής και της καθημερινότητάς τους: «Αυτό δεν είναι τουριστικοφοβία, είναι αριθμοί: 1.232.014 κάτοικοι, 18 εκατομμύρια τουρίστες». Νησιά σαν την Μαγιόρκα - όπου η ζωή για τους τουρίστες είναι αντίστοιχη με εκείνη στα Μάλια και τον Λαγανά - οι τουρίστες δεν καταφθάνουν για να χαρούν τις παραλίες, το φαγητό και την φύση, αλλά για να διασκεδάσουν μέχρι θανάτου (σε πολλές περιπτώσεις, δεν υπάρχει καμία υπερβολή), μη σεβόμενοι τον τόπο τον οποίο επισκέπτονται. Η Μεσόγειος άλλωστε είναι εξαιρετικά φιλόξενη σε τέτοιες συμπεριφορές - εκτός αν είσαι πρόσφυγας ή μετανάστης.
Στους 10.000 κατοίκους της Μυκόνου αντιστοιχούν 2.000.000 τουρίστες. Στους 15.500 της Σαντορίνης, 2.300.000. Ένας ντόπιος για 200 τουρίστες στη Μύκονο, ένας για 150 στη Σαντορίνη, η οποία παράγει ή και καταναλώνει ποσότητες τροφίμων ικανές να καλύψουν τις ανάγκες του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας. Τα ελληνικά νησιά αντιμετωπίζουν λειψυδρία, προβλήματα με τα σκουπίδια, με τα καταλύματα, έχουν ελλείψεις σε γιατρούς και δασκάλους. Παρόλα αυτά, οι κάτοικοι τους πρέπει να μένουν σιωπηλοί στα σπίτια τους και να κάνουν ησυχία όταν ο τουρίστας κοιμάται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου