Καταρρέει η οικονομία του Ισραήλ

της Jean Shaoul

Πηγή: wsws.org

 
Η πολιτική της φασιστικής κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου που θέτει τη χώρα σε πολεμική ετοιμότητα με στόχο την εβραϊκή υπεροχή σε ολόκληρη την Παλαιστίνη, από τον Ιορδάνη ποταμό μέχρι τη Μεσόγειο, έχει βαρύ τίμημα.

Την περασμένη εβδομάδα, το λιμάνι Εϊλάτ σταμάτησε τη λειτουργία του. Κήρυξε πτώχευση, αφού έχασε 13,61 εκατομμύρια δολάρια, ενώ πρόκειται να απολύσει τους μισούς από τους 120 εργαζομένους του. Το λιμάνι ήταν σε μεγάλο βαθμό ανενεργό από την έναρξη του πολέμου, καθώς τα πλοία εκτρέπονταν γύρω από την Αφρική ώστε να αποφύγουν τη διαδρομή της Ερυθράς Θάλασσας μέσω της διώρυγας του Σουέζ για να φτάσουν στην Ευρώπη, μετά τις επιθέσεις των Χούθι της Υεμένης, που υποστηρίζουν τους Παλαιστίνιους στη Γάζα.

Η υλικοτεχνική και εμπορική υποστήριξη από ορισμένα από τα κράτη του Κόλπου και την Ιορδανία, που παρείχαν χερσαία δίοδο για τις αγορές του Ισραήλ, έχει ως ένα βαθμό απαλλάξει το Ισραήλ από τον πλήρη αντίκτυπο του κλεισίματος. Αλλά το λιμάνι είναι μόνο μία από τις 46.000, κυρίως μικρές, επιχειρήσεις του Ισραήλ που έχουν χρεοκοπήσει, σύμφωνα με την εφημερίδα Maariv, η οποία αναφέρθηκε στο Ισραήλ ως «χώρα υπό κατάρρευση».

Περίπου 60.000 μικρές επιχειρήσεις αναμένεται να κλείσουν μέχρι το τέλος του έτους. Ο Yoel Amir, διευθύνων σύμβουλος της ισραηλινής εταιρείας παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης και διαχείρισης πιστωτικού κινδύνου CofaceBdi, δήλωσε στη Maariv ότι «οι πιο ευάλωτοι κλάδοι είναι ο κατασκευαστικός, και κατά συνέπεια όλο το οικοσύστημα που λειτουργεί γύρω από αυτόν: κεραμικά, κλιματιστικά, αλουμίνιο, δομικά υλικά και άλλα. Όλα αυτά υπέστησαν σημαντικές ζημιές».

Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η κυβέρνηση έχει εμποδίσει την είσοδο 120.000 Παλαιστινίων εργατών της Δυτικής Όχθης και της Γάζας στο Ισραήλ, όπου απασχολούνταν στις κατασκευές, τη μεταποίηση και τη γεωργία.

Η γεωργία, που εδρεύει κυρίως στο βορρά και στο νότο, έχει πληγεί σοβαρά από τον πόλεμο κατά των Παλαιστινίων στη Γάζα και της Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Ως αποτέλεσμα, η κυβέρνηση συμφώνησε να αυξήσει το ανώτατο όριο του επιτρεπόμενου αριθμού μεταναστών εργατών που εισέρχονται στο Ισραήλ. Αυτοί οι εργάτες, χωρίς δικαιώματα ή πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, υπόκεινται σε ακόμη πιο εκμεταλλευτικές συνθήκες από ό,τι οι Παλαιστίνιοι.

Η τουριστική βιομηχανία του Ισραήλ, η οποία αντιπροσώπευε το 5,6% του ΑΕΠ πριν από την πανδημία COVID, έχει καταρρεύσει. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, όλες οι πτήσεις ακυρώθηκαν. Αλλά ακόμα και όταν οι πτήσεις αποκαταστάθηκαν, οι τουρίστες έμειναν μακριά. «Όταν άρχισε ο πόλεμος, όλα σταμάτησαν και μέχρι τον Απρίλιο δεν έφτασε ούτε ένας τουρίστας στο Ισραήλ», δήλωσε στο The Media Line ο Moshe Benishu, ειδικός στον τουρισμό και ξεναγός στο Aujo Travel. Αν και ο αριθμός των επισκεπτών έχει αρχίσει να αυξάνεται, αυτός είναι μικρότερος από το ένα τέταρτο του αριθμού της ίδιας περιόδου πέρυσι. Πολλά από τα ξενοδοχεία είναι κατειλημμένα από ανθρώπους που εκτοπίστηκαν από τις πόλεις και τα χωριά κοντά στα σύνορα με τη Γάζα και το Λίβανο.

Η οικονομία του Ισραήλ συρρικνώθηκε κατά σχεδόν 22% το τελευταίο τρίμηνο του 2023 μετά την έναρξη του πολέμου και εξακολουθούσε να είναι μειωμένη κατά 7% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Ο οίκος αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας S&P δήλωσε ότι αναμένει ότι η οικονομία του Ισραήλ θα ανακάμψει πιο αργά σε σύγκριση με προηγούμενες στρατιωτικές εκστρατείες ή την πανδημία COVID-19, επιτυγχάνοντας μόλις 0,5% αύξηση του ΑΕΠ φέτος. Η S&P, μαζί με τον οίκο Moody’s Investors Service, έχει υποβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα του Ισραήλ, θεωρώντας ότι οι πληγέντες από τον πόλεμο τομείς της οικονομίας -τουρισμός, κατασκευές και γεωργία- καθώς και οι κλιμακούμενες περιφερειακές συγκρούσεις και η εσωτερική πολιτική αβεβαιότητα, εμποδίζουν την ανάκαμψη.

Ακόμη και πριν από τον γενοκτονικό πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας, οι επιχειρήσεις είχαν αρχίσει να μεταφέρουν χρήματα από τη χώρα λόγω της σχεδιαζόμενης «δικαστικής αναμόρφωσης» του Νετανιάχου, η οποία θα έδινε απεριόριστη εξουσία στην κυβέρνηση, εν μέσω της αυξανόμενης κυριαρχίας των θρησκευτικών αρχών στην καθημερινή ζωή.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσίευσαν η Τράπεζα του Ισραήλ και το ισραηλινό Υπουργείο Οικονομικών, το κόστος των πρώτων έξι μηνών του πολέμου είχε φτάσει πάνω από 70 δισεκατομμύρια σέκελ (73 δισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το τέλος Μαρτίου. Παρ’ όλα αυτά, ο Νετανιάχου δήλωσε ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί για μήνες και δείχνει όλα τα σημάδια κλιμάκωσης σε μια ολοκληρωτική σύγκρουση εναντίον της Χεζμπολάχ στον βορρά και των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα, παρά τους φόβους για στρατιωτική υπερέκταση. Αυτό ώθησε το κοινοβούλιο του Ισραήλ να αυξήσει τον προϋπολογισμό του 2024 κατά 73 δισεκατομμύρια δολάρια, με το μεγαλύτερο μέρος να πηγαίνει για τη χρηματοδότηση του στρατού και το υπόλοιπο για τις ανάγκες του πολέμου σε πολιτικό επίπεδο, σε σύγκριση με τον αρχικό προϋπολογισμό που είχε εγκριθεί τον Μάιο του 2023, οδηγώντας σε ένα πιθανό έλλειμμα ίσο με το 8% του ΑΕΠ, παραβιάζοντας το ανώτατο όριο-στόχο του 6,6% που είχε θέσει η κυβέρνηση για το 2024.

Σύντομα αναμένεται η μαζική αύξηση των φόρων και δραστικές περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες για να καλυφθεί τουλάχιστον εν μέρει το αυξανόμενο έλλειμμα. Όμως οι δημόσιες υπηρεσίες, που υποχρηματοδοτούνται εδώ και χρόνια, βρίσκονται πλέον σε οριακό σημείο, με τις υποδομές, την εκπαίδευση, την πρόνοια, την υγειονομική περίθαλψη και άλλες δημόσιες υπηρεσίες να βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Σύμφωνα με μελέτη του Φόρουμ Αρλοζόροφ, οι πολιτικές δαπάνες της ισραηλινής κυβέρνησης θα πρέπει να αυξηθούν κατά 171 δισεκατομμύρια σέκελ (47 δισεκατομμύρια δολάρια) μόνο και μόνο για να φθάσουν το μέσο επίπεδο δαπανών του ΟΟΣΑ.

Από τις 7 Οκτωβρίου, σχεδόν 700 Ισραηλινοί στρατιώτες έχουν σκοτωθεί, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 350 κατά τη διάρκεια της επίθεσης της Χαμάς στις νότιες πόλεις του Ισραήλ. Οι 326 στρατιώτες που σκοτώθηκαν στη Γάζα είναι υπερτετραπλάσιοι από τον απολογισμό του πολέμου του 2014 κατά της Χαμάς. Υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση στρατηγικής αποτυχίας στο εσωτερικό του Ισραήλ.

Ενδεικτικό της απογοήτευσης που επικρατεί είναι η τεράστια αύξηση του αριθμού των Ισραηλινών που εγκατέλειψαν οριστικά τη χώρα. Σύμφωνα με τους Times of Israel, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε κατά 285% μετά την 7η Οκτωβρίου. Επιβεβαιώνει προηγούμενες εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν δύο μήνες μετά την έναρξη του πολέμου και έδειχναν ότι σχεδόν μισό εκατομμύριο άνθρωποι εγκατέλειψαν τη χώρα, προφανώς όσοι είχαν την τύχη να έχουν δεύτερη υπηκοότητα ή/και σπίτι στο εξωτερικό.

Υπήρξε επίσης σημαντική μείωση του αριθμού των Εβραίων μεταναστών που έφταναν στο Ισραήλ. Μια δεύτερη έρευνα που διεξήχθη τον Μάρτιο από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ αποκάλυψε ότι το 80% όσων ζουν στο εξωτερικό δήλωσαν ότι δεν προτίθενται να επιστρέψουν.

Η αντίστροφη μετανάστευση των Εβραίων από το Ισραήλ έχει βαθιά πολιτική σημασία, καθώς διαβρώνει περαιτέρω τη «δημογραφική ισορροπία» που προσπαθεί να διατηρήσει το σιωνιστικό κράτος. Αυτό ώθησε τον ακροδεξιό πρώην πρωθυπουργό Ναφτάλι Μπένετ να καλέσει τους Ισραηλινούς να μην εγκαταλείψουν το Ισραήλ, «το οποίο περνάει τις πιο δύσκολες στιγμές του από το 1948».

«Συζητήσεις για έξοδο από τη χώρα. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί», επέμεινε. «Χρειαζόμαστε όλο το ταλέντο και την αφοσίωση του λαού του Ισραήλ για να βγούμε από τον λάκκο και να επανεκκινήσουμε το Ισραήλ». Επιδιώκοντας να καθησυχάσει τον κόσμο, είπε: «Αλλά απερίφραστα είμαστε ικανοί — και θα βγούμε από αυτόν το λάκκο».

Την απογοήτευση τροφοδοτεί η προοπτική ενός πολέμου πλήρους κλίμακας εναντίον της Χεζμπολάχ -η οποία διαθέτει τους διπλάσιους μαχητές από τη Χαμάς και πάνω από τέσσερις φορές περισσότερα πυρομαχικά, συμπεριλαμβανομένων κατευθυνόμενων πυραύλων- εκφράζοντας ανοιχτά ανησυχίες ότι το Ισραήλ είναι απροετοίμαστο.

Ο Γιαΐρ Γκολάν, ο οποίος ηγείται του Εργατικού Κόμματος του Ισραήλ και είναι πρώην αναπληρωτής αρχηγός του επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων, δήλωσε σε ισραηλινό ραδιοφωνικό σταθμό: «Οι εφεδρείες και το σύστημα του τακτικού στρατού έχουν φθαρεί μέχρι το κόκκαλο». Ο ισραηλινός στρατός παραδέχθηκε σε καταθέσεις στο Ανώτατο Δικαστήριο νωρίτερα αυτό το μήνα ότι έχει έλλειψη πυρομαχικών και αρμάτων μάχης, με πολλά από αυτά να έχουν υποστεί ζημιές.

ΠΗΓΗ