Πληθαίνουν τα φαινόμενα... «τουριστοφοβίας» στην Ισπανία | Εικόνα: Emilio Rappold/dpa/picture alliance
Ισπανία: Οι πολίτες αντιστέκονται στον μαζικό τουρισμό
Πληθαίνουν τα φαινόμενα... «τουριστοφοβίας» στην Ισπανία | Εικόνα: Emilio Rappold/dpa/picture alliance
Κάποιοι άνθρωποι είναι μαζεμένοι σε έναν παραλιακό δρόμο και βρίζουν τους τουρίστες που κάνουν τη βόλτα τους δίπλα τους. «Γυρίστε σπίτι σας», ουρλιάζουν ορισμένοι. Άλλοι απειλούν ακόμη και πως θα τους χτυπήσουν. Στο βίντεο που έκανε τον γύρο του διαδικτύου ξεχωρίζουν πλακάτ που γράφουν “Tourists Go Home” ή “Esta es nuestra tierra” («Αυτή είναι η δική μας χώρα»).
Τέτοια περιστατικά, γκράφιτι με εκφράσεις μίσους προς τους τουρίστες ή ακόμη και διαδηλώσεις εξοργισμένων πολιτών λαμβάνουν χώρα ολοένα και πιο συχνά στην Ισπανία. «Η τουριστοφοβία αυξάνεται», διαπιστώνει ο ραδιοφωνικός σταθμός Cadena Ser. Και αυτό όχι μόνο στα hotspots… «αλκοολικού τουρισμού», όπως είναι η Μαγιόρκα και η Βαρκελώνη, αλλά και σε περιοχές που θεωρούνταν για χρόνια «οάσεις γαλήνης», όπως στο Σαντιάγο ντε Κομποστέλα της Γαλικίας.
Επί του παρόντος όμως η κατάσταση είναι άκρως τεταμένη ιδίως στις Κανάριες Νήσους. Η σκηνή που περιγράφεται πιο πάνω συνέβη στα νότια της Τενερίφης. Αλλά και σε ορισμένα άλλα από τα μεγάλα νησιά, όπως στη Φουερτεβεντούρα και τη Μεγάλη Κανάρια, τα οποία επισκέπτονται κυρίως Βρετανοί και Γερμανοί τουρίστες, οι ντόπιοι έχουν απαυδήσει.
 |
Ο μαζικός τουρισμός θεωρείται πως καταστρέφει το περιβάλλον, προκαλεί κυκλοφοριακή συμφόρηση, προβλήματα στέγασης, άνοδο των τιμών και ελλείψεις στο νερό, όπως και ότι επιβαρύνει υπερβολικά τον υγειονομικό τομέα και δυσχεραίνει τη διαχείριση των αποβλήτων. Έτσι, στις Κανάριες Νήσους η τουριστοφοβία εξαπλώνεται – και η περιοχή είναι, όπως έγραψε και η τοπική εφημερίδα El Diario, ένα ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί.
Απεργίες πείνας και «ιστορικές διαδηλώσεις»
Περίπου 20 κινήματα πολιτών έχουν ενώσει τις δυνάμεις τους στα πλαίσια της οργάνωσης “Canarias se agota” («Τα Κανάρια δεν αντέχουν άλλο»). Την Τρίτη (09/04) πραγματοποιήθηκε διαδήλωση μπροστά από το κοινοβούλιο στη Μαδρίτη, την Πέμπτη (11/04) περίπου 10 ακτιβιστές ξεκίνησαν επ’ αόριστον απεργία πείνας στην Τενερίφη, ενώ στις 20 Απριλίου θα λάβει χώρα στα νησιά μία τεράστια διαδήλωση. Οι οργανωτές θέλουν να κάνουν «μία από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην ιστορία της περιοχής».
Ποιοι είναι οι στόχοι τους όμως; Η λίστα είναι μεγάλη: ζητούν να σταματήσουν οι κατασκευές ξενοδοχείων και γηπέδων γκολφ, να θεσπιστεί ένας φόρος διαμονής, όπως υπάρχει για παράδειγμα στη Βαρκελώνη, και να βελτιωθεί το κανονιστικό πλαίσιο για τα καταλύματα διακοπών. Ακόμη, να διαφοροποιηθεί η οικονομία μέσω και της ενίσχυσης της βιομηχανίας και της γεωργίας, προκειμένου η περιοχή να μην είναι τόσο εξαρτημένη από τον τουρισμό – ο τουριστικός κλάδος αποτελεί αυτή τη στιγμή το 35% του εγχώριου προϊόντος των Κανάριων Νήσων και απασχολεί το 40% του συνόλου των εργαζομένων.
Από την «όαση γαλήνης» στον μαζικό τουρισμό
 |
Πολλοί πολίτες διαδηλώνουν ενάντια στον μαζικό τουρισμό | Εικόνα: Stefanie Müller/DW |
Οι Κανάριες Νήσοι αποτελούσαν παραδοσιακά έναν ήσυχο προορισμό με σχετικά λίγους… «αλκοολικούς τουρίστες». Στα «νησιά της αιώνιας άνοιξης» έρχονταν κυρίως περιηγητές, δύτες, σέρφερ, ποδηλάτες, συνταξιούχοι και λάτρεις της φύσης, όπως η πρώην καγκελάριος Μέρκελ – όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια.
Σε προστατευόμενους φυσικούς παραδείσους χτίστηκαν τεράστια ξενοδοχεία, ο κλάδος των καταλυμάτων διακοπών αναπτύχθηκε ραγδαία και οι επισκέπτες αυξήθηκαν αισθητά. Υπολογίζοντας μόνο τους επισκέπτες από το εξωτερικό, πέρυσι ήρθαν στις Κανάριες Νήσους περίπου 14 εκατομμύρια άνθρωποι – 13% περισσότεροι συγκριτικά με το 2022 και 6% περισσότεροι από το 2019, το τελευταίο έτος πριν την πανδημία.
Και φέτος η τάση συνεχίζεται – αλλά από την έκρηξη στον τουριστικό κλάδο επωφελούνται ελάχιστοι. Μεταξύ των 17 αυτόνομων κοινοτήτων της Ισπανίας, οι Κανάριες Νήσοι είναι η δεύτερη φτωχότερη. «Η φτώχια αυξάνεται, η ποιότητα ζωής μειώνεται, στους δρόμους υπάρχουν περισσότεροι άστεγοι από ποτέ άλλοτε», αναφέρει ο ακτιβιστής Ρουμπέν Πέρεθ στη διαδικτυακή εφημερίδα Vozpópuli. Τα πράγματα βαδίζουν προς την «κοινωνική και οικολογική κατάρρευση». Ο συνάδελφός του, Χάιμε Κοέλο, προειδοποιεί στην εφημερίδα La Provincia για μία «καταστροφή», επικρίνοντας πως «τα πάντα φαίνεται να τίθενται στην υπηρεσία του τουρισμού. Οι ανάγκες του πληθυσμού δεν λαμβάνονται υπόψιν».
Η αγανάκτηση με τους τουρίστες υπάρχει εδώ και καιρό
 |
Εκατοντάδες παραθεριστές σε παραλία της Μάλαγας | Εικόνα: Jorge Guerrero/AFP/Getty Images |
Εδώ και καιρό υπάρχει αγανάκτηση με τους τουρίστες και σε άλλες περιοχές της Ισπανίας, όπως στη Βαρκελώνη και τις Βαλεαρίδες Νήσους. Εκεί λήφθηκαν πολλά μέτρα, δίχως όμως αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.
Ο πρόεδρος της περιφέρειας των Κανάριων Νήσων,Φερνάντο Κλαβίχο, προσπαθεί να περιορίσει τις επιπτώσεις. Ο πλούτος που θα προκύπτει από τον τουρισμό θα πρέπει να διαμοιράζεται καλύτερα, όπως δήλωσε προσφάτως – εξάλλου ο κλάδος βγάζει κέρδος από τη φύση, η οποία «ανήκει σε όλους». Αυτή η θέση προκαλεί έκπληξη – ιδίως δεδομένου ότι ο Κλαβίχο είναι συντηρητικός. Την ίδια στιγμή βέβαια ο περιφερειακός πρόεδρος προειδοποίησε πως θα ληφθούν μέτρα και κατά εκείνων που επιτίθενται, έστω φραστικά, στους τουρίστες: «Οι άνθρωποι που θα έρχονται εδώ για να περάσουν όμορφα λίγες ημέρες και να αφήσουν τα χρήματά τους στις Κανάριες Νήσους δεν θα πρέπει να δέχονται υβριστικές επιθέσεις».
Οι ακτιβιστές ισχυρίζονται από την πλευρά τους πως δεν υπάρχει καμία «τουριστοφοβία». «Δεν είμαστε σε πόλεμο με τους τουρίστες, ούτε και με τους επιχειρηματίες του κλάδου», δήλωσε ο Κοέλο. Απλώς υπάρχει αντίδραση στην τεταμένη κατάσταση. Σε αυτό συμφωνεί και ο βιολόγος και γνωστός σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ Φελίπε Ραβίνα: «Εδώ και χρόνια προωθούμε την περιοχή μας ως έναν παγκοσμίως μοναδικό προορισμό για ένα ταξίδι στη φύση, όμως ο τουρισμός καταστρέφει το προϊόν που πουλάμε. Οι (σημερινοί) αριθμοί τουριστών που έρχονται δεν είναι βιώσιμοι ούτε από κοινωνική ούτε από οικολογική σκοπιά».
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς
***
Τα Κανάρια Νησιά έχουν ένα όριο
Του Δημήτρη Γκιβίση
Με πληρωμένες διαφημίσεις, και μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του τύπου «όποιος θέλει να αφήσει τα χρήματά του στον τόπο μας δεν χρειάζεται να τον διώχνουμε», «είναι βλακεία να πυροβολούμε τα πόδια μας», κλπ, προσπαθούν η τουριστική βιομηχανία και η τοπική κυβέρνηση των Κανάριων Νήσων να αντιμετωπίσουν τις ιστορικές διαδηλώσεις που θα γίνουν στις 20 Απριλίου ταυτόχρονα και στα πέντε κύρια νησιά (Τενερίφη, Γκραν Κανάρια, Φουερτεβεντούρα, Λανθαρότε, Λα Πάλμα), με κεντρικό σύνθημα “Canarias tiene un limite” (τα Κανάρια Νησιά έχουν ένα όριο). Μια κινητοποίηση που αποτυπώνει την έντονη δυσαρέσκεια που υπάρχει σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού για το μοντέλο της τουριστικής μονοκαλλιέργειας που είναι εξαντλημένο και προκαλεί διάφορα προβλήματα, όπως δυσκολία εύρεσης στέγης λόγω της εκτόξευσης των ενοικίων, συμφόρηση των υπηρεσιών υγείας, κατάρρευση του συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων, αύξηση στις τιμές πώλησης των κατοικιών, έλλειψη νερού για κατανάλωση και τον αγροτικό τομέα, υπερπληθυσμός προστατευόμενων χώρων, ηχορύπανση, κυκλοφοριακή κίνηση, κλπ.
Οι διαδηλώσεις θα γίνουν από μια ευρεία συμμαχία περιβαλλοντικών οργανώσεων, ακτιβιστών και κατοίκων, που απέναντι στους επιχειρηματίες του τουρισμού και τη δεξιά τοπική κυβέρνηση που τους κατηγορούν ότι προωθούν την τουριστικοφοβία, απαντούν ότι προσπαθούν να αναδείξουν τη διασύνδεση των προβλημάτων, ότι ο τεράστιος αριθμός των τουριστών δεν είναι βιώσιμος από κοινωνική και περιβαλλοντική άποψη, και ότι είναι ανάγκη να αλλάξει το σημερινό οικονομικό και αναπτυξιακό μοντέλο που επικεντρώνεται στην ποσοτικοποίηση του αριθμού των επισκεπτών και στην προσπάθεια προσέλκυσης ολοένα και περισσότερων (σημ: οι αφίξεις του 2023 έφτασαν στις 13.942.966). Παράλληλα, ζητούν κατοχύρωση του δικαιώματος στη στέγαση, θέσπιση εμποδίων στην αγορά κατοικιών από αλλοδαπούς -που αγοράζουν ένα στα τρία σπίτια, μείωση της τουριστικής πίεσης στους προστατευμένους φυσικούς χώρους, επιβολή οικολογικού φόρου σε κάθε διανυκτέρευση, ένα νέο κανονιστικό πλαίσιο για τα καταλύματα διακοπών, και μορατόριουμ για τον τουρισμό.
Από την εποχή των πρώτων διαδηλώσεων της δεκαετίας του 1980, ένα μέρος της κοινωνίας των Κανάριων Νήσων ένιωθε άβολα με τις υπερβολές του αναπτυξιακού μοντέλου. Όμως τα τελευταία χρόνια οι αντιδράσεις έχουν κορυφωθεί αρκετές φορές με μεγάλες διαμαρτυρίες, όπως αυτές που έγιναν ενάντια στους πύργους υψηλής τάσης σε προστατευόμενες περιοχές στο όρος Τέιδε, ενάντια στην αναζήτηση πετρελαίου από την Repsol στα ανοιχτά των νησιών Λανθαρότε και Φουερτεβεντούρα και στο λιμάνι της Γραναδίνια, για την διάσωση του πάρκου Ελ Ρινκόν, για να μην κατασκευαστεί ένα τεράστιο ξενοδοχείο στην Λα Τετζίτα, μια προστατευόμενη περιοχή στην Γραναδίνια. Η σταγόνα όμως που ξεχείλισε το ποτήρι της οργής ήταν το τουριστικό έργο Cuna del Alma στο Puertito de Adeje στην Τενερίφη, ένα συγκρότημα 400.000 τετραγωνικών μέτρων σε μια παρθένα παραλία, στο οποίο οι «επενδυτές» επιδιώκουν να φτιάξουν 420 πολυτελή διαμερίσματά και βίλες, ξενοδοχεία με πισίνες, εμπορικά κέντρα και εστιατόρια, παράλληλα με την κατασκευή ιδιωτικών προβλητών και την καταστροφή ενός αρχαιολογικού χώρου. Να σημειωθεί, ότι το έργο παρά τις παραβιάσεις των περιβαλλοντικών κανονισμών και τις παρατυπίες που υπάρχουν εγκρίθηκε από την τοπική κυβέρνηση του Φερνάντο Κλαβίχο στο όνομα της «ανάπτυξης», ως συνήθως.
Τα Κανάρια Νησιά καταρρέουν κοινωνικά και περιβαλλοντικά, και όλη αυτή η κατάσταση έχει δημιουργήσει ένα κλίμα έντονης αγανάκτησης σε πολλούς ντόπιους κατοίκους, που τις τελευταίες δεκαετίες είδαν να γίνονται ελάχιστες αλλαγές στην περιφερειακή αναπτυξιακή πολιτική και ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν κατά καιρούς είτε έμειναν ημιτελή είτε τελικά δεν υλοποιήθηκαν. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του πρώτου μορατόριουμ του τουρισμού το 2001 με το σταμάτημα της χορήγησης αδειών που κράτησε λίγα μόνο χρόνια, αφού στη συνέχεια ακολούθησε η τεράστια αύξηση των πολυτελών ξενοδοχείων και αργότερα ήρθε το «φαινόμενο» Airbnb, ενώ η προσπάθεια του 2014 να ρυθμιστεί αυτός ο νέος τύπος καταλυμάτων μέσω διατάγματος δεν απέδωσε, γιατί τα κύρια άρθρα του καταργήθηκαν από το Ανώτατο Δικαστήριο μετά από καταγγελία της Εθνικής Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Πριν λίγες ημέρες, η τοπική κυβέρνηση έκανε γνωστό ένα σχέδιο νόμου για τις ενοικιάσεις που στην πραγματικότητα δεν λύνει τίποτα, αφού δεν περιλαμβάνει κανένα μέτρο ενίσχυσης του ελέγχου των παράνομων τουριστικών διαμερισμάτων ούτε προβλέπει φορολογικές επιβαρύνσεις για τους ιδιοκτήτες, γεγονός που αφήνει ελεύθερα τα ξένα επενδυτικά κεφάλαια. Ταυτόχρονα, επιτρέπεται να δημιουργηθούν εξοχικές κατοικίες σχεδόν σε οποιοδήποτε μέρος ενώ η χορήγηση των αδειών όσο και ο έλεγχός τους περνάει στα χέρια των δημοτικών συμβουλίων, γεγονός που αυξάνει τη γραφειοκρατία αλλά και τη διαπλοκή. Όμως παρά τα προβλήματα που δημιουργεί ο υπερτουρισμός, ο Φερνάντο Κλαβίχο συνεχίζει ακάθεκτος το καταστροφικό έργο του εξυπηρετώντας συγκεκριμένα μεγάλα συμφέροντα, αφού μεταξύ των 17 αυτόνομων περιφερειών της Ισπανίας τα Κανάρια Νησιά είναι η δεύτερη φτωχότερη, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα έδωσε έγκριση σε ένα νέο ξενοδοχείο στο Λανθαρότε με περισσότερες από 700 κλίνες ανακοινώνοντας παράλληλα με μεγάλη φανφάρα και 12.000.000 αεροπορικές αφίξεις για το καλοκαίρι. Για αυτό, στην κινητοποίηση που θέλει να ανάψει το φυτίλι της αλλαγής μοντέλου στα Κανάρια Νησιά ένα είναι το σύνθημα που όλ@ μας ενώνει: “Canarias tiene un limite”.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου