Οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού επιδοτούν όσους ωφελούνται από τη στεγαστική κρίση
Ένωση Ενοικιαστ(ρι)ών Θεσσαλονίκης
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά τη συζήτηση του Προϋπολογισμού του 2026 δεν βάζουν όρια στις κερδοσκοπικές πρακτικές που δημιούργησαν τη στεγαστική κρίση. Αντιθέτως επιδοτούν και πάλι εκμισθωτές, επενδυτές και κατασκευαστές, αντί να βάζουν φρένο στην αισχροκέρδεια και να δημιουργούν εργαλεία δημόσιας παρέμβασης και στεγαστικής πολιτικής.
Όσο κι αν η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι κατανοεί το δράμα των ενοικιαστών, η δέσμη μέτρων ακολουθεί το ίδιο δοκιμασμένο και αποτυχημένο μοτίβο: αύξηση της προσφοράς κατοικίας μέσα από επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές. Αφήνει ανέγγιχτο το βασικό ζήτημα: όσο η στέγη στην Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως πεδίο κερδοσκοπίας, η προσφορά κατοικίας δεν συνδέεται με τις στεγαστικές μας ανάγκες, αλλά καθοδηγείται από τα περιθώρια κέρδους εκμισθωτών, επενδυτών και κατασκευαστών.
Τίποτα δεν αποτυπώνει καλύτερα την αναποτελεσματικότητα των ανακοινωμένων μέτρων από την αποτίμηση της ΠΟΜΙΔΑ, που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των εκμισθωτών, η οποία έσπευσε να χαρακτηρίσει τη δέσμη μέτρων θετική, αφού γεμίζει και πάλι τις τσέπες τους. Η Ένωση Ενοικιαστών Θεσσαλονίκης επαναλαμβάνει: δεν γίνεται να έχουμε και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο. Δεν υπάρχει τρόπος να λυθεί το στεγαστικό και ταυτόχρονα να συνεχίσουν οι εκμισθωτές να απολαμβάνουν υπερκέρδη εις βάρος των ενοικιαστών.
Πρόγραμμα ανακαίνισης κλειστών σπιτιών
Το μέτρο επιδοτεί πρωτίστως τους ιδιοκτήτες, χωρίς να διασφαλίζει ότι θα προκύψουν κατοικίες πραγματικά προσιτές για τους ενοικιαστές. Αν δεν υπάρχει σαφής μηχανισμός ελέγχου – δέσμευση για το ύψος του μισθώματος, τη διάρκεια και τα κριτήρια της μίσθωσης, καθώς και δημόσια εποπτεία – οι δημόσιοι πόροι δαπανώνται στην αναβάθμιση των περιουσιακών στοιχείων ιδιωτών, και το κόστος μετακυλίεται στους ενοικιαστές μέσα από ακόμα υψηλότερα ενοίκια. Η ιδέα ότι η αύξηση της προσφοράς αρκεί από μόνη της για να ρίξει τα ενοίκια διαψεύδεται συνεχώς, και ιδιαίτερα όσο η πίεση στην κτηματαγορά μέσω Golden Visa, βραχυχρόνιων μισθώσεων, funds, servicers και “ψηφιακών νομάδων”, που συναγωνίζονται τα απλά νοικοκυριά για τη χρήση του περιορισμένου στεγαστικού αποθέματος, συνεχίζεται αμείωτη.
Η αξιοποίηση του υπάρχοντος κτιριακού αποθέματος είναι αναγκαία, αλλά αν δεν γίνει με σαφή κριτήρια, θα τροφοδοτήσει και πάλι την κερδοσκοπία. Είναι απαραίτητες ενισχυμένες αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης, κοινωνικός σχεδιασμός και σύνδεση των ανακαινίσεων με προγράμματα κοινωνικής κατοικίας. Το επιτυχημένο πιλοτικό πρόγραμμα του Φορέα Κοινωνικής Μίσθωσης στη Θεσσαλονίκη αποδεικνύει ότι η δημόσια διαχείριση κατοικίας σε τοπικό επίπεδο είναι εφικτή.
Φορολογικά κίνητρα σε κατασκευαστικές εταιρείες και επενδυτές για μακροχρόνιες μισθώσεις δεκαετίας
Αντί να δημιουργήσει έναν γενναία χρηματοδοτούμενο δημόσιο φορέα κοινωνικής στέγασης για να αντιμετωπίσει την δριμύτερη στεγαστική κρίση στην ΕΕ, η κυβέρνηση θεσμοθετεί “κίνητρα” και “φοροαπαλλαγές” που έχουν ήδη δοκιμαστεί και αποτύχει. Πρόκειται, και πάλι, για επιδότηση του real estate με κοινωνικό προσωπείο. Χωρίς δημόσιο έλεγχο, η οικοδόμηση παράγει κατοικίες απρόσιτες για το μέσο νοικοκυριό. Ούτε ένα ευρώ δεν πρέπει να βγαίνει από τα δημόσια ταμεία μέσω επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών αν δεν συνδέεται με ξεκάθαρα κριτήρια προσιτότητας και ποιότητας κατοικίας, πλαφόν ενοικίων και δημόσιο έλεγχο, ειδάλλως τα δημόσια κονδύλια ενισχύουν τον κατασκευαστικό τομέα, τους μεσίτες και τους εκμισθωτές, όχι τους πληττόμενους από την στεγαστική κρίση.
Περιορισμοί στις βραχυχρόνιες μισθώσεις
Η απαγόρευση νέων ΑΜΑ στο κέντρο της πόλης μας είναι ευπρόσδεκτο μέτρο και πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές που υφίστανται πίεση. Η ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων είναι πάγιο αίτημά μας: πρόκειται για τουριστικές και όχι αστικές μισθώσεις, και πρέπει να διέπονται από ειδικό καθεστώς, προσαρμοσμένο στη φέρουσα ικανότητα κάθε γειτονιάς. Ωστόσο, ακόμα και αν αυτό σταδιακά μειώσει τον αριθμό κατοικιών στη βραχυχρόνια μίσθωση, έχουμε την προηγούμενη εμπειρία του 2020-2021, όπου τα πρώην Airbnb μπήκαν στην αγορά με υψηλότατα μισθώματα, συμπαρασύροντας κι άλλα ακίνητα στην περιοχή. Χωρίς έλεγχο στο ύψος των ενοικίων, η πίεση μπορεί απλώς να μεταφερθεί από τη βραχυχρόνια στη μακροχρόνια αγορά.
Επιστροφή δύο ενοικίων τον χρόνο σε δημόσιους υπάλληλους στην περιφέρεια
Ως μέτρο ανακούφισης, μπορεί να δώσει μια πρόσκαιρη ανάσα σε κάποια νοικοκυριά. Αλλά πρόκειται για επιδότηση της ζήτησης, όχι για δομική λύση. Δεν δημιουργεί απόθεμα κατοικίας και δεν ρυθμίζει τις τιμές. Αντίθετα, είναι πληθωριστικό μέτρο, αφού οι εκμισθωτές θα σπεύσουν να πάρουν τη μερίδα του λέοντος από αυτή την επιδότηση μέσω της αύξησης των ενοικίων, συμπαρασύροντας ολόκληρη την τοπική αγορά, οξύνοντας το πρόβλημα της στεγαστικής ακρίβειας στην περιφέρεια, και άρα αυξάνοντας την εκροή πληθυσμού προς μεγαλύτερες πόλεις.
Η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρωτοφανείς διεθνώς αυξήσεις ενοικίων – της τάξης του 10% ετησίως, έναντι 2-3% κατά μέσο όρο στην ΕΕ – που καταδικάζουν το ένα τρίτο του πληθυσμού στη φτώχεια και δυνητικά στην αστεγία. Η κυβέρνηση, αντί να θεσμοθετήσει πλαφόν ενοικίων, όπως κάνουν ήδη 2 στις 3 ευρωπαϊκές χώρες, συνεχίζει να υιοθετεί αποσπασματικά, αντιπαραγωγικά και πληθωριστικά μέτρα και να ψηφίζει – κατά παραγγελία της ΠΟΜΙΔΑ – αντικοινωνικούς νόμους όπως ο Τειρεσίας ενοικιαστών και οι fast track εξώσεις, που ρίχνουν λάδι στη φωτιά της στεγαστικής επισφάλειας.
Χρειαζόμαστε αλλαγή πορείας τώρα. Οι στεγαστικές ανάγκες μας πρέπει να μπουν πάνω από τα ιδιωτικά συμφέροντα, ειδάλλως οδεύουμε προς ανείπωτη κοινωνική καταστροφή και νέο κύμα μαζικής μετανάστευσης.
***
Nέες μπίζνες αντί για στεγαστική στρατηγική
Γενναίες ενέσεις αναζωογόνησης στην αγορά του real estate και όχι λύσεις στην οξύτατη στεγαστική κρίση δίνει η κυβέρνηση με τη δέσμη έξι νέων μέτρων για το 2026, που ανακοίνωσε χθες ο πρωθυπουργός στη Βουλή.
Μετά τον πρόσφατο νόμο-δώρο της κοινωνικής «αντιπαροχής» σε εργολαβικές και κατασκευαστικές εταιρείες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε νέο πλαίσιο κινήτρων για περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα της στέγασης. Πρόκειται για τη μόνη πρωτοβουλία οικοδόμησης νέων κατοικιών που αποτελεί όμως μέτρο φοροαπαλλαγής για τους κατασκευαστές, οι οποίοι θα μπορούν να χτίζουν διαμερίσματα ή να μετατρέπουν υφιστάμενα κτίρια σε σπίτια και τα έσοδά τους να εκπίπτουν από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων, όταν διαθέτουν τα ακίνητα αποκλειστικά προς ενοικίαση για δέκα χρόνια.
Ακόμη, η κυβέρνηση παρέχει μεγάλη ευκαιρία σε ιδιώτες προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να αγοράσουν και να μετατρέψουν υφιστάμενα κτίρια άλλων χρήσεων σε κατοικίες για οικιστική χρήση. Οπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, το υπουργείο Περιβάλλοντος θα θεσπίσει ρύθμιση που θα επιτρέπει την απαραίτητη πολεοδομική αλλαγή φέρνοντας ως παράδειγμα μισοτελειωμένα βιομηχανικά κτίριο στο κέντρο της Αθήνας.
Αλλο ένα νέο εργαλείο της ψευδεπίγραφης στεγαστικής στρατηγικής συνιστά το πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών, ύψους 400 εκατ. ευρώ, που θα καλύπτει έως το 90% της δαπάνης και παρέχει επιδότηση έως 36.000 ευρώ για αναβάθμιση κατά προτεραιότητα παλιών κλειστών ακινήτων, ενώ ένα μικρό ποσοστό θα αφορά ιδιοκατοικούμενα σπίτια. Σε αυτή τη δράση προβλέπονται υψηλά εισοδηματικά κριτήρια με ετήσιο όριο τα 35.000 ευρώ για κάθε ζευγάρι και προσαύξηση κατά 5.000 για κάθε παιδί.
Ωστόσο, η αύξηση της προσφοράς δεν αρκεί για τον περιορισμό των ανεξέλεγκτων τιμών αγοράς και μίσθωσης, χωρίς παρεμβάσεις για πλαφόν στα ενοίκια, για προσιτές τιμές γης και στην κερδοσκοπία από τη μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στην αξία κατασκευής ακινήτων και στην πώλησή τους, την ώρα που η χώρα μας είναι τρίτη μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στην υπερεκτίμηση τιμών κατοικίας.
Οι τιμές δηλαδή των ακινήτων είναι πολύ υψηλότερες από το πραγματικό κόστος χρήσης των κατοικιών και από τη δυνατότητα των διαθέσιμων εισοδημάτων για στεγαστικές δαπάνες. Αλλωστε, η Ελλάδα εξακολουθεί να κατέχει τη μαύρη πρωτιά ως προς τη στεγαστική δαπάνη των νοικοκυριών σε σχέση με τον μισθό.
Όμως, με τα παραπάνω μέτρα η κυβέρνηση συνεχίζει την αποτυχημένη πολιτική τροφοδότησης της χρηματιστικοποίησης της στέγης αντί για αλλαγή παραδείγματος με στόχο τη δημιουργία αξιοπρεπών κατοικιών σε προσιτές τιμές με δοκιμασμένα εργαλεία άλλων ευρωπαϊκών περιοχών, όπως το συνεταιριστικό μοντέλο, προς όφελος των πολιτών με χαμηλότερα εισοδήματα, που όχι μόνο αδυνατούν να αγοράσουν ένα κεραμίδι αλλά καθίστανται ακόμα πιο ευάλωτοι εξαιτίας του υψηλού στεγαστικού κόστους.
Ψίχουλα
Σε αυτό το πλαίσιο μοιράζει «ψίχουλα» σε δημόσιους υπαλλήλους, οι οποίοι μισθώνουν σπίτια εκτός της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, ο κ. Μητσοτάκης θεωρεί την εξαγγελία για επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως σε εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς ως έμπρακτη αναγνώριση του έργου τους. Επίσης, ανακοίνωσε την αναβάθμιση δημοτικών και κρατικών κτιρίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, ώστε να βρεθούν περισσότερες κατοικίες, με φορείς υλοποίησης τους δήμους και τις περιφέρειες και κονδύλια το 1,5% του συνολικού προϋπολογισμού κάθε περιφερειακού προγράμματος.
Η διάθεση ανεκμετάλλευτων ακινήτων ικανοποιεί αίτημα συλλογικών φορέων των δύο κλάδων, που όμως έχουν ζητήσει επίδομα στέγασης και μειώσεις ενοικίων ανάλογα με την εκάστοτε περιοχή, προκειμένου να ανταποκριθούν στα έξοδα διαμονής, όπως επίσης περιορισμούς στα Airbnb όπου παρατηρείται έλλειψη κατοικίας.
Το οικονομικό επιτελείο ωστόσο αποφάσισε την επέκταση της απαγόρευσης νέων βραχυχρόνιων μισθώσεων, που ισχύει για τρία ήδη κορεσμένα δημοτικά διαμερίσματα της Αθήνας, μόνο για το κέντρο της Θεσσαλονίκης, παρά την εκρηκτική αύξηση των τιμών σε αρκετές περιοχές της συμπρωτεύουσας. Τέλος, θα απαγορεύεται η έκδοση Αριθμού Μητρώου Ακινήτου για τα ακίνητα τα οποία μεταβιβάζονται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου