Την Πέμπτη, νομοθέτες στη Βουλή ενέκριναν ένα «πιλοτικό πρόγραμμα» στο υπό εξέταση νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου, το οποίο θα μπορούσε τελικά να ανοίξει τον δρόμο για τη διοχέτευση δισεκατομμυρίων σε μεγαλοεργολάβους, προσφέροντας, όπως λένε οι επικριτές, ελάχιστο όφελος για τον στρατό.

Η διάταξη, που εμφανίστηκε στο νομοσχέδιο μετά από συνεδρίαση κεκλεισμένων των θυρών υπό την εποπτεία κορυφαίων νομοθετών, θα επέτρεπε στους εργολάβους να ζητούν αποζημίωση για τους τόκους που πληρώνουν σε δάνεια τα οποία λαμβάνουν προκειμένου να κατασκευάζουν όπλα και άλλα συστήματα για τις ένοπλες δυνάμεις.

Η αλλαγή, που ακούγεται τεχνική, έχει τόσο σοβαρές επιπτώσεις για τον προϋπολογισμό ώστε το ίδιο το Πεντάγωνο είχε προειδοποιήσει εναντίον της πριν από δύο χρόνια. Ένας μόνο μεγάλος εργολάβος στον τομέα της άμυνας, η Lockheed Martin, ανέφερε ότι είχε πέρσι ανεξόφλητες πληρωμές τόκων άνω των 17,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, δήλωσε η Julia Gledhill, αναλύτρια στο μη κερδοσκοπικό Stimson Center.

«Το γεγονός ότι έστω εξετάζουμε αυτό το ζήτημα είναι κάπως τρελό από την άποψη του χρηματοοικονομικού ρίσκου για την κυβέρνηση», είπε η Gledhill.

Η Gledhill πρόσθεσε ότι ακόμη και ορισμένοι συνεργάτες στο Καπιτώλιο «σκανδαλίστηκαν» όταν είδαν τη διάταξη στο τελικό νομοσχέδιο, το οποίο πιθανότατα θα εγκριθεί από τη Γερουσία την επόμενη εβδομάδα.

Πιλοτικό πρόγραμμα — προς τα πού;

Για τις περισσότερες εταιρείες, η πληρωμή τόκων για ένα δάνειο που λαμβάνουν από την τράπεζα αποτελεί απλώς κόστος άσκησης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Το πιλοτικό πρόγραμμα που είναι θαμμένο στο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό, ωστόσο, είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα παρείχε ειδική μεταχείριση στους αμυντικούς εργολάβους.

Οι εργολάβοι μπορούν ήδη να λαμβάνουν αποζημιώσεις από το Υπουργείο Άμυνας για το κόστος έρευνας και ανάπτυξης. Με βάση τους όρους της νομοθεσίας, θα τους επιτρεπόταν επίσης να λαμβάνουν αποζημιώσεις για «χρηματοοικονομικά κόστη που προκύπτουν στο πλαίσιο μιας καλυπτόμενης δραστηριότητας».

Η νομοθεσία αφήνει στο Πεντάγωνο τον σχεδιασμό του προγράμματος. Παρότι παρουσιάζεται ως πιλοτικό, στο υπό εξέταση νομοσχέδιο δεν προβλέπεται κανένα αυστηρό ανώτατο όριο δαπανών. Το συνολικό ποσό που θα διατεθεί για το πρόγραμμα θα καθοριστεί από τις επιτροπές πιστώσεων της Βουλής και της Γερουσίας.

Το νομοσχέδιο αναθέτει στο Υπουργείο Άμυνας να δημοσιεύσει, τον Φεβρουάριο του 2028, μια έκθεση για το πόσο αποτελεσματικά λειτούργησε το πιλοτικό πρόγραμμα. Ωστόσο, όπως εγκρίθηκε από το Κογκρέσο, το νομοσχέδιο δεν εξηγεί ποια κριτήρια -αν υπάρχουν- υποτίθεται ότι θα χρησιμοποιήσει το Πεντάγωνο για την αξιολόγηση του προγράμματος.

«Δεν βλέπω καμία σαφή παράμετρο για το πώς ορίζεται η επιτυχία», είπε η Gledhill. «Υπάρχουν νέοι συμμετέχοντες; Ενισχύουμε την παραγωγική ικανότητα όπλων; Ή απλώς αναμένονται νέοι παίκτες;»

Οι πρόεδροι και τα ανώτερα μειοψηφικά μέλη των επιτροπών ενόπλων δυνάμεων της Βουλής και της Γερουσίας που επέβλεψαν τη διαδικασία της κεκλεισμένων των θυρών διαπραγμάτευσης από την οποία προέκυψε το τελικό σχέδιο του Εθνικού Νόμου Εξουσιοδότησης Άμυνας, δεν απάντησαν σε αιτήματα του Μέσου για σχολιασμό.

Σε έγγραφο που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο, οι ηγεσίες των επιτροπών ανέφεραν ότι παρόμοιες διατάξεις περιλαμβάνονταν και στα σχέδια νόμου της Βουλής και της Γερουσίας.

Μεγάλες δαπάνες σε κίνδυνο

Η μετάβαση στην κάλυψη των χρηματοοικονομικών εξόδων φαίνεται να ευθυγραμμίζεται με μια ευρύτερη προσπάθεια φέτος να αναδιαρθρωθεί η αμυντική βιομηχανία, με βάση τα διδάγματα από τον βίαιο πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και τους φόβους ανταγωνισμού με την Κίνα.

«Η πιο γενναιόδωρη εκδοχή αυτής της διάταξης είναι η εξής: Κοιτάξτε, έχουμε περιορισμούς στην παραγωγική ικανότητα και ίσως, αν κάνουμε το δανεισμό ουσιαστικά δωρεάν, τότε -τονίζουμε το «ίσως»- οι εργολάβοι θα επενδύσουν στην παραγωγική ικανότητα», είπε η Gledhill.

Εκφράζει αμφιβολίες ότι κάτι τέτοιο θα συμβεί, ενώ και το ίδιο το Πεντάγωνο ήταν επιφυλακτικό σε μελέτη του 2023 που διεξήχθη από το Γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού Άμυνας για Προμήθειες και Συντήρηση. Το Πεντάγωνο διαπίστωσε ότι η αλλαγή πολιτικής μπορεί ακόμη και να ενισχύσει το φαινόμενο των μεγάλων εργολάβων άμυνας που χρησιμοποιούν τα χρήματα των φορολογουμένων για επαναγορές μετοχών αντί για έρευνα και ανάπτυξη.

«Υψηλότερα επιτόκια ή αυξημένος δανεισμός αυξάνουν μόνο περαιτέρω τα έσοδα και τα κέρδη», διαπιστώνει η έκθεση. «Αυτό δημιουργεί τον πραγματικό κίνδυνο ενός ‘ηθικού κινδύνου’ όσον αφορά τους τόκους».

Τα ποσά που διακυβεύονται είναι τεράστια. Οι «πέντε μεγάλοι» -οι κύριοι αμυντικοί εργολάβοι που διεκδικούν το μεγαλύτερο μέρος των συμβολαίων του Πενταγώνου- ανέφεραν πέρσι ότι δαπάνησαν τεράστια ποσά σε πληρωμές τόκων. Οι εταιρείες αποκαλύπτουν τα χρέη τους με ελαφρώς διαφορετικούς τρόπους στις ετήσιες εκθέσεις τους, αλλά η κλίμακα παραμένει τεράστια σε κάθε περίπτωση.

Η Lockheed Martin ανέφερε ότι είχε ανεξόφλητες πληρωμές τόκων ύψους 17,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η RTX, πρώην Raytheon, ανέφερε ότι είχε 23,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε μελλοντικούς τόκους από μακροπρόθεσμα δάνεια. Η Northrop Grumman πλήρωσε 475 εκατομμύρια δολάρια σε τόκους το 2024, ενώ η General Dynamics, από την πλευρά της, πλήρωσε 385 εκατομμύρια δολάρια.

Παράλληλα, η Boeing ανέφερε ότι είχε 38,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε μακροπρόθεσμους τόκους από χρέη. Η εταιρεία δεν ανέλυσε συγκεκριμένα, πόσο από αυτό το χρέος σχετίζεται με την αμυντική της δραστηριότητα, η οποία αντιπροσώπευε το 36,5% των εσόδων της το 2024.

Μαζί με τους «πέντε μεγάλους», εταιρείες της Silicon Valley όπως οι Anduril και Palantir διεισδύουν όλο και περισσότερο στον χώρο των αμυντικών συμβολαίων. Είναι απίθανο οι πληρωμές τόκων των εργολάβων να αποζημιωθούν πλήρως από το Υπουργείο Άμυνας, δήλωσε η Gledhill, αλλά ακόμη και η κάλυψη ενός μικρού μέρους θα συνιστούσε μια τεράστια παραχώρηση. Όπως είπε, «Δεν νομίζω ότι ούτε ένα δολάριο θα έπρεπε να πηγαίνει για πληρωμές τόκων στους εργολάβους».

https://theintercept.com/2025/12/12/pentagon-defense-contractors-budget-interest-payments/  

ΠΗΓΗ