 |
| ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ / EUROKINISSI |
Κάθε εποχή -και κάθε κοινωνία- έχει τις πολιτικές και τις πνευματικές προσωπικότητες που τη σφραγίζουν. Δεν θέλω να κάνω οποιαδήποτε περιπτωσιολογία για να επιβεβαιωθεί αυτός ο ισχυρισμός μου. Από την άλλη, κάθε κοινωνία σε κάθε εποχή «κατασκευάζει» για τους δικούς της λόγους πνευματικά και πολιτικά κεφάλαια που προσδιορίζονται ως παράταιρα τέκνα και δημιουργήματα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει ο προσφάτως εκλιπών Χρήστος Γιανναράς. Εξ αρχής, δηλαδή από τότε που ο ίδιος ο Γιανναράς αυτοπροσδιορίστηκε ως διανοούμενος, διήνυσε μια πνευματική πορεία η οποία είχε δυο δομικά χαρακτηριστικά: η σκέψη του ήταν θεολογική των περασμένων αιώνων και η επίδρασή του ως διανοούμενου ήταν φονταμενταλιστική.
Ο Χρήστος Γιανναράς (1935-2024) ανήκει ως διανοούμενος στη γενιά της Μεταπολίτευσης. Οταν θα γίνει η σχετική καταγραφή για τη διανόηση της Μεταπολίτευσης, ο Γιανναράς θα κατέχει κεντρική θέση ως διανοούμενος της αντίδρασης και του φονταμενταλισμού. Δεν ήταν απλώς συντηρητικός διανοούμενος, όπως π.χ. ο Χρήστος Μαλεβίτσης και πολλοί άλλοι. Εξέφρασε ένα πνεύμα το οποίο πολέμησε, έως θανάτου θα έλεγα, τον εκδυτικισμό και τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας σε δύσκολες πραγματικά κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες για τη χώρα μας. Πραγματικά, εάν κανείς σκεφτεί τα στάδια και τις φάσεις που πέρασε η Ελλάδα και μετά τον πόλεμο (1949-) και μετά τη μεταπολίτευση (1974-), δεν θα περίμενε να υπάρξει σκεπτόμενος άνθρωπος που να αντιδρά με το έργο του στο μείζον κοινωνικό αίτημα να εγκαθιδρυθεί ο Διαφωτισμός ως πρώτη αρχή στην ελληνική κοινωνία.
Ο Χρήστος Γιανναράς με τη σκέψη του και το έργο του έχει καταγραφεί στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας ως εχθρός και πολέμιος του Διαφωτισμού. Δεν υπερασπίστηκε ποτέ τον διάλογο, τη διαβούλευση, την επικοινωνιακή συνθήκη εν γένει ως πραγματολογικό τόπο του Διαφωτισμού. Απομονώθηκε στον πύργο της φονταμενταλιστικής σκέψης, ενώ η κοινωνία και το κοσμοείδωλο για το οποίο έγραφε ακολουθούσαν την ιστορική εξέλιξη του εκσυγχρονισμού!
Θα μου επιτρέψουν οι αναγνώστες μας να αναφερθώ σε ένα θεσμικό συμβάν, το οποίο έλαβε χώρα κατά τη δεκαετία του 1980 στην τότε Πάντειο Σχολή. Είχε προκηρυχθεί η θέση καθηγητή με θεματικό αντικείμενο τη Φιλοσοφία. Τότε οι διαφωτιστές καθηγητές της Παντείου, Κοσμάς Ψυχοπαίδης, Νίκος Πετραλιάς και μαζί τους ο Αύγουστος Μπαγιόνας, υπερασπίζονταν τη Φιλοσοφία και τον Διαφωτισμό, αλλά τελικά εκλέγεται «καθηγητής Φιλοσοφίας» ο Χρήστος Γιανναράς.
Η θεσμική αυτή απόφαση της τότε Παντείου Σχολής σφράγισε τις πολιτικές και τις πνευματικές εξελίξεις του τόπου μας. Εχουν περάσει από εκείνη την εποχή σαράντα τόσα χρόνια και ακόμη και στις μέρες μας ως πολιτική και ως πνευματική κοινότητα δεν έχουμε αντιληφθεί ότι ο φονταμενταλισμός ως σκέψη όχι μόνο δεν είναι ο θετικισμός του 20ού αιώνα, αλλά είναι η ψευδαίσθηση και η απάτη του ίδιου του στοχασμού.
Πρέπει να εκφράσω την προσωπική και επιστημολογική λύπη μου που χαρακτηρίζω, μετά θάνατον, τον Γιανναρά φονταμενταλιστή, δηλαδή ως έναν στοχαστή τον οποίο ενώ η εποχή του τον έχει ξεπεράσει ο ίδιος επιμένει να θέλει να «κατασκευάσει» τον προσωπικό κώδικα της ιστορικής εξέλιξης αυτής της κοινωνίας.
Ως τελευταία επισήμανση τονίζω το εξής: εάν ένας διανοούμενος (ο φιλόσοφος, ο στοχαστής κ.λπ.) δεν είναι σε θέση να εκφράσει την εποχή του, αυτοκαταργείται. Δεν λειτουργεί ως σκεπτόμενος άνθρωπος (κατά τον Descartes).
* Πολιτικός φιλόσοφος
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ και την εκτενή μελέτη του Ελληνα φιλοσόφου, και καθηγητή Πανεπιστημίου, Αύγουστου-Κωνσταντίνου Μπαγιόνα που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό «Πολιτιστική», τον Απρίλη 1985. Είχε τίτλο “ΝΕΟΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ” και η οποία τεκμηριώνει τον αντιδραστικό ρόλο του Χρήστου Γιανναρά.
“ΝΕΟΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ”. Μέρος 1ο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου