Ένα ακόμα εργατικό δυστύχημα λαμβάνει χώρα (ΧΥΤΑ Φυλής, 28/7/2024), ενόσω η χώρα υλοποιεί την παγκόσμια πρωτοτυπία της 6ημερης εργασίας. Ήδη, ο μέσος όρος πραγματικής εργασίας εβδομαδιαία ανέρχεται στις 36,1 ώρες στην ΕΕ, στην Ελλάδα όμως ο αριθμός αγγίζει τις 39,8 ώρες. Και αυτά αφορούν την δηλωμένη απασχόληση.
Ας παραθέσουμε ένα ακόμα, καθόλου άσχετο στοιχείο: Το 2023, η Ελλάδα σημείωσε μαύρο ρεκόρ στα εργατικά ατυχήματα, με 182 νεκρούς και 286 τραυματίες. Διπλασιασμός από το 2022.
Στο ελληνικό εργατικό δίκαιο, η ασφάλεια στο χώρο εργασίας αντιμετωπίζεται γενικώς κατασταλτικά και ποσοτικά. Ο εργοδότης υποχρεούται να λαμβάνει μέτρα στο χώρο της εκμετάλλευσης, μέτρα σχετικά με τα μηχανήματα, τα εργαλεία κ.ο.κ. Η γενική αντιμετώπιση είναι:
α) καταστολή αφού συμβεί το ατύχημα (παροχή νομικής αξίωσης αποζημίωσης στους εργαζομένους ή, αν πεθάνουν, στις οικογένειες),
β) παροχή μέσων ασφάλειας στους εργαζομένων (π.χ. κράνη, στολές),
γ) λήψη μέτρων που αφορούν την ασφάλεια στο χώρο (π.χ. κιγκλιδώματα, καλή συντήρηση μηχανών κτλ),
δ) παροχή οδηγιών χρήσης για την ασφαλή χρήση μηχανών, συσκευών και εγκαταστάσεων.
Τι δεν καλύπτει η ανωτέρω ποσοτική και κατασταλτική οπτική της ελληνικής νομοθεσίας και νομολογίας: το ανθρώπινο λάθος ως συνάρτηση της εξάντλησης του εργαζομένου.
Η λογική του νόμου είναι πως, αφού τα παρέχω όλα στον εργαζόμενο, αφού του τα εξήγησα ωραία και καλά, από εκεί και πέρα, τα πάντα ανήκουν στην δική του σφαίρα ευθύνης. Ο Θεός και η ψυχή του: το ποιος εργαζόμενους, σε ποιες πραγματικές συνθήκες θέτει σε κίνηση τα μέσα της εργασίας, και, ακόμα περισσότερο, ποιοι παράγοντες εξωθούν στο λάθος λόγω της εξάντλησης, δεν γίνεται λόγος. Αυτό που ενδιαφέρει, είναι αν του εξηγήθηκαν όλα σωστά και αν το εργαλείο (όχι ο εργαζόμενος) ήταν σε καλή κατάσταση. Το εργατικό ατύχημα είναι μία κακή στιγμή, ενός μεμονωμένου εργαζόμενου, και εξαντλείται στον κακό τεχνικό χειρισμό ενός εργαλείου, μηχανήματος κ.ο.κ.
Και ο λόγος είναι απλός: η εντατικοποίηση του ρυθμού εργασίας και η αύξηση του χρόνου της. Μία τέτοια βέβαια ερμηνεία εισβάλει στον «πυρήνα» της επιχειρηματικής ελευθερίας του εργοδότη κατά κάποιους, ο οποίος εμπεριέχει την εξουσία να ορίζει το ωράριο του εργαζομένου. Μία εξουσία, η οποία έχει διευρυνθεί εγκληματικά με τον ν. Χατζηδάκη, που καθιέρωσε το 10ωρο, την πρόσθετη εργασία, την εργασία την Κυριακή, την αύξηση των υπερωριών, μαζί με την 13ωρη εργασία του ν. Γεωργιάδη.
Μικρές τροποποιήσεις που διαρκώς συσσωρεύονται επιφέρουν κάποτε τρομακτικές μεταμορφώσεις: ο διπλασιασμός των εργατικών ατυχημάτων μέσα σε ένα χρόνο είναι αποτέλεσμα των εγκληματικών πολιτικών αποδόμησης κάθε προστατευτικού πλέγματος του εργαζομένου ως ανθρώπου στο χώρο εργασίας. Το εργατικό δίκαιο πλέον τείνει να μην προστατεύει, να μην προλαμβάνει, να μην κατοχυρώνει αλλά είτε να παρέχει «αξιώσεις» αποζημίωσης, σε μία εντελώς συναλλακτική λογική, αφού γίνει το κακό, είτε να αποδεσμεύει την εργοδοτική ευθύνη. Οι αποζημιώσεις, όμως, δεν μικραίνουν, και οι εργοδότες δεν παρέχουν λιγότερα μέτρα ασφάλειας: γιατί, τότε, αυξάνονται τα ατυχήματα; Και τι σημαίνει προστασία του εργαζομένου;
Τα δικαστήρια πλέον ψελλίζουν για τον αόρατο δολοφόνο των εργαζομένων: εντατικοποίηση του ρυθμού εργασίας. Δεν επιβάλλεται με ένα μέτρο, αλλά μέσα μία δέσμη επιλογών (μείωση προσωπικού, αύξηση ωραρίων, ρευστοποίηση της απασχόληση με σπαστά ωράρια κ.ο.κ.), οι οποίες ανεβάζουν ρυθμούς και εξοντώνουν τους εργαζόμενους. Και αυτό γιατί, όπως λένε οι αστοί οικονομολόγοι, στην Ελλάδα ο επιχειρηματίας βασικά κερδίζει από την υπεραξία των εργαζομένων, όχι από την προστιθέμενη αξία των υπηρεσιών του (παντού έτσι είναι, αλλά ας τους το δώσουμε…).
Η εντατικοποίηση του ρυθμού εργασίας μετά βίας έχει αναγνωριστεί από το δίκαιο (κάποιες αποφάσεις γερμανικών δικαστηρίων που το δέχτηκαν ως αίτημα απεργίας).
Μία κατάσταση που δεν αναγνωρίζεται, δεν ρυθμίζεται: η ορατότητα είναι θέμα των αρμοδίων του εργατικού κινήματος, που οφείλουν να ανοίξουν την ματιά από το κράνος, την στολή κτλ (πολύ σημαντικά και αυτά), και να δουν την πλήρη εικόνα του εξαντλημένου εργαζόμενου. Αυτού που όσα μέσα προστασίας και να του προσφερθούν, δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά και να πράξει με απόλυτη ακρίβεια. Αυτού που μένει όλο και πιο μόνος, όσο απολιπαίνονται από εργαζόμενους οι χώροι εργασίας, χωρίς έναν διπλανό να τον στηρίξει…
Το ερώτημα είναι καθαρό: τι σημαίνει εργατική προστασία, σε περίπτωση που εντοπίσουμε την πηγή των εργατικών ατυχημάτων στην αύξηση του χρόνου εργασίας και την εντατικοποίηση του ρυθμού της; Η απάντηση σίγουρα θα αφορούσε περιορισμούς στην ελευθερία του εργοδότη να θέτει εξαντλητικά ωράρια, να καλεί τον εργαζόμενο σε πρόσθετες ώρες εργασίας, να επιβάλει σπαστά ωράρια.
Τι απαντά το ελληνικό εργατικό δίκαιο: δίνει δικαίωμα στο συγγενείς του θανόντος, να αναζητήσουν δικαστικώς την αποκατάσταση της ψυχικής τους οδύνης… Με δικά τους έξοδα, ατέλειωτο χρόνο αναμονής, και μία νομολογία που ψάχνει το «πώς μπήκε το κράνος» και «αν είχε λάβει μέτρα και είχε παράσχει οδηγίες ο εργοδότης»..
Αλλά καλό είναι να μην υπάρχουν αυταπάτες: κάθε νέα υπογραφή σε νομοθεσία ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων και της ρευστοποίησης του χρόνου εργασίας, προς την κατεύθυνση της αύξησης του, συμπληρώνει το κηδειόχαρτο των επόμενων νεκρών της εργατικής τάξης.
* Ο Δημήτρης Πλιακογιάννης είναι δικηγόρος, ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη.
***
 |
| © Dreamstime.com |
Αδιανόητες οι παραλείψεις του υπ. Εργασίας
Μεγαλώνει ο κατάλογος των θυμάτων στους χώρους εργασίας στη χώρα μας. Διατηρείται η κλιμάκωση στα εργατικά δυστυχήματα. Αυξάνεται η αδιαφορία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση του ζητήματος ενώ επιτείνονται οι πολιτικές που δημιουργούν πιο επικίνδυνες και ανθυγιεινές συνθήκες εργασίας. Συνεχίζεται η «οδύσσεια» των οικογενειών των εργατών για δικαστική δικαίωση.
Τουλάχιστον 81 εργαζόμενοι έχουν χάσει τη ζωή τους φέτος στην Ελλάδα και 135 έχουν τραυματιστεί σοβαρά, σύμφωνα με την ανεξάρτητη διαρκή έρευνα της ΟΣΕΤΕΕ, με τους δείκτες να επιδεινώνονται εφιαλτικά τις τελευταίες ημέρες, καθώς τον Ιούλιο είχαμε 17 θανάτους στη δουλειά, ενώ από τις αρχές Αυγούστου κάθε μέρα σκοτώνεται ένας εργαζόμενος.
Το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία (ΥΑΕ) δεν έχει συνεδριάσει από τον Μάρτιο, ενώ παρά τις εφιαλτικές συνθήκες εργασίας υπό παρατεταμένη θερμική καταπόνηση, η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας κατάφερε να «βγάλει» το φετινό καλοκαίρι δίχως Υπουργική Απόφαση για την προστασία της ΥΑΕ, γεγονός αδιανόητο για ευρωπαϊκή χώρα. Επιπλέον, με μεγάλη απορία συνδικάτα, κοινωνικοί εταίροι, ειδικοί και η επιστημονική κοινότητα την παρακολούθησαν να συσκέπτεται με την ΕΜΥ για να ενημερωθεί για το τι καιρό κάνει στη χώρα και αν αυτό έχει επιπτώσεις στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.
Θα ήθελα να θυμίσω ότι με απόφαση της ΔΟΕ από το 2022 η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και, ανεξαρτήτως πολιτικών προτεραιοτήτων και εξυπηρετήσεων, ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται. Επιπλέον πριν από μία εβδομάδα ο ΟΗΕ και η ΔΟΕ παρουσίασαν τη νέα τους έρευνα για τη θερμική καταπόνηση.
Μείζον θέμα είναι η μεγάλη εξόντωση των ανθρώπων που έμειναν πίσω. Οι συγγενείς που προσπαθούν να φτάσουν στην αλήθεια για να αποδοθεί το δίκιο για τον άνθρωπό τους που χάθηκε. Είναι συγκλονιστικό αυτό το μαρτύριο, που κρατά χρόνια. Καθυστερήσεις, αναβολές, καλοπληρωμένες από τους εργοδότες τεχνικές εκθέσεις συμβούλων, δίκες, έξοδα, ηθική και οικονομική εξόντωση, υπό την επιδεικτική αδιαφορία και ακαμψία της Πολιτείας. Εκατοντάδες σύζυγοι, παιδιά, γονείς που χρόνια σύρονται σε δικαστικές περιπέτειες και στην καλύτερη περίπτωση θα λάβουν ένα ποσό που σε τίποτε δεν θα αντιστοιχεί σε ό,τι έχασαν και στο δράμα που ζουν.
* Γραμματέας ΥΑΕ ΓΣΕΕ, αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την ΥΑΕ
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ, επίσης, ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τον δικαστικό παραλογισμό σε υποθέσεις εργατικών δυστυχημάτων:
© Dreamstime.com
Ντροπή! Οι σκοτωμένοι εργάτες είχαν... ευθύνη!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου