Λέσβος: Ξεκινά σήμερα 4/12 η δίκη των 24 διασωστών - Το διακύβευμα: η διάσωση ως έγκλημα ή ως καθήκον; (ΕΙΚΟΝΕΣ)

Σάρα Μαρντίνι

Δίκη των 24 διασωστών στη Λέσβο: Αύριο 4 Δεκεμβρίου ανοίγει ξανά ένας φάκελος που σημάδεψε την Ευρώπη

Αύριο, 4 Δεκεμβρίου, μετά από επτά ολόκληρα χρόνια νομικής ομηρίας, ξεκινά στη Λέσβο μία από τις πιο πολυσυζητημένες δίκες ανθρωπιστών στην Ευρώπη. Μια διαδικασία που δεν αφορά μόνο τους 24 κατηγορούμενους και το έργο τους· αφορά την ίδια την αρχή πάνω στην οποία χτίστηκε το διεθνές δίκαιο της θάλασσας: ότι η διάσωση ανθρώπων σε κίνδυνο δεν είναι έγκλημα.

Επτά χρόνια με τη ζωή σε παύση

Από το 2018, 24 εθελοντές –ανάμεσά τους ο Νάσος Καρακίτσος, η Sara Mardini, ο Seán Binder– βρέθηκαν αντιμέτωποι με κατηγορίες που σοκάρισαν τη διεθνή κοινότητα:

• Κατασκοπεία
• Πλαστογραφία
• Λαθρεμπόριο ανθρώπων
• Ξέπλυμα χρήματος
• Συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση
• Παράνομη χρήση ναυτικών συχνοτήτων

Για περισσότερο από ενάμιση χρόνο, έξι από αυτούς κρατήθηκαν σε προφυλάκιση για 106 ημέρες, ενώ οι υπόλοιποι πέρασαν τα επόμενα χρόνια εγκλωβισμένοι σε μια διαδικασία που συνεχώς αναβαλλόταν, επανεκινείτο και ξανακατέληγε στο σημείο μηδέν.

Σπουδές πάγωσαν. Καριέρες σταμάτησαν. Οικογενειακές ζωές ανατράπηκαν. Όλα, επειδή έσωζαν ανθρώπους από πνιγμό στο Αιγαίο.

Τα γεγονότα που μας έφεραν στη σημερινή δίκη

Η υπόθεση ξεκίνησε στις αρχές του 2018, όταν η ελληνική αστυνομία συνέλαβε για πρώτη φορά την ομάδα των διασωστών με την κατηγορία ότι «διευκόλυναν την παράνομη είσοδο μεταναστών». Τον Αύγουστο του ίδιου έτους, οι συλλήψεις επαναλήφθηκαν – αυτή τη φορά πιο εκτεταμένα και με πολλαπλά κακουργήματα.

 

Το 2019, ο ανακριτής ολοκλήρωσε τον φάκελο και τον παρέδωσε στο Δικαστικό Συμβούλιο. Ωστόσο, η υπόθεση κυριάρχησε στα διεθνή ΜΜΕ, προκαλώντας ευρεία αντίδραση από

• τη Διεθνή Αμνηστία,
• το Human Rights Watch,
• τον Ύπατο Αρμοστή του ΟΗΕ,
• 89 ευρωβουλευτές,
• δεκάδες διεθνείς νομικούς οργανισμούς.

Τον Ιανουάριο του 2023, το Εφετείο Μυτιλήνης απέρριψε τις κατηγορίες των πλημμελημάτων, κρίνοντας ότι:

• οι αλλοδαποί κατηγορούμενοι δεν είχαν λάβει μετάφραση των εγγράφων,
• οι κατηγορίες για κατασκοπεία δεν στοιχειοθετούνταν.

Ωστόσο, τα σοβαρά κακουργήματα παρέμειναν ανοιχτά.

Και φτάνουμε στο σήμερα: 4 Δεκεμβρίου 2025, ο φάκελος ανοίγει ξανά.

Το διακύβευμα: η διάσωση ως έγκλημα ή ως καθήκον;

Η υπόθεση έχει ήδη αποκτήσει εμβληματικό χαρακτήρα για όλη την Ευρώπη. Ανθρωπιστές και νομικοί τονίζουν ότι η δίκη δεν αφορά απλώς την Ελλάδα, αλλά τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό σχετικά με:

• τη διάσωση στη θάλασσα,
• το δικαίωμα στο άσυλο,
• το ζήτημα των pushbacks,
• την ποινικοποίηση της ανθρωπιστικής δράσης.

Όπως είπε ο ιδρυτής του Aegean Boat Report, Τόμι Όλσεν, ο οποίος και ο ίδιος αντιμετωπίζει ένταλμα σύλληψης:

«Η ανθρωπιά δεν είναι έγκλημα – η παραμέληση είναι. Οι 24 άνθρωποι έφεραν φως εκεί όπου υπήρχε σκοτάδι. Αντί να τους προστατέψουμε, τους τιμωρούμε».

Η αυριανή δίκη, πέρα από νομική μάχη, είναι και ηθικό τεστ:
Τι κοινωνία θέλουμε;
Τι αντιμετώπιση επιφυλάσσουμε σε όσους σώζουν ζωές όταν το κράτος αδυνατεί;

Γιατί η Λέσβος βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής

Η Λέσβος υπήρξε – και παραμένει – το σημείο μηδέν της ευρωπαϊκής προσφυγικής διαχείρισης. Η αυριανή δίκη συγκεντρώνει ήδη εκατοντάδες δημοσιογράφους, παρατηρητές και διεθνείς οργανώσεις που φτάνουν στο νησί για να καταγράψουν ένα γεγονός με ευρωπαϊκό αντίκτυπο.

Η έκβαση της υπόθεσης μπορεί να καθορίσει:

• το πώς αντιμετωπίζονται στο μέλλον οι ΜΚΟ,
• το κατά πόσο οι εθελοντές θα συνεχίσουν να δρουν χωρίς φόβο,
• την κατεύθυνση της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ευρώπη.

Η αυριανή μάχη — και όσα μένουν να κριθούν

Αύριο, 4 Δεκεμβρίου, οι 24 θα καθίσουν ξανά στο εδώλιο — με τον κίνδυνο ποινών έως 20 χρόνια κάθειρξη.
Η υπεράσπιση ζητά πλήρη απαλλαγή.
Οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζητούν δικαιοσύνη.
Ο κόσμος ζητά διαφάνεια.

Και η Ιστορία θα γράψει αν σε αυτή τη γωνιά του Αιγαίου, η αλληλεγγύη έγινε τελικά ποινικό αδίκημα ή αν αποκαταστάθηκε το αυτονόητο:
ότι το να σώζεις μια ζωή είναι καθήκον – όχι έγκλημα.

Σάρα Μαρντίνι

Εμβληματικό πρόσωπο της δίκης η Σάρα Μαρντίνι από τη Συρία, της οποίας η ζωή έγινε και ταινία στο NETFLIX, αφού η ίδια και η αδελφή της είχαν συνταράξει την κοινή γνώμη το 2015, στη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση, σε ηλικία μόλις 15 και 17 ετών με την αυτοθυσία τους όταν η βάρκα στην οποία επέβαιναν μαζί με ακόμα 20 ανθρώπους άρχισε να βουλιάζει έξω από τη Λέσβο. Δεινές κολυμβήτριες, βούτηξαν στα παγωμένα νερά του Αιγαίου και κατάφεραν να ρυμουλκήσουν τη βάρκα με ασφάλεια στη στεριά. Τα δύο κορίτσια βρέθηκαν στη Γερμανία με τη μικρότερη αδελφή Γιούσρα να μετέχει στη συνέχεια και στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Ρίο ντε Τζανέιρο, εκπροσωπώντας την παγκόσμια ομάδα προσφύγων στην κολύμβηση.

Η Σάρα Μαρντίνι και ο Σον Μπίντερ.

Η Σάρα αντίθετα αφιερώθηκε στην προσφορά στον συνάνθρωπο και επέστρεψε στη Λέσβο για να ενταχθεί στην οργάνωση Emergency Response Centre International (ΕRCI) ως διασώστρια. Η περίπτωσή της κέντρισε το ενδιαφέρον ακόμα και του τότε προέδρου των ΗΠΑ, με τον οποίο και συναντήθηκε. Η προσφορά της όμως διεκόπη βίαια το 2018 όταν αστυνομικοί τη συνέλαβαν στο αεροδρόμιο Λέσβου ως κατηγορούμενη μαζί με ακόμα 23 ανθρώπους για αδικήματα που σχετίζονταν με την ανθρωπιστική δράση της οργάνωσης.

Η δική της κατάληξη ήταν να προφυλακιστεί μαζί με ακόμα δυο διακεκριμένα μέλη της οργάνωσης, μεταξύ των οποίων ο διασώστης Σον Μπίντερ και ο Ελληνας διευθυντής της ERCI Νάσος Καρακίτσος. Η ίδια δεν έδωσε το «παρών» εκεί αφού, παράλληλα με την αποφυλάκισή της, της απαγορεύτηκε η είσοδος στην Ελλάδα μέχρι και το 2025. Η απαγόρευση παραμένει σε ισχύ και γεννά ερωτήματα για την παρουσία της στη Μυτιλήνη τον Δεκέμβριο. Και οι 24 κατηγορούμενοι αθωώθηκαν στις αρχές του 2024 για τις πλημμεληματικές κατηγορίες και τώρα αναμένουν με αγωνία αλλά και αισιοδοξία την ολοκλήρωση της δικαστικής περιπέτειας που θα βάλει τέλος σε μια ιδιότυπη πολύχρονη ομηρία.

«Επιτέλους, μετά από τόσα χρόνια έχουμε ημερομηνία για τη δίκη και η αλήθεια θα λάμψει», τόνισε στην "Εφημερίδα των Συντακτών" ο Νάσος Καρακίτσος που πλέον ζει και εργάζεται στο Μάαστριχτ. «Πιέζαμε για αυτό, αφού η πολύχρονη καθυστέρηση στην εκδίκαση αποτελεί από μόνη της μια αδικία με βαριές συνέπειες για όλους μας. Διώξεις σαν αυτή έχουν δυσχεράνει την ανθρωπιστική δραστηριότητα και, ως εκ τούτου, έχουν κάνει τα ευρωπαϊκά σύνορα πιο θανατηφόρα.

»Η δίκη αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη διάβρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ολοένα και πιο θανατηφόρα σύνορα της Ευρώπης, όπου η ανθρωπιστική βοήθεια αντιμετωπίζεται ολοένα και περισσότερο ως έγκλημα. Σε μια εποχή που το κράτος δικαίου διαβρώνεται και τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται, σε αυτή τη δίκη αναμένουμε να εφαρμοστεί ο νόμος, ο οποίος προστατεύει πλήρως την ανθρωπιστική δραστηριότητα».

ΠΗΓΗ