Άρης Χατζηστεφάνου | Η Εφημερίδα των Συντακτών 20/04/2024
Προ ημερών διέρρευσε στην ερευνητική ιστοσελίδα The Intercept εσωτερικό έγγραφο των New York Times που καλούσε τους συντάκτες να αποφεύγουν λέξεις όπως «γενοκτονία», «εθνοκάθαρση» και «κατεχόμενα εδάφη» όταν αναφέρονται στη σφαγή των Παλαιστινίων στη Γάζα. Σκεφτήκαμε λοιπόν να συντάξουμε ένα αντιλεξικό στο οποίο θα εξηγούμε γιατί φιλοϊσραηλινά ΜΜΕ και πολιτικοί χρησιμοποιούν ή αποφεύγουν λέξεις και φράσεις στην προσπάθειά τους να προωθήσουν τις θέσεις του Τελ Αβίβ στη διεθνή κοινή γνώμη.
■ Απάντηση ή Αντίποινα: Όταν το Ιράν επιχείρησε να πλήξει με drones και πυραύλους το Ισραήλ, ως απάντηση στον βομβαρδισμό της πρεσβείας του στη Δαμασκό, η λέξη αντίποινα ήταν σχεδόν απούσα από τους τίτλους των διεθνών ΜΜΕ. Αντίθετα, καθώς το Ισραήλ προετοιμαζόταν για τη δική του ανταπάντηση (ουσιαστικά δεύτερο πλήγμα) η λέξη αντίποινα κυριαρχούσε στα μέσα ενημέρωσης.
Ομολογουμένως σε μακροχρόνιες συγκρούσεις ή ακόμη και βεντέτες είναι δύσκολο να ορίσεις ποια ενέργεια αποτελεί την επιθετική πράξη και ποια είναι η απάντηση σε αυτήν. Τέτοιο πρόβλημα όμως δεν υπάρχει σε περίπτωση στρατιωτικής κατοχής. Όταν λόγου χάρη η ναζιστική Γερμανία πραγματοποίησε τη σφαγή στο Δίστομο, προσπάθησε να την παρουσιάσει σαν απάντηση σε επιθέσεις που δέχτηκαν στρατιώτες της από δυνάμεις ανταρτών (θέση την οποία υιοθετεί σήμερα μόνο η ναζιστική Χρυσή Αυγή). Στην πραγματικότητα, οι κινήσεις των ανταρτών αποτελούσαν την απάντηση στη στρατιωτική κατοχή της Ελλάδας.
Αντίστοιχα, το Ισραήλ προσπαθεί να παρουσιάσει τη σφαγή στη Γάζα σαν απάντηση στην επίθεση που δέχτηκε την 7η Οκτωβρίου. Ευτυχώς ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, αν και καταδίκασε την επιχείρηση της Χαμάς, την παρουσίασε ουσιαστικά ως απάντηση στα 56 χρόνια «ασφυκτικής κατοχής» από το Ισραήλ.
■ Γενοκτονία (η): Ο όρος αποφεύγεται πάση θυσία από τα διεθνή ΜΜΕ καθώς προκαλεί συνειρμούς με τα εγκλήματα της ναζιστικής Γερμανίας. Παράλληλα, δημιουργεί σημαντικά προβλήματα και στις χώρες που συνεργάζονται με το Ισραήλ, καθώς η Σύμβαση για την Πρόληψη και την Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας του 1948 αναφέρεται ρητά στην υποχρέωση τρίτων χωρών «να το αποτρέπουν και να το τιμωρούν».
■ Εθνοκάθαρση (η): Όπως και στην περίπτωση της γενοκτονίας, η χρήση του συγκεκριμένου όρου αμφισβητεί το ισραηλινό αφήγημα, ότι η σφαγή των Παλαιστινίων γίνεται για την αντιμετώπιση της δράσης της Χαμάς. Η παρουσίαση βέβαια αυτή την εβδομάδα από τον Νετανιάχου προγράμματος σχεδόν πέντε δισεκατομμυρίων ευρώ για τον εποικισμό περιοχών της βόρειας Γάζας, που την ισοπέδωσε ο ισραηλινός στρατός, είναι δύσκολο να περιγραφεί χωρίς τη λέξη εθνοκάθαρση.
■ Κατεχόμενα εδάφη (τα): Παρά το γεγονός ότι ο όρος χρησιμοποιείται επισήμως από τα Ηνωμένα Έθνη για την ισραηλινή κατοχή παλαιστινιακών εδαφών, είναι σχεδόν ολοκληρωτικά απών από τα διεθνή ΜΜΕ. Ο λόγος δεν είναι απλώς επικοινωνιακός, αλλά και βαθύτατα πολιτικός. Η αναγνώριση της κατοχής ενεργοποιεί το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αντίσταση, όπως καθορίστηκε με την υιοθέτηση του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου Ι στις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949. Ακόμη πιο συγκεκριμένα, το ψήφισμα 37/43 του ΟΗΕ επιβεβαίωσε «τη νομιμότητα του αγώνα των λαών για ανεξαρτησία, εδαφική ακεραιότητα, εθνική ενότητα και απελευθέρωση από την αποικιοκρατική και ξένη κυριαρχία και την ξένη κατοχή με όλα τα διαθέσιμα μέσα, συμπεριλαμβανομένου του ένοπλου αγώνα». Υπό αυτό το πρίσμα, νομιμοποιείται ακόμη και η επιχείρηση της Χαμάς της 7ης Οκτωβρίου – ακόμη κι αν στη συνέχεια πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες για τυχόν εγκλήματα που συντελέστηκαν κατά τη διάρκειά της.
■ Κύκλος βίας / αίματος (ο): Όπως εξηγώ και στο βιβλίο «Προπαγάνδα και Παραπληροφόρηση» (εκδ. Τόπος), η φράση έχει στόχο να εξισώσει τις ευθύνες των δυνάμεων κατοχής (Ισραήλ) με τα θύματα της κατοχής (Παλαιστίνιοι) και σε δεύτερο επίπεδο να δημιουργήσει την εικόνα ότι οι δύο δυνάμεις έχουν την ίδια δύναμη πυρός αλλά και τον ίδιο αριθμό θυμάτων. Όταν όμως μια πυρηνική δύναμη πραγματοποιεί γενοκτονία, το σχήμα δεν έχει ποτέ σχήμα κύκλου αλλά βέλους.
■ Πόλεμος στη Γάζα (ο): Η χρήση της φράσης υπονοεί την ύπαρξη δύο οργανωμένων στρατιωτικών δυνάμεων που εμπλέκονται σε πολεμικές επιχειρήσεις, με έστω και προσχηματικό σεβασμό στη Συνθήκη της Γενεύης. Στην περίπτωση της Γάζας, όμως, δεν έχουμε συνθήκες κήρυξης πολέμου (Jus ad bellum), ούτε ακολουθούνται κανόνες διεξαγωγής του πολέμου (Jus in bello).
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η φρασεολογία του Al Jazeera, που δεν μιλά για τον «πόλεμο της Γάζας» αλλά για «πόλεμο εναντίον της Γάζας».
■ Σύνθετο ζήτημα / όχι άσπρο μαύρο (το): Αγαπημένες εκφράσεις όσων στηρίζουν το Ισραήλ, ενώ προσποιούνται ότι τηρούν ουδέτερη στάση. Αυτό που υπονοούν είναι ότι όποιος ασκεί κριτική στο Ισραήλ δεν έχει και δεν μπορεί ποτέ να έχει πλήρη γνώση των βαθύτερων αιτιών που οδηγούν στη σημερινή κατάσταση και θα πρέπει να εναποθέσει την ενημέρωσή του σε επιλεγμένους πολιτικούς, διεθνολόγους και εξειδικευμένους δημοσιογράφους.
Κανένας βέβαια δεν θα υποστήριζε ότι η γενοκτονία των Ινδιάνων από τους Ευρωπαίους εποίκους, των Κονγκολέζων από το Βέλγιο και των Εβραίων από τη Γερμανία ήταν μια «σύνθετη» κατάσταση, την οποία κατανοούν μόνο ειδικοί.
■ Σφαγή (η): Η χρήση της λέξης άρχισε σταδιακά να απομακρύνεται από τους τίτλους των διεθνών ΜΜΕ λίγες εβδομάδες μετά την 7η Οκτωβρίου. Έρευνα του Intercept σε δείγμα 1.000 άρθρων των New York Times, της Washington Post και των Los Angeles Times έδειξε ότι τους πρώτους δύο μήνες η λέξη massacre (αιματοκύλισμα) χρησιμοποιούνταν τουλάχιστον 50 φορές περισσότερο όταν τα θύματα ήταν Ισραηλινοί, ενώ η αντίστοιχη αναλογία για τη λέξη slaughter (σφαγή) ήταν περίπου 20 προς 1.
■ Τρομοκρατία (η): Ο όρος αποδίδεται σχεδόν από το σύνολο των δυτικών ΜΜΕ στην οργάνωση Χαμάς (προ ημερών τον χρησιμοποίησε και ο Αλέξης Τσίπρας εναντίον της οργάνωσης), αλλά ποτέ σε οργανώσεις ένοπλων Ισραηλινών που πραγματοποιούν συνεχείς επιθέσεις εναντίον Παλαιστινίων. Να σημειωθεί ότι ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μάρτιν Γκρίφιθς, έχει δηλώσει ότι για τον οργανισμό η Χαμάς δεν θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση αλλά πολιτικό κίνημα. Ως τρομοκρατική οργάνωση την έχουν κατηγοριοποιήσει μόνο εννέα χώρες και η Ε.Ε., δηλαδή 36 χώρες σε σύνολο 193 μελών του ΟΗΕ.
***
-ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Με
άφηνε πάντοτε άναυδο και αποσβολωμένο η μεταχείριση που επεφύλασσαν οι
υπερασπιστές του Ισραήλ στους Εβραίους που αντιτίθενται στον φασισμό,
τον ρατσισμό και τα εγκλήματα του ισραηλινού κράτους.
Ο χαρακτηρισμός «self-hating Jew» είναι ο πιο συνήθης — «Εβραίος που μισεί τον εαυτό του» είναι η κάπως δυσκίνητη ελληνική μετάφραση και είναι ίσως λόγω της έλλειψης αυτού που οι Αμερικανοί αποκαλούν «zing», που στα ελληνικά ο χαρακτηρισμός δεν πιάνει ακριβώς τα χλμ/ώρα σιχαμάρας που καταφέρνει η αγγλική του βερζιόν.
Θα αναρωτηθεί κανείς: τι το ιδιαίτερο έχει αυτή η φράση; Δεν είναι αντίστοιχη η συμπεριφορά των όπου γης φασιστών προς όποιους εκ των έσω αντιτίθενται στον φασισμό τους; Δεν κάνει το ίδιο λχ. ο ελληνικός φασισμός, βγάζοντας «ανθέλληνες» και «προδότες» όσους μιλούν για τα εγκλήματά του κατά προσφύγων και μεταναστών;
Ισχυρίζομαι ότι η διαφορά είναι λεπτή αλλά υπαρκτή, και έχει ιδιαίτερη σημασία. Αν πάρουμε για παράδειγμα τον όρο «ανθέλληνας», που χρησιμοποιείται κατά κόρον, θα δούμε ότι τοποθετεί το άτομο στο οποίο αναφέρεται όχι μόνο απέναντι αλλά και εκτός του φαντασιακού εθνικού συνόλου. Η λέξη καταφέρνει ταυτόχρονα να εντάξει σε αυτό το φαντασιακό σύνολο τις πράξεις και τις συμπεριφορές τις οποίες το άτομο στηλιτεύει, δημιουργώντας έτσι το εξής σχήμα: «Είμαστε Έλληνες και ό,τι κάνουμε είναι ελληνικό. Αντιτίθεσαι σε ό,τι κάνουμε, είσαι ανθέλληνας, απέναντι και έξω από εμάς». Είναι άσχετο το αν το άτομο επιθυμεί να αποκλειστεί ή πιστεύει στο εθνικό φαντασιακό με άλλα χαρακτηριστικά. Η στάση είναι ο εκ των προτέρων αποκλεισμός του.
Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και μια από τις αγαπημένες λέξεις της αμερικανικής ακροδεξιάς, το «un-American», «μη Αμερικανός» ή «μη αμερικανικός», αναλόγως του αν αφορά άτομο ή πράξη. «Επιτροπή Μη Αμερικανικών Δραστηριοτήτων» ήταν η διαβόητη επιτροπή της οποίας προΐστατο ο γερουσιαστής ΜακΚάρθι. Τα άτομα που χαρακτηρίζονται έτσι τίθενται εκτός του αμερικανικού φαντασιακού εθνικού συνόλου. Η φράση, όπως και το «ανθέλληνας», είναι μία φράση αποκλεισμού.
Ας ξαναδούμε τώρα το «self-hating Jew». Το άτομο που χαρακτηρίζεται έτσι δεν τοποθετείται εκτός του φαντασιακού εθνικού(-θρησκευτικού) συνόλου — ουσιαστικά πρόκειται για το αντίθετο. Η φράση περιέχει την άρνηση του αποκλεισμού. Μονάχα με την ένωση των δύο λέξεων «εαυτός» και «μίσος», η φράση απαγορεύει ουσιαστικά στο άτομο να θέσει εαυτόν εκτός του συνόλου. Όπως και το «ανθέλληνας», εντάσσει στο εθνικό φαντασιακό τις συμπεριφορές που στηλιτεύονται — αλλά αρνείται στο άτομο το δικαίωμα να απομακρυνθεί από αυτές. «Είμαστε Εβραίοι και ό,τι κάνουμε είναι εβραϊκό. Αντιτίθεσαι σε ό,τι κάνουμε και αυτό σημαίνει ότι αντιτίθεσαι στον εαυτό σου, είσαι μαζί μας αλλά δεν το ξέρεις και μισείς τον ίδιο σου τον εαυτό».
Ένα από τα αγαπημένα συνθήματα (όχι μόνο) του εβραϊκού κινήματος κατά των ισραηλινών εγκλημάτων είναι το «not in our name», «όχι στο όνομά μας». Ουσιαστικά σημαίνει ότι δεν δέχονται τον ισχυρισμό του ίδιου του ισραηλινού κράτους, πως είναι το κράτος όλων των Εβραίων, πως οι πράξεις και οι πολιτικές του τους εκπροσωπούν, και πως οι επιθέσεις σε αυτές τις πράξεις και πολιτικές είναι επιθέσεις εναντίον όλων των Εβραίων. Όταν οι υποστηρικτές του Ισραήλ αποκαλούν αυτούς τους Εβραίους «self-hating Jews», τους λένε ουσιαστικά: «Όχι, το ισραηλινό κράτος είναι και δικό σας κράτος, οι πράξεις του δικές σας πράξεις. Όταν φωνάζετε εναντίον του φωνάζετε στον καθρέφτη σας, φωνάζετε στον εαυτό σας».
Πρόκειται για μία εξωφρενική άρνηση του δικαιώματος στην αυτενέργεια και αμφισβήτηση κινήτρων. Ουσιαστικά λέει στους Εβραίους που αντιτίθενται στα εγκλήματα του Ισραήλ ότι δεν το κάνουν για λόγους ηθικής — αλλά λόγω ενός παράλογου «μίσους για τον εαυτό τους». Έτσι, η αντίθεσή τους ουσιαστικά ακυρώνεται, δεν είναι στην πραγματικότητα αντίθεση, αλλά μια ψυχιατρικοποιημένη πάθηση — αν λυθεί αυτό το «μίσος για τον εαυτό», λύνεται και η αντίθεση.
Πρόκειται όμως και για μία επίθεση. Διότι η χρήση της λέξης «μίσος» έχει τη δική της σημασία και κάνει ευθεία σύνδεση με τον αντισημιτισμό. Είναι άλλωστε πολύ σχετικός ο έτερος χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται συχνά: «κάπο». Μας εξηγούσε πριν λίγα χρόνια η Ναόμι Γουίμπορν-Ιντρίσσι, Βρετανή Εβραία ακτιβίστρια που εκδιώχθηκε από το Εργατικό κόμμα λόγω της στήριξής της στον Τζέρεμι Κόρμπιν και της αντίθεσής της στις πολιτικές του Ισραήλ, πως άκουγε συχνά τον χαρακτηρισμό αυτόν εναντίον της όποτε ύψωνε τη φωνή της απέναντι στα εγκλήματα του ισραηλινού κράτους.
«Κάπος» ήταν οι κρατούμενοι-φύλακες στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Επιλέγονταν από τις αρχές των στρατοπέδων για να κρατούν σε τάξη τους υπόλοιπους κρατούμενους και απολάμβαναν προνόμια για την προδοσία τους. Η λέξη «προδότης» δεν είναι ικανή για να αποδώσει τον χαρακτηρισμό. Αν μια ελληνική λέξη προσπαθούσε, αλλά δεν κατάφερνε, να φτάσει τα επίπεδα αηδίας του «κάπο», θα ήταν η λέξη «Εφιάλτης» — αν οι Θερμοπύλες είχαν γίνει πριν 75 χρόνια και είχαν ως αποτέλεσμα μια γενοκτονία.
Πέρα από όλα τα άλλα, η στάση αυτή των υπερασπιστών του Ισραήλ είναι, όπως έχουν επισημάνει και αρκετοί Εβραίοι, εξόχως αντισημιτική: προϋποθέτει πως οι Εβραίοι είναι ένα πλήρως ενιαίο σύνολο και πως οι πράξεις του Ισραήλ τους εκπροσωπούν όλους, ακόμα και όσους αντιτίθενται σε αυτές — ιδιαίτεροι αυτοί οι τελευταίοι είναι και αναπόσπαστο μέρος του συνόλου αλλά και αντισημίτες, μισούν τον ίδιο τους τον εαυτό.
Εάν κανείς λάβει υπόψη τα παραπάνω, δεν αποτελεί έκπληξη πως μεγάλο ποσοστό της καταστολής που εφαρμόζεται στα συμμαχικά με το Ισραήλ κράτη σε όσους αντιτίθενται στη γενοκτονική επίθεσή του στη Γάζα, φαίνεται να στοχοποιεί Εβραίους.
Είτε μιλάμε για τη Γερμανία, όπου σύμφωνα με έρευνα της δημοσιογράφου Έμιλι Ντίσε-Μπέκερ, περίπου το 30% των λογοκριμένων συγγραφέων, ακαδημαϊκών και καλλιτεχνών από γερμανικά ιδρύματα και θεσμούς τα τελευταία χρόνια ήταν άνθρωποι εβραϊκής καταγωγής — ενώ μόλις το 1% του πληθυσμού της Γερμανίας είναι εβραϊκής καταγωγής.
Είτε μιλάμε για τις ΗΠΑ, όπου εβραϊκές οργανώσεις βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων υπέρ της Παλαιστίνης και βλέπουν τα μέλη τους να συλλαμβάνονται σωρηδόν. Το πανεπιστήμιο Κολούμπια, που έχει γίνει τις τελευταίες ημέρες επίκεντρο κατάληψης υπέρ των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού, έδωσε εντολή στην αστυνομία της Νέας Υόρκης να επιτεθεί στους ίδιους του τους φοιτητές στο όνομα της «μάχης κατά του αντισημιτισμού», συλλαμβάνοντας ή/και διαγράφοντας μεταξύ άλλων και εβραϊκής καταγωγής φοιτητές του.
Όμως αυτά τα γεγονότα δεν διαπερνούν το πέπλο παραπληροφόρησης των κυρίαρχων μίντια — για αυτά, οι φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες είναι «φιλοτρομοκρατικές» και «αντισημιτικές». Δεν έχει σημασία που ανάμεσα στους πρωτοστάτες είναι και πάμπολλοι άνθρωποι εβραϊκής καταγωγής — εκείνοι απλά μισούν τον εαυτό τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου