▸Νομοσχέδιο διάλυσης και πλήρους ιδιωτικοποίησης όλων των υπηρεσιών
Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου*
Είναι περίπου έξι μήνες που ένα νομοσχέδιο για τη ψυχική υγεία, με τον συνήθη ευφημιστικό και άκρως ψευδεπίγραφο τίτλο «Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», το οποίο αν και ακόμα δεν έχει επίσημα δημοσιοποιηθεί, αφήνεται να «διαρρεύσει» στις διάφορες, όλο και πιο γραφειοκρατικά επεξεργασμένες, μορφές του.
Το περιεχόμενό του έρχεται να επιβεβαιώσει αυτό που εδώ και χρόνια τονίζαμε, ότι, όπως ένας βάλτος που χρονίζει, έτσι και το παρατεινόμενο τέλμα της (μηδέποτε γενομένης) «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», «δεν περιορίζεται στα πολλαπλά βραχυκυκλώματα που απορρυθμίζουν το σύστημα των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αλλά φαίνεται ότι έχει φτάσει η στιγμή να γεννήσει τέρατα».
Αυτό που αποκαλούμε διαιωνιζόμενο «βάλτο» στο χώρο της ψυχικής υγείας αφορά μια κατάσταση όπου όλες οι μονάδες ψυχιατρικής νοσηλείας είναι καθημερινά γεμάτες ράντζα, όπου το ποσοστό των ακούσιων νοσηλειών εξακολουθεί να αποτελεί το 75% περίπου του συνόλου των εισαγωγών και όπου η «περιστρεφόμενη πόρτα» (οι διαδοχικές επανεισαγωγές) είναι ο καθιερωμένος, πλέον, τρόπος διαχείρισης των ψυχικά πασχόντων. Και όλα αυτά τα χρόνια, όσο περισσότερο αποδεικνυόταν ψευδεπίγραφη και βάλτωνε η «μεταρρύθμιση», τόσο περισσότερο βάθαινε η απορρύθμιση, η ιδιωτικοποίηση και η εμπορευματοποίηση της ψυχικής υγείας –και τόσο περισσότερο συγκροτούνταν και προωθούνταν μια σκληρή αντιμεταρρύθμιση.
Είναι ακριβώς αυτό που έρχεται με αυτό το νομοσχέδιο –ένα γραφειοκρατικό τερατούργημα με το οποίο η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας οδηγεί στην οριστική απεξάρθρωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και απεξάρτησης και την πλήρη ιδιωτικοποίησή τους.
Με αυτό το νομοσχέδιο προβλέπεται:
α) η άμεση κατάργηση των οργανισμών των δυο (ΨΝΑ, ΨΝΘ) εκ των εναπομεινάντων ψυχιατρείων (το Δρομοκαΐτειο προς το παρόν τους δυσκολεύει ως κληροδότημα που είναι),
β) το τσουβάλιασμα όλων των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας σ’ ένα Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), διαρθρωμένο ανά Υγειονομικές Περιφέρειες (ΠεΔΥΨΥ), που θα «διασυνδέονται άμεσα επιστημονικά, λειτουργικά και εκπαιδευτικά…» με όλους τους «διασυνδεόμενους, συνεργαζόμενους και εποπτευόμενους φορείς», δηλαδή με φορείς υπηρεσιών ψυχικής υγείας ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού –ιδιωτικές κλινικές– και «μη» κερδοσκοπικού χαρακτήρα –ΜΚΟ– αλλά και ιδιώτες επαγγελματίες ψυχικής υγείας (ψυχίατρους, παιδοψυχίατρους κ.λπ). Πράγμα που πρακτικά σημαίνει σπρώξιμο των αιτούντων την όποια φροντίδα από τον διαλυόμενο δημόσιο τομέα στον ιδιωτικό τομέα. Για όποιον έχει να πληρώσει, σε ιδιωτική κλινική… όποιος δεν έχει, στο δρόμο.
Εν προκειμένω, μάλιστα, μην ξεχνάμε ότι ένα μεγάλο μερίδιο από τη λεγόμενη «μεταρρύθμιση», που έγινε από συγχρηματοδοτούμενα με την ΕΕ προγράμματα, δόθηκε από την αρχή σε ΜΚΟ και βαθμιαία, όλο και πιο πολύ, και στον κερδοσκοπικό ιδιωτικό τομέα των κλινικαρχών.
Η αντίσταση ενάντια στην ψήφιση και εφαρμογή του νομοσχεδίου δεν πρέπει να είναι μόνο των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αλλά όλης της κοινωνίας
Στο νομοσχέδιο δεν προβλέπεται τίποτα για δημιουργία κοινοτικών υπηρεσιών. Αναφέρεται σε πολλά σημεία η συγχώνευση και κατάργηση υπαρχόντων υπηρεσιών και, ως δημιουργία «νέων», το μόνο που προβλέπεται είναι η σύσταση περίκλειστων τμημάτων σε μια πρωτοφανούς χαρακτήρα κατασταλτική λογική: τμήματα «μέσης» και «υψηλής ασφαλείας», ειδικά τμήματα για τα λεγόμενα «δυσίατα» περιστατικά κλπ.
Αναφορικά με τον τομέα των εξαρτήσεων, μέσω του απροσχημάτιστα Ιδιωτικού Δικαίου χαρακτήρα του οργανισμού –«Εθνικός Οργανισμός Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων» (ΕΟΠΑΕ)– που θέλουν να ιδρύσουν, μέσα στον οποίο θα τσουβαλιάσουν όλα τα υπάρχοντα προγράμματα απεξάρτησης, τα πράγματα είναι ακόμα πιο σαφή ως προς την στόχευση: η έμφαση στα προγράμματα υποκατάστασης και «μείωσης της βλάβης» – ο όρος «στεγνό πρόγραμμα» δεν αναφέρεται ούτε μια φορά. Σκοπός του νομοσχέδιου είναι, την επομένη της ψήφισής του, να μην υπάρχει ούτε «18Άνω», ούτε κανένα στεγνό πρόγραμμα, όπως αυτά στο ΨΝΘ και στην Κέρκυρα.
Όλα αυτά σε μια εποχή που, στο έδαφος της βαθιάς οικονομικής και κοινωνικής κρίσης διεθνώς, υπάρχει ραγδαία αύξηση της χρήσης των τοξικών ουσιών και των εξαρτήσεων. Με εκατοντάδες και χιλιάδες εξαρτημένους (όπως και ψυχικά πάσχοντες) εγκαταλειμμένους στους δρόμους και στις πιάτσες. Πιάτσες που αναπαράγουν και διαιωνίζουν οι λογικές και οι διαχειριστικές υπηρεσίες της, απλώς, «μείωσης της βλάβης».
Κι όσο για το προσωπικό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης (που είναι ήδη, εδώ και πολύ καιρό, δραματικά υποστελεχωμένες), αυτό που προοιωνίζει το νομοσχέδιο είναι η περαιτέρω υποστελέχωση και οι μετακινήσεις προσωπικού, κυρίως νοσηλευτικού (αλλά και διοικητικού και τεχνικού), όπου θα κρίνει ο έχων την απόλυτη εξουσία διευθυντής του όποιου ΠεΔΥΨΥ.
Η λογική που διέπει το κλείσιμο των εναπομεινάντων ψυχιατρείων (τα μικρότερα είχαν ήδη κλείσει από το 2006 χωρίς, στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων, να αντικατασταθούν από εναλλακτικές κοινοτικές δομές, με αποτέλεσμα την άνθηση του ιδιωτικού τομέα), όπως έρχεται να το υλοποιήσει αυτό το νομοσχέδιο, είναι αυτή της νεοφιλελεύθερης κατάργησης των ψυχιατρείων που ξεκίνησε από τις ΗΠΑ, ήδη από την δεκαετία του 1960, και έχει επεκταθεί διεθνώς και σε όλη την Ευρώπη. Με βασικό της άξονα τη μείωση των δημόσιων δαπανών… κι ας πεθάνουν όλοι. Με την εγκατάλειψη των ασθενών στους δρόμους (και με ένα μεγάλο ποσοστό των κρατουμένων στις φυλακές των ΗΠΑ να είναι ψυχικά πάσχοντες). Με το προσωπικό να απολύεται και με τις όποιες υπάρχουσες υπηρεσίες, παντού, υποστελεχωμένες, με ελαστικές σχέσεις εργασίας κλπ.
Μια διαδικασία που, διαμετρικά αντίθετη με το τι είναι αποϊδρυματοποίηση, αποκαλείται απονοσοκομειοποίηση. Γιατί αποϊδρυματοποίηση θα σήμαινε τον μετασχηματισμό του θεσμού, στην κατεύθυνση του ξεπεράσματος (και όχι της απλής κατάργησης) του ψυχιατρείου, μέσω της οικοδόμησης, αφενός, μιας εναλλακτικής κουλτούρας για την προσέγγιση του ψυχικά πάσχοντος και, αφετέρου, ταυτόχρονα, ενός ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών για την θεραπευτική και ολόπλευρη ψυχοκοινωνική στήριξη του προσώπου στον τόπο κατοικίας και, γενικά, εντός του κοινωνικού ιστού. Με την κατοικία, την εργασία, το εισόδημα, τις κοινωνικές σχέσεις ν’ αποτελούν βασικούς θεραπευτικούς παράγοντες και όχι μόνο το ψυχοφάρμακο.
Με την επανάκτηση και επέκταση των δικαιωμάτων του προσώπου, ταυτόχρονα με την αντικατάσταση των πρακτικών του εγκλεισμού από διαδικασίες που βασίζονται στην θεραπευτική συνοδεία και στην διαπραγμάτευση μεταξύ ασθενών και επαγγελματιών ψυχικής υγείας. Αντίθετα το νομοσχέδιο, όπως προαναφέρθηκε, προωθεί απλά και μόνο περίκλειστες «δομές φυλακές».
Γι’ αυτό και η αντίσταση ενάντια στη ψήφιση και εφαρμογή του δεν πρέπει να είναι μόνο των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αλλά όλης της κοινωνίας.
* Ψυχίατρος, μέλος της Πρωτοβουλίας 'Ψ'
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Και με τη «βούλα» εισβολή ιδιωτών ιατρών στο ΕΣΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου