Αύριο (σ.σ. σήμερα), 1η Αυγούστου, καταφθάνει στο λιμάνι των Καταπόλων το μεγαλύτερο κρουαζιερόπλοιο που έχει υποδεχθεί ποτέ το νησί. Οι ανησυχίες της τοπικής κοινότητας σχετικά με την κατεύθυνση της τουριστικής ανάπτυξης που κάτι τέτοιο σηματοδοτεί εντείνονται, σε συνδυασμό με τα σχέδια επέκτασης του λιμανιού που είναι στα σκαριά και τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου που δεν εφαρμόζονται.
Πριν περίπου δύο μήνες ένας επιβάτης κρουαζιέρας αναγκάστηκε να διακομισθεί και νοσηλευτεί στο υποστελεχωμένο Κέντρο Υγείας του νησιού επειδή το κρουαζιερόπλοιο δε διέθετε γιατρό και χώρο νοσηλείας, όπως υποχρεούται από τον νόμο. Εντωμεταξύ, τα τελευταία τρία χρόνια το Κέντρο Υγείας στελεχώνεται μόνο από μόνο μία καρδιολόγο και τέσσερις αγροτικούς γιατρούς. Αν και έρχονται κάποιες ειδικότητες μέσα στο καλοκαίρι, οι ελλείψεις σε νοσηλευτικό προσωπικό είναι μεγάλες, με αποτέλεσμα να μη βγαίνουν πάντα οι βάρδιες.
Το συμβάν άνοιξε και πάλι τη συζήτηση σχετικά με τη φέρουσα ικανότητα του νησιού και την κατεύθυνση της τουριστικής ανάπτυξης που φαίνεται να ακολουθεί η δημοτική αρχή. «Είμαστε θέση να εξυπηρετήσουμε τις δικές μας ανάγκες, για να εξυπηρετούμε και των τουριστών της κρουαζιέρας;» με ρωτά ρητορικά κάτοικος του νησιού, κοιτώντας το κρουαζιερόπλοιο του βρισκόταν εκείνη τη στιγμή καταμεσής των Καταπόλων, οι ανακοινώσεις από το οποίο είχαν αντηχήσει νωρίτερα σε όλον τον οικισμό.
Κάθε χρόνο έρχονται όλο περισσότερα κρουαζιερόπλοια στο νησί, λένε προβληματισμένοι αρκετοί Αμοργιανοί στις «Βιώσιμες Κυκλάδες». «Εκτός του ότι τα πλοία αυτά φαίνονται σαν βουνά στη μέση του λιμανιού, περιορίζοντας την ορατότητα στον ορίζοντα, αυτού του είδους οι τουρίστες δεν αφήνουν τελικά τίποτα στον τόπο· μόνο στριμώχνονται για κάποιες ώρες στα στενάκια της Χώρας και προκαλούν μποτιλιάρισμα στο δρόμο προς το Μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας», λέει ένας συνομιλητής μας. «Έπειτα επιστρέφουν στο θαλάσσιο θέρετρο όπου τους παρέχονται όλα all inclusive».
Αν και τα Κατάπολα είναι το κεντρικό λιμάνι της Αμοργού, παραμένουν ένας ήσυχος παραδοσιακός νησιώτικος οικισμός με χαρακτηριστική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Μαγαζιά και επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται σε μεγάλο μέρος της παραλιακής οδού που σχηματίζει ένα φυσικό λιμάνι, προστατευμένο από τα θερινά μελτέμια.
 |
Το λιμάνι των Καταπόλων μπορεί να υποδεχθεί μόνο ένα καράβι της γραμμής τη φορά, δίπλα στο οποίο αράζουν συνήθως μικρά πλοιάρια, σκάφη και ιστιοπλοϊκά. Τα κρουαζιερόπλοια που φθάνουν στο νησί παραμένουν αρόδο στη μέση του κόλπου και για το υπόλοιπο της μέρας βλέπει κανείς τα μικρά κίτρινα πλοιάρια να πηγαινοφέρνουν τους τουρίστες από και προς το λιμάνι.
Αν και με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου πέρσι καθορίστηκαν συγκεκριμένα όρια για τα κρουαζιερόπλοια που θα δέχεται το νησί, αυτά δεν εφαρμόζονται. Συγκεκριμένα, το δημοτικό συμβούλιο είχε αποφασίσει να μην δέχεται κρουαζιερόπλοια που ξεπερνούν τα 150 μέτρα και ειδικότερα για τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, να μη δέχεται καθόλου κρουαζιέρες. Πλοία όπως το Ritz-Carlton Evrima μήκους 190 μέτρων που κατέφθασε νωρίτερα στις 20 Ιουλίου με 298 επιβάτες και 246 μέλη πληρώματος, ή το Silver Whisper, 186 μέτρων, που βρίσκεται αυτή την ώρα (στις 31 Ιουλίου) στο λιμάνι με 466 επιβάτες και 295 μέλη πληρώματος, ξεπερνούν κατά πολύ αυτά τα όρια.
ΔΕΙΤΕ την ΑΠΟΦΑΣΗ-101-2023-Λήψη-απόφασης-από-το-Δ.Σ.-σχετικά-με-τον-καθορισμό-ορίων-στην-κρουαζιέρα Λήψη
Ωστόσο, το μέγεθος και η χωρητικότητα αυτών των πλοίων σε καμία περίπτωση δεν συγκρίνεται με το μέγεθος του κρουαζιερόπλοιου που θα καταφθάσει αύριο στο λιμάνι. Με χωρητικότητα 1.473 επιβατών και 640 μελών πληρώματος, το MSC EXPLORA I έχει μήκος 248 μέτρα και 32 μέτρα πλάτος. Διαθέτει 461 σουίτες (κάποιες εκ των οποίων είναι ρετιρέ και κατοικίες σχεδιασμένες ως «Σπίτι στη Θάλασσα» με ιδιωτικές βεράντες), έξι εστιατόρια, 12 μπαρ και σαλόνια, τέσσερις πισίνες, εκτεταμένα εξωτερικά καταστρώματα με 64 ιδιωτικές καμπάνες και διάφορες εγκαταστάσεις ευεξίας. Σήμερα πέρασε από το λιμάνι της Πάρου και αύριο θα συνεχίσει για τα Κατάπολα όπου και θα παραμείνει από τις 08:00 το πρωί μέχρι τις 19:00 το απόγευμα, προτού επιστρέψει στον πίσω στον Πειραιά. Αναμένεται να εμφανιστεί στα Κατάπολα ξανά στις 28 Αυγούστου.
Η Αμοργός στο Μαϊάμι
Η χρονιά καμπής που σηματοδότησε τη σταδιακή αύξηση των κρουαζιερόπλοιων στο νησί ήταν το 2021. Η επικύρωση του ISPS (πρωτόκολλο ασφαλείας για τα κρουαζιερόπλοια) έδωσε τη δυνατότητα να εισέρχονται περισσότερα τέτοια πλοία στο λιμάνι των Καταπόλων. Την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε στο Μαΐάμι η έκθεση Seatrade Cruise Global 2022, μια από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις κρουαζιέρας στον κόσμο, όπου εκπρόσωποι κορυφαίων εταιρειών, στελέχη και προμηθευτές του τομέα συναντιούνται για να επεκτείνουν το δίκτυο τους και να προχωρήσουν σε νέες συνεργασίες. Εκεί, ο Δήμος Αμοργού πήρε μέρος με έναν αρκετά παράδοξο τρόπο.
Αν και η συμμετοχή στην έκθεση αποφασίστηκε αρχικά από την επιτροπή τουρισμού, θα έπρεπε στη συνέχεια να εισηγηθεί και να εγκριθεί από το δημοτικό συμβούλιο. Τα μέλη του, ωστόσο, ενημερώθηκαν μόνο όταν εκ των υστέρων κλήθηκαν να ψηφίσουν σχετικά με την κάλυψη των εξόδων που προέκυψαν.
Απεσταλμένη του δήμου ήταν η Ειρήνη Γιανακοπούλου, μέλος της επιτροπής τουρισμού και επιφανής επιχειρηματίας του νησιού. Το ιδιοκτησίας της Aegialis Hotel & Spa διαφημίζεται ως «το μοναδικό πεντάστερο ξενοδοχείο που διαθέτει σήμερα η Αμοργός και το μεγαλύτερο Κέντρο Θαλασσοθεραπείας και Ομορφιάς στις Κυκλάδες».
Όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, η απόφαση να πάει η κ. Γιανακοπούλου στην έκθεση στο Μαϊάμι ελήφθη εσπευσμένα εν μέσω Πάσχα, ενώ αυτή βρισκόταν ήδη για προσωπικούς λόγους στη Βραζιλία. Όμως, όπως έγινε στην πορεία αντιληπτό, αν και το καρτελάκι της κ. Γιανακοπούλου έλεγε «Δήμος Αμοργού», σκανάρωντάς το οδηγούσε στη διαδικτυακή σελίδα του ξενοδοχείου, και όχι στην ιστοσελίδα του Δήμου.
Το συμβάν προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στο δημοτικό συμβούλιο αλλά και στην τοπική κοινότητα. Οι δημοτικοί σύμβουλοι δήλωσαν ότι αν είχαν εξαρχής την ευκαιρία να συμμετέχουν στην απόφαση αυτή θα το καταψήφιζαν. Όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά από τη Ελευθερία Ψυχογιού, «exhibitor δεν ήταν ο Δήμος, ήταν το Aegialis, και θα πληρώσουμε εμείς τα εισιτήρια;». Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες των «Βιώσιμων Κυκλάδων», το συμβάν αυτό υπήρξε και η αφορμή για να παραιτηθεί ένα από τα μέλη της επιτροπής τουρισμού του Δήμου.
Η κ. Γιανακοπούλου δήλωσε μεταξύ άλλων ότι «είχε την ευκαιρία να κάνει χρήσιμες επαφές και να εμπνεύσει ανθρώπους για το μέλλον», και ότι δεν είχε γνώση για το ταμπελάκι, το οποίο απέδωσε στον ΕΟΤ. Όταν με τη σειρά του τοποθετήθηκε ο Λευτέρης Καραΐσκος, δήμαρχος του νησιού και πρόεδρος του λιμενικού ταμείου, είπε ότι «υπάρχουν επιχειρηματίες στο νησί που θέλουν την κρουαζιέρα και αυτοί είναι η πλειοψηφία. Αυτά είναι μέσα στο τεχνικό και επιχειρησιακό μας πρόγραμμα, μια προσπάθεια που έχουμε ξεκινήσει από το 2018. Είναι μια πολιτική που την έχουμε ξεκινήσει, τη συνεχίζουμε και θα τη συνεχίσουμε γιατί τη θέλουμε την κρουαζιέρα. Σαφέστατα το νησί δεν έχει τις υποδομές για τα τεράστια κρουαζιερόπλοια, αλλά μικρότερα μπορεί να φιλοξενήσει».
Σήμερα, όπως είπε η κ. Γιανακοπούλου στις «Βιώσιμες Κυκλάδες», μέσα από το τουριστικό γραφείο Aegialis Tours, έχει αναλάβει μεγάλο μέρος των transfer για τις μετακινήσεις των επισκεπτών κρουαζιέρας στο νησί. «Προσπαθούμε να προσφέρουμε αυθεντικές εμπειρίες, tours κ.α. Θέλουμε να διατηρήσουμε το νησί μας αυθεντικό και γι’ αυτό το λόγο είμαστε πολύ προσεχτικοί στις επιλογές μας, είναι σημαντικό να κυκλοφορεί ο κόσμος στο νησί, γιατί από αυτό ζουν οι ντόπιοι, αλλά θέλουμε έναν ήπιο τουρισμό. Σπανίως μπορεί να ζητήσουνε κάποιο χορευτικό πρόγραμμα για να πάει μέσα στο κρουαζιερόπλοιο για κάποια παρουσίαση, όπως παραδοσιακούς, το οποίο και αναλαμβάνουμε». Αναφορικά με τις εκθέσεις, δήλωσε ότι «πηγαίνουμε σε εκθέσεις που θεωρούμε ότι είναι σκόπιμο να συμμετέχει ο Δήμος».
Τα σχέδια επέκτασης του λιμανιού
Τον ίδιο χρόνο, ο Δήμος Αμοργού προχώρησε στην ανάθεση μελέτης για την επέκταση του λιμένα του νησιού. Η «Μελέτη Αναβάθμισης Λιμενικών Εγκαταστάσεων Λιμένα Καταπόλων Αμοργού» εντάχθηκε σε πρόγραμμα 2021-2027 με φορέα χρηματοδότησης το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Φορέα Πιστώσεων την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου και δικαιούχο το Δήμο Αμοργού. Το έργο ανατέθηκε στην «ΥΔΡΟΕΞΥΓΙΑΝΤΙΚΗ Α.Ε» με συμβατική ημερομηνία παράδοσης τους 12 μήνες.
Τον Νοέμβριο του 2022 πρωτοπαρουσιάστηκαν στην Τοπική Κοινότητα Καταπόλων, οι προτάσεις για την αναβάθμιση των λιμενικών εγκαταστάσεων, οι οποίες περιλάμβαναν έργα όπως την επέκταση των κρηπιδωμάτων του μόλου κατά 30 μέτρα ώστε να εξυπηρετούνται συγχρόνως δύο πλοία της γραμμής, τη διαμόρφωση εσοχής για να μπορεί να πλαγιοπρυμνοδετείται κρουαζιερόπλοιο, καθώς και τη διαμόρφωση νέας περιφερειακής οδού μήκους 1.743 μέτρων μέσα από τη ζώνη αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της Αρχαίας Μινώας, που αποτελεί Ζώνη Α (δηλαδή Απόλυτης Προστασίας), για την αποσυμφόρηση του κυκλοφοριακού φόρτου και την ασφαλή διέλευση των οχημάτων κατά τον κατάπλου των πλοίων.
ΚΑΤΑΠΟΛΩΝ ΑΜΟΡΓΟΥ]
Λίγες μέρες αργότερα και κατόπιν πρωτοβουλίας των μηχανικών που δραστηριοποιούνται στο νησί, πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο συνάντηση με σκοπό να συζητήσουν επί της προμελέτης και να ανταλλάξουν απόψεις με τον ίδιο τον μελετητή της εταιρείας. Κατέληξαν τότε ομόφωνα στο ότι το μέγεθος του έργου δεν είναι σε αρμονία με το μέγεθος του οικισμού. Μεταξύ άλλων αναφέρθηκε ότι η μελέτη δεν είναι ώριμη, καθώς απαιτείται συνολική θεώρηση (χωροταξική, κυκλοφοριακή κλπ.) του κόλπου των Καταπόλων και όχι μόνο του λιμανιού, και επίσης ότι είναι απαραίτητο να ληφθεί υπ’ όψη η μελέτη Φέρουσας Ικανότητας (Ιούλιος 2017) του νησιού.
Όταν τον Μάρτιο του 2023 εν μέσω αργίας η μελέτη τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση για περίπου 10 ημέρες, κάτοικοι και φίλοι του νησιού έσπευσαν να υποβάλλουν τα σχόλια τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόνο τρία από τα 338 σχόλια που υποβλήθηκαν ήταν υπέρ του έργου. Ανάμεσα στα επιχειρήματα εναντίον ήταν ότι θα αλλοιωθεί η ταυτότητα των Καταπόλων και ότι έργα τέτοιας κλίμακας δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ντόπιων, αλλά των τουριστών.
Ακόμη, τονίστηκε ιδιαίτερα το γεγονός ότι υπάρχουν ανάγκες πιο άμεσες από την εξυπηρέτηση της κρουαζιέρας στις οποίες πρέπει να εστιάσει ο Δήμος. Ενδεικτικές ήταν οι αναφορές στις διακοπές στην υδροδότηση, τη διαχείριση των λυμάτων και άλλα ζητήματα βασικών υποδομών. «Είναι παράλογο να συζητάμε για γιγάντια έργα, όταν δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη βασική ποιότητα ζωής των ανθρώπων που ζουν στον τόπο ειδικά όταν τα χρήματα που απαιτούνται για να βελτιώσουμε αυτές τις υποδομές είναι συγκριτικά ελάχιστα», αναφέρθηκε σε ένα σχόλιο.
Έντονες αντιδράσεις υπήρξαν και από το εξωτερικό, όπως αυτή του διευθύνοντος συμβούλου του Voyageurs du Monde, Ζαν Φρανσουά Ριάλ, ο οποίος μεταξύ άλλων δήλωσε: «Η Αμοργός είναι μικρή, αυθεντική και ακατάλληλη για μαζικό τουρισμό. Αυτό το έργο θα παραμορφώσει αυτό το μικρό λιμάνι. Όλα τα έργα disneylandization βλάπτουν τον τουρισμό».
Κατά την προεκλογική περίοδο η δημοτική αρχή ήταν πιο διαλλακτική σχετικά με τα έργα του λιμανιού.
Ένα χρόνο μετά τη διαβούλευση, τον Μάρτιο του 2024, τα σχέδια παρουσιάστηκαν και πάλι στην τοπική κοινότητα, μερικώς τροποποιημένα. Τα σχέδια εξακολουθούν να δημιουργούν το χώρο για τρία πλοία και τις προϋποθέσεις για την εξυπηρέτηση της κρουαζιέρας, αλλά αντί για πλαγιοπρυμνοδέτηση κρουαζιερόπλοιου κάνουν αναφορά σε πλαγιοπρυμνοδέτηση πλοίου της γραμμής.
Αν και το Σχέδιο Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) Δήμου Αμοργού, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την επέκταση του λιμανιού και την διάνοιξη της περιφερειακής οδού στην Αρχαία Μινώα, είχε αρνητική γνωμοδότηση από την Αρχαιολογία, η οποία και δεν τεκμηριώθηκε ποτέ από τον μελετητή του έργου όπως όφειλε, το ΣΧΟΟΑΠ τελικά εγκρίθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, και στις 26 Ιουνίου του 2023 δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 539Δ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ τη σχετική απόφαση: ΣΧΟΑΠ_26-06-2023_compressedΛήψη
Σύμφωνα με την τότε ανακοίνωση του Δήμου, «Μέσω του ΣΧΟΟΑΠ, ο Δήμος θέλησε να σχεδιάσει το μέλλον της Αμοργού και να θέσει τις βάσεις με τις οποίες θα αναπτυχθεί το νησί τις επόμενες δεκαετίες. Ικανοποιείται το πάγιο αίτημα των πολιτών για την επέκταση των οικισμών, όταν μάλιστα η εκτός σχεδίου δόμηση αυτήν τη στιγμή περιορίζεται σημαντικά με δικαστικές αποφάσεις σε εθνικό επίπεδο. Δηλαδή εάν δεν είχαμε εγκεκριμένο ΣΧΟΟΑΠ σε λίγο καιρό δε θα υπήρχαν οικοδομήσιμα οικόπεδα στο νησί».
Παρ’ όλα αυτά, μέχρι σήμερα έχουν γίνει πέντε προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας τόσο από επιχειρηματίες, ομάδες κατοίκων και ιδιώτες, αλλά ακόμη και τον ίδιο τον Δήμο. Ορισμένες από τις προσφυγές επικεντρώνονται στα έργα επέκτασης του λιμανιού και τον περιφερειακό δρόμο, ο οποίος, διασχίζοντας την αρχαιολογική ζώνη της Μινώας, θα ενώνει το δυτικό άκρο του λιμένα με τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στην επαρχιακή οδό.
ΚΑΤΑΠΟΛΩΝ ΑΜΟΡΓΟΥ]
Σύμφωνα με πληροφορίες, η μελέτη για την επέκταση του λιμένα και τη δημιουργία περιφερειακής οδού πάντως προχωρούν κανονικά. Τον Μάιο και τον Απρίλιο, οι μελετητές πραγματοποίησαν μετρήσεις στον αρχαιολογικό χώρο της Μινώας. Όταν η τελική μελέτη είναι έτοιμη θα κατατεθεί στη δημοτική επιτροπή ώστε να σταλεί για γνωμοδότηση και έγκριση από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Σε πρόσφατο δημοτικό συμβούλιο, ο δήμαρχος Λευτέρης Καραΐσκος δήλωσε ότι δεν θα υπάρξει διαβούλευση για τη νέα μελέτη.
Εν τω μεταξύ, η αντιπολίτευση έχει ήδη αναθέσει σε μελετητικό γραφείο την εκπόνηση εναλλακτικών μελετών για την αναβάθμιση του λιμανιού και τη διαχείριση της κυκλοφοριακής συμφόρησης με επεμβάσεις μικρότερης κλίμακας, οι οποίες αναμένεται να παρουσιαστούν στις αρχές του Οκτωβρίου. Όπως μας είπε η Άννα Γαβαλά, μέλος του δημοτικού συμβουλίου, «το λιμάνι των Καταπόλων σαφώς χρειάζεται κάποιες βελτιώσεις, από κει και πέρα η κλίμακα των έργων πρέπει να είναι συμβατή με τον τόπο. Τα Κατάπολα δεν είναι μόνο λιμάνι, είναι οικισμός με ντόπιο πληθυσμό που ζει και δραστηριοποιείται μόνιμα».
Τα διδάγματα από άλλους προορισμούς
Η εμπειρία δημοφιλέστερων προορισμών όπως η Βενετία, η Βαρκελώνη και η Σαντορίνη, έχει δείξει ότι ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών της κρουαζιέρας δεν συνεπάγεται ανάλογο οικονομικό όφελος. Το κόστος, από την άλλη, για τις τοπικές κοινωνίες φαίνεται πως μακροπρόθεσμα είναι πολύ μεγάλο. Η πρόσφατη ανακοίνωση της Τοπικής Κοινότητας Θήρας που προέτρεψε τους κατοίκους να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους ενόψει της υπέρμετρης άφιξης κρουαζιερόπλοιων, είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα από το φετινό καλοκαίρι.
Μπορεί ο Δήμος Σαντορίνης και η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA) πρόσφατα να συμφώνησαν στο ημερήσιο ανώτατο όριο των 8.000 επισκεπτών κρουαζιέρας από το 2025, ωστόσο το ερώτημα που προκύπτει είναι αν τα δρομολόγια θα περιοριστούν ριζικά ή απλώς θα ανακατευθυνθούν προς τις υπόλοιπες Κυκλάδες, μετατοπίζοντας απλώς το πρόβλημα.
Να σημειωθεί επίσης, ότι ανάλογα με τις υποδομές του εκάστοτε νησιού καθορίζονται και τα έσοδα του Λιμενικού Ταμείου από την CLIA –το Λιμενικό Ταμείο Θήρας για παράδειγμα εισπράττει 0,35 λεπτά ανά επιβάτη.
Στην Αμοργό, πολλοί κάτοικοι και φίλοι του νησιού θα σου πουν ότι το λιτό και παρθένο τοπίο είναι ακριβώς το πιο πολύτιμο «τουριστικό προϊόν» που το μέρος έχει να προσφέρει. Δυσανασχετούν στη σκέψη ότι το απέραντο γαλάζιο θα γίνει ένα απέραντο εργοτάξιο νέων υποδομών, ότι ο έναστρος ουρανός θα χαθεί στην φωτορύπανση και ότι τελικά η Αμοργός θα μετατραπεί σε νησί μιας χρήσεως για να εξυπηρετήσει τον μαζικό τουρισμό. Η μάχη για το μέλλον της κρουαζιέρας στο νησί αναμένεται να είναι σκληρή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου