Δασικές πυρκαγιές: Στο ίδιο έργο θεατές… ξανά και ξανά

Το δόγμα αεροπυρόσβεσης δασικών πυρκαγιών, η κλιματική κρίση ως άλλοθι αποποίησης ευθυνών και οι στάχτες  

Πριν ακόμη φθάσουμε στο μέσο της φετινής αντιπυρικής, ο κατάλογος των ήδη καμένων περιοχών, ακόμη και των γυμνών από υψηλή βλάστηση, δεν έχει τέλος: Νάξος, Σέριφος, Αμοργός, Άνδρος, Κως, Μήλος Άνδρος, Μεγαλόπολη, Ηλεία, Αχαΐα, Ορχομενός, Κερατέα, Βάρκιζα, Άγιος Στέφανος, Πάρνηθα, Υμηττός… Και όλα αυτά πριν ακόμη έρθει το μέσον του καλοκαιριού, πριν ακόμη οι παρατεταμένοι καύσωνες κάνουν την εμφάνισή τους. Και μπορεί φέτος οι συνθήκες να είναι ιδιαίτερες, να έχουμε βιώσει ήδη τους πρώτους καύσωνες και γενικότερα να έχουμε ζήσει υψηλές θερμοκρασίες από το χειμώνα ακόμη, αλλά αυτό δεν μπορεί να αποτελεί δικαιολογία.

Αξίωμα οι δασικές πυρκαγιές

Ένα ευνομούμενο κράτος δεν έχει υποχρέωση να παρέχει τα εχέγγυα για την ασφαλή διαβίωση, την προστασία του περιβάλλοντος και της περιουσίας των πολιτών του; Αυτά μάλλον σε κάποιο άλλο κράτος. Γιατί στην χώρα μας, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος το μόνο που με περισσή σπουδή ενδιαφέρει την κυβέρνηση είναι η μεταφορά ευθύνης προς τους πολίτες ή προς την όποια κατεύθυνση σχετίζεται με το θέμα των δασικών πυρκαγιών.

Είναι αξίωμα ότι στη χώρα μας, λόγω της επικρατούσας δασικής βλάστησης, έχουμε δασικές πυρκαγιές. Το ζητούμενο είναι τα μέτρα που λαμβάνονται τόσο κατά το στάδιο της πρόληψης όσο και αυτό της καταστολής, ώστε να αποφευχθούν οι δασικές πυρκαγιές.

Πολύ πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου και με κάθε ευκαιρία ο αρμόδιος Υπουργός δήλωνε τη δυσκολία της επερχόμενης αντιπυρικής περιόδου, λόγω της κλιματικής κρίσης καλλιεργώντας έτσι κλίμα αποποίησης ευθυνών και μεταφοράς τους σε όποιον ή ό,τι άλλο. Στο ίδιο πνεύμα και αμέσως μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του περασμένου Σαββατοκύριακου κινήθηκε και ο πρωθυπουργός.

Η περιβόητη «ατομική ευθύνη» καθιστά ενεργά υπεύθυνους για τη ζωή τους πολίτες, αποποιώντας όμως τις υποχρεώσεις ενός κράτους έναντι των πολιτών του.

Το δόγμα δασοπυρόσβεσης

Με περισσή έπαρση παρουσιάστηκε το «νέο» -αλλά ουσιαστικά παλιό, παρωχημένο και αποτυχημένο- «δόγμα δασοπυρόσβεσης». Η παρουσίασε εστίασε στην τριήμερη (!) εκπαίδευση που έλαβαν οι ανώτατοι αξιωματικοί για τις δασικές πυρκαγιές, και τη χρήση των μηχανημάτων κατά την διάρκεια της καταστολής. Φευ! Αν οι έρμοι οι πυροσβέστες πρόλαβαν έστω να συγκρατήσουν και μία λέξη από όλο αυτό τον καταιγισμό της πληροφορίας και των στοιχειωδών γνώσεων που απαιτούνται για την κατάσβεση των δασικών πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, μια τεράστια και ατέρμονη συζήτηση για τους ακαθάριστους οικοπεδικούς χώρους και τις απορρέουσες ευθύνες (πολιτών - Δήμων) λάμβανε χώρα.

Η επικρατούσα άποψη και στάση είναι η εξαφάνιση οτιδήποτε πράσινου μπορεί να δημιουργήσει λίγη φλόγα, ειδικά όταν το ύψος του είναι μεγαλύτερου των 30 εκατοστών. Μανία καταστροφής αλλά και φόβου διακατέχει τους πολίτες και όχι άδικα. Το πράσινο βάλλεται πανταχόθεν και αποτάσσεται είτε βρίσκεται εντός οικιστικών ιστών είτε εκτός.

Γεγονός αναμφισβήτητο είναι ότι οι δασικές πυρκαγιές δεν «μάσησαν» ούτε από τις μεγαλόσχημες αφοριστικές δηλώσεις του αρμόδιου Υπουργού ούτε από τις απειλές του.

Η δασική πυρκαγιά απαιτεί τον «σεβασμό» αυτών που ασχολούνται μαζί της. Θέλει να την αντιμετωπίσεις με «τρόπο» ή και ακόμη και με «πονηριά» μειώνοντας ή και εξαφανίζοντας τουλάχιστον ένα από τα στοιχεία που την «θεριεύουν», δηλαδή την δασική βλάστηση, το οξυγόνο και την θερμότητα. Ανθίσταται στις «εγωιστικές συμπεριφορές», «θυμώνει» και τελικά καταφέρνει να στρέψει το ενδιαφέρον όλων πάνω της.

Και ενώ η προετοιμασία για την αντιμετώπιση της φετινής αντιπυρικής περιόδου ξεπέρασε κάθε προηγούμενο σύμφωνα με τις σχετικές δηλώσεις, φαίνεται ότι κάπου εκεί ξεχάστηκαν οι βασικές αρχές της κατάσβεσης των αγροτικών και αστικών πυρκαγιών. Πράγματα για τα οποία υπάρχει η κατ’ εξοχήν τεχνογνωσία και η εμπειρία του Πυροσβεστικού Σώματος. Και διαπιστώνεται το παράλογο του γεγονότος ότι για πρώτη φορά καταστρέφονται περιουσίες από τις πέτρες και τα χορτάρια. Και είναι πραγματικά άξιο απορίας πώς μπορεί να γίνεται αυτό. Η δήλωση των πυρκαγιών ως «αγροτοδασικών» παρέχει το απαραίτητο άλλοθι, για να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα.

Απόκοσμες οι εικόνες από τις κατάμαυρες πλαγιές της Σερίφου και της Κερατέας, όπου δεν διακρίνεται ίχνος δέντρου. Άνθρωποι σε απόγνωση και ένας Υπουργός που βρήκε τον «εμπρηστή» στα ακαθάριστα οικόπεδα και επέρριψε ως αναμενόταν τις ευθύνες στους πολίτες. Και πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι από τις δηλώσεις του, οι τουρίστες (ξανα)ζουν το όνειρο, «διακοπές στην Ελλάδα»: νέοι, γέροι και παιδιά με βλέμμα χαμένο και με μια βαλίτσα στο χέρι πηγαίνουν… στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, χωρίς καμία μέριμνα για το πού θα πάνε, τι θα φάνε, πού θα ξαποστάσουν.

Στην πράξη

Υποχρέωση όμως για την εκπόνηση σχεδίου εκκένωσης μέσω των τεχνικών εκθέσεων πυροπροστασίας υπάρχει και είναι απαιτητή μόνο για τον απλό πολίτη αλλά όχι για το ίδιο κράτος. Το περίφημο σχέδιο «Ιόλαος» με την αλληλοκάλυψη αρμοδιοτήτων και ευθυνών όπου στο τέλος κανείς δεν ευθύνεται κανείς για τίποτε, μόνο σχέδιο δεν μπορεί να θεωρηθεί.

Οι πρωτεργάτες της μεταφοράς της δασοπυρόσβεσης από την Δασική Υπηρεσία στο Πυροσβεστικό Σώμα θα πρέπει να αισθάνονται περήφανοι για τον τεράστιο αριθμό δασικών εκτάσεων, βιοποικιλότητας, περιουσιών αλλά και ζωών που έχουν χαθεί τα τελευταία είκοσι έξι τουλάχιστον χρόνια.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης αισθάνονται ικανοποιημένα με την απόδοση συγχαρητηρίων και ευχαριστηρίων και την έκφραση λύπης και συμπαράστασης. Μέχρι εκεί. Βέβαια τα δύο κόμματα έχουν υπάρξει κυβέρνηση (όπως και η σημερινή κυβέρνηση έχει υπάρξει αντιπολίτευση) αλλά κανείς δεν τόλμησε να αλλάξει τον λανθασμένο τρόπο καταστολής. Αντίθετα, διακατέχονται από μια «διαστρεμμένη και φοβική εμμονή» η οποία παραχωρεί την αποκλειστική ευθύνη της δασοπυρόσβεσης στο Πυροσβεστικό Σώμα, παρόλο που το 2018 συντάχθηκε το περίφημο πόρισμα Goldamer, το οποίο περιγράφει ποιος θα πρέπει να έχει τον πρώτο ρόλο της δασοπυρόσβεσης.

Το φετινό «νέο» αλλά παλιό δόγμα στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στην αεροπυρόσβεση. Με καμάρι παρουσιάστηκε το γεγονός ότι ακόμη και με την υποψία καπνού θα πετά αεροσκάφος ώστε να προλαμβάνει τη μετατροπή τους σε μεγάλες πυρκαγιές. Παρά τις χρόνιες αντιδράσεις, αναλύσεις και τεκμηριώσεις των σχετικών επιστημόνων για τον τρόπο αυτό καταστολής, το κόστος και την αναποτελεσματικότητα (ως αποκλειστικού μέσου) εντούτοις η κυβέρνηση «κώφευσε» για άλλη μια φορά και επέλεξε την πολυδάπανη αλλά επί της ουσίας υποβοηθητική αεροπυρόσβεση ως κεντρικό πυλώνα της ελληνικής δασοπυρόσβεσης.

Τα μέχρι σήμερα στοιχεία δείχνουν ότι η απώλεια των περιουσιών δεν αποφεύχθηκε. Δημοσιεύματα ήδη αναφέρουν ότι ικανότητα πτήσης έχουν μόλις τα επτά από τα δεκαεπτά Canadair, ενώ τα αεροσκάφη είναι ήδη καταπονημένα από τις ατέλειωτες ώρες πτήσης (500 ώρες φέτος έναντι 37,5 πέρυσι, για το ίδιο χρονικό διάστημα).

Εύλογα δημιουργείται η απορία αν από τώρα τα αεροσκάφη μας είναι σε αυτήν την κατάσταση τι θα γίνει τον υπόλοιπο καιρό. Η λύση μάλλον είναι απλή αφού αντί για περίπου ογδόντα νοικιασμένα εναέρια, θα νοικιάσουμε περισσότερα, με το όποιο κόστος. Τι θα γίνει στην περίπτωση που υπάρχουν ισχυροί άνεμοι ή τα συμβάντα είναι τόσα πολλά ώστε να μην μπορούν να πετάξουν τα αεροπλάνα ή να μην μπορούν να τα καλύψουν όλα; Η απάντηση είναι εύκολη, θα ζήσουμε ξανά και ξανά το ίδιο έργο.

ΠΗΓΗ