Ανοιχτή επιστολή της Εναλλακτικής Παρέμβασης Δικηγόρων Αθήνας στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα: Ως εδώ με την πολιτική εργαλειοποίηση των δικαιωμάτων – Νομοθετική κατοχύρωση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς

Δημοσιοποιούμε επιστολή της Εναλλακτικής Παρέμβασης Δικηγόρων Αθήνας που στάλθηκε την Παρασκευή 19/1/2024 σε οργανώσεις της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας αναφορικά με την υπό συζήτηση νομοθετική πρωτοβουλία για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.

Ανοιχτή επιστολή της Εναλλακτικής Παρέμβασης Δικηγόρων Αθήνας στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα: Ως εδώ με την πολιτική εργαλειοποίηση των δικαιωμάτων – Νομοθετική κατοχύρωση του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς (19/1/2024)

Με την παρούσα επιστολή απευθυνόμαστε στην κοινότητα και τις οργανώσεις των ΛΟΑΤΚΙ συμπολιτών μας (λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφιφυλόφιλους/ες, τρανς, κουήρ και ίντερσεξ άτομα).

Η Εναλλακτική Παρέμβαση Δικηγόρων Αθήνας, συλλογικότητα που παρεμβαίνει στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών εδώ και πάνω από 30 χρόνια, είναι σταθερή σύμμαχος των αιτημάτων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, της οποίας μέλη μας αποτελούν κομμάτι. Έχουμε πολλές φορές αναδείξει με κείμενα και παρεμβάσεις μας την ανάγκη νομοθέτησης των αιτημάτων για ίσα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων, ανάμεσά τους το αίτημα για ισότητα στον γάμο. Με δημόσιες εκδηλώσεις έχουμε καταγγείλει περιστατικά απαράδεκτων ομοφοβικών συμπεριφορών στον χώρο της δικαιοσύνης. Με αιτήσεις και ψηφίσματα, έχουμε απαιτήσει από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών να λάβει ανοιχτά θέση υπέρ των διεκδικήσεων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Συμμετέχουμε σταθερά με κάλεσμα και μπλοκ στις ετήσιες γιορτές Υπερηφάνειας, αλλά και στις κινητοποιήσεις καταγγελίας περιστατικών ρατσιστικής, σεξιστικής και ομοφοβικής βίας.

Με δεδομένη την πολύχρονη αυτή συμπόρευση μαζί σας, σας απευθυνόμαστε για να εκφράσουμε τις σκέψεις και τον προβληματισμό μας αναφορικά με την υπό συζήτηση νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.

Υπό κανονικές συνθήκες, η νομοθετική αυτή πρωτοβουλία θα αποτελούσε πηγή αισιοδοξίας και δικαίωσης για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Η κατοχύρωση του γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια είναι αποτέλεσμα μιας μακράς πορείας διεκδικήσεων, καρπός της οποίας είναι η πλειοψηφική πλέον – όπως καταγράφεται και στις δημοσκοπήσεις – θετική τοποθέτηση της ελληνικής κοινωνίας στο συγκεκριμένο ζήτημα. Η μαζική αυτή αλλαγή στην κοινωνική συνείδηση δεν “χαρίστηκε” από κανέναν στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα: κατακτήθηκε βήμα βήμα και ως “ώριμο τέκνο” έρχεται πλέον και η νομοθετική κατοχύρωση, ακόμα και από αυτούς που για χρόνια την αντιπάλευαν.

Ο τρόπος, ωστόσο, που η παρούσα κυβέρνηση προωθεί τη νομοθετική κατοχύρωση μας δημιουργεί ανησυχία και σκεπτικισμό.

Δεν εκπλησσόμαστε βέβαια: το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας είναι παραδοσιακά εκείνο το κόμμα που μεταπολιτευτικά αντιστάθηκε περισσότερο από κάθε άλλο σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις στο οικογενειακό δίκαιο (θυμίζουμε τους νόμους 1250/1982 για τον πολιτικό γάμο, 1272/1982 για την αποποινικοποίηση της μοιχείας, 1329/1983 για την ισότητα των δύο φύλων και την κατάργηση της προίκας, 4356/2015 για το σύμφωνο συμβίωσης για τα ομόφυλα ζευγάρια, 4491/2017 για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, κοκ). Δεν μιλάμε, όμως, μόνο για το απώτερο παρελθόν: κατά την προεκλογικη περίοδο των τελευταίων εθνικών εκλογών, ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας και πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σιώπησε και νομιμοποίησε με την παρουσία του ανοιχτά εκφρασθείσες ομοφοβικές απόψεις, όπως αυτές εκφωνήθηκαν από τον πρώην Πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά σε δύο μεγάλες εκδηλώσεις (7 Δεκεμβρίου 2022 με αφορμή το Ίδρυμα “Αντώνης Σαμαράς” και 9 Μαΐου 2023 σε εκδήλωση της Νέας Δημοκρατίας στο Ζάππειο με αφορμή τη μέρα της Ευρώπης).

Μετά την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας και αντί να υπάρξει μια καθαρή νομοθετική πρωτοβουλία, σε ανύποπτο πολιτικά χρόνο στην αρχή της νέας κοινοβουλευτικής θητείας και σε αντιστοίχιση με τις σχετικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού σε διεθνη μέσα (βλ. συνέντευξη στο Bloomberg, 5/7/2023), είμαστε μάρτυρες ενός πολιτικού παιγνιδιού εντυπώσεων, όπου τη μία μέρα κυβερνητικοί “κύκλοι” διαρρέουν την πρόθεση νομοθέτησης του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών, για να ακολουθήσει λίγες μέρες μετά η απόσυρση της πρόθεσης ή η αναβολή της για το άγνωστο μέλλον.

Στη διάρκεια αυτής της περιόδου έξι και πλέον μηνών, έχουν ακουστεί αδιανόητες δηλώσεις από “φιλικά” μάλιστα χείλη, όπως για παράδειγμα αυτή του συμβούλου του Πρωθυπουργού Αλέξη Πατέλη ο οποίος για να δικαιολογήσει την καθυστέρηση νομοθέτησης ισχυρίστηκε ότι «η κοινωνία μας έχει δείξει ότι δεν είναι το νούμερο ένα θέμα που τους απασχολεί. Θα έλεγα ότι καθόλου δεν απασχολεί τον κόσμο. Το νούμερο ένα θέμα είναι η ακρίβεια και το σουπερμάρκετ. Και σε αυτό πρέπει να επικεντρωθούμε. Και το θέμα της ισότητας στο γάμο είναι ένα θέμα που θα έρθει» (ΣΚΑΙ, 25/9/2023). Με τέτοιες δηλώσεις, το μήνυμα που στέλνεται είναι ότι οι λεσβίες, οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλες/οι, τα τρανς, κουήρ και ίντερσεξ άτομα είναι κάτι χωριστό από την υπόλοιπη κοινωνία, δεν υφίστανται τις συνέπειες της ακρίβειας, των μισθών που εξαερώνονται από τον πληθωρισμό, των τσουχτερών τιμών στα σουπερμάρκετ, αλλά έχουν λυμένα αυτά τα προβλήματα (όπως ίσως ο κύριος Πατέλης) και η νομοθέτηση ίσων δικαιωμάτων έρχεται σε αντίθεση (γιατί άραγε;) με την αντιμετώπιση της ακρίβειας.

Στο χρονικό αυτό διάστημα της γενικευμένης θολούρας για τις προθέσεις της κυβέρνησης, έχει δημιουργηθεί χωρίς υπερβολή ένα κύμα ομοφοβικών δηλώσεων που όμοιό του είχαμε να δούμε πολλά χρόνια, με ευθύνη μέσων μαζικής ενημέρωσης που θεωρούν απαραίτητο να ρωτήσουν κάθε απίθανη τηλεοπτική και καλλιτεχνική περσόνα για το τι δικαιούνται και τι δεν δικαιούνται να πράξουν στην οικογενειακή τους ζωή συμπολίτες μας με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό.

Μετά τη συνέντευξη του Πρωθυπουργού στην ΕΡΤ (10/1/2024), η νομοθετική πρωτοβουλία λέγεται ότι επιταχύνεται, φέρει όμως πλέον και επίσημα το στίγμα της εξαρχής άνισης μεταχείρισης των ομόφυλων ζευγαριών με εργαλείο το πιο ευαίσθητο πεδίο, αυτό των παιδιών. Σε ένα κυνικό παιγνίδι ισορροπισμού και κλεισίματος του ματιού στο “συντηρητικό” εκλογικό ακροατήριο, ο Πρωθυπουργός συγχέει τη νομοθέτηση του γάμου και την τεκνοθεσία με το ζήτημα της εμπορευματοποίησης του γυναικείου σώματος και της παρένθετης μητρότητας. Η επιλογή αυτή, μαζί με το ελεύθερο στους βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος (ακόμα και στους υπουργούς της κυβέρνησης!) να καταψηφίσουν χωρίς συνέπειες το νομοσχέδιο – σε αντίθεση με τη συνήθη “κομματική πειθαρχία” που βλέπουμε σε κάθε νομοσχέδιο που καταργεί εργασιακά δικαιώματα και δημοκρατικές κατακτήσεις – νομιμοποιούν πλέον ανοιχτές ομοφοβικές δηλώσεις από θεσμικούς παράγοντες.

Μην έχουμε καμία αμφιβολία για τις συνέπειες αυτού του ντόμινο που τελικά φτάνει ως ρητορική μίσους και πράξεις λεκτικής ή σωματικής βίας στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο, στην πλατεία, στη γειτονιά, στο λεωφορείο, παντού όπου ζουν και κινούνται άνθρωποι που δεν “συνάδουν” με την κυρίαρχη σεξουαλική και έμφυλη τάξη.

Ο κίνδυνος είναι υπαρκτός και θέλουμε να τον επισημάνουμε: ενώ η νομοθέτηση της τυπικής ισότητας για τα ΛΟΑΤΚΙ ζευγάρια, η “θεσμική στιγμή”, αποτυπώνει και στερεώνει μια κοινωνική αλλαγή που έχει ήδη κερδηθεί, οι κυβερνητικοί χειρισμοί τείνουν να μετατρέψουν αυτή τη θεσμική στιγμή σε αφορμή χειροτέρευσης των ιδεολογικών αντιλήψεων και των κοινωνικών συσχετισμών. Με τον κυνικό τρόπο που πολιτεύεται η κυβέρνηση στο συγκεκριμένο ζήτημα, με τα μηνύματα κατευνασμού της συντήρησης και της άκρας δεξιάς για λόγους καθαρα ψηφοθηρικούς, η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα κινδυνεύει να βρεθεί σε μια κατάσταση όπου η θεσμική κατοχύρωση από καιρό ώριμων δικαιωμάτων της θα σταθεί αφορμή πυροδότησης μιας ομοφοβικής αντίδρασης, στην οποία η ίδια η κυβέρνηση στρώνει τον δρόμο.

Για τους λόγους αυτούς, απευθυνόμαστε στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και στις οργανώσεις της τις οποίες παροτρύνουμε να παρέμβουμε στην παρούσα συζήτηση με τρόπο αυτοτελή, ανεξάρτητο και “περήφανο”, για να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη που έχει τη δική της ιστορία στο ΛΟΑΤΚΙ κίνημα:

Με συλλογικές διαδικασίες, συναντήσεις, εκδηλώσεις, δημόσιες παρεμβάσεις και μαζικές κινητοποιήσεις, να απαιτήσουμε:

Ως εδώ με την πολιτική εργαλειοποίηση των δικαιωμάτων των ομόφυλων ζευγαριών!

Νομοθετική κατοχύρωση του γάμου με ίσα δικαιώματα για όλες και όλους, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς!