Νέα αποκαλυπτική έρευνα από το Reporters United για το Qatargate*: Πώς η Εύα Καϊλή, ως αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, μεσολάβησε στο λόμπινγκ των εφοπλιστών Β. Μαρινάκη - Γ. Προκοπίου προς την Κομισιόν (ΕΙΚΟΝΕΣ)

Εικονογράφηση: Simon Toupet / Mediapart.

• V for Vangelis + P for Procopiou = VP for Εύα Καϊλή

 

Η ανακάλυψη από τις βελγικές αρχές του «Ρωσικού Φακέλου» στο λάπτοπ του Φραντσέσκο Τζόρτζι, συντρόφου της Εύας Καϊλή, ξετυλίγει το νήμα δύο επιχειρήσεων λόμπινγκ στην καρδιά της Κομισιόν. Δύο κραταιοί Έλληνες εφοπλιστές, ο Βαγγέλης Μαρινάκης και ο Γιώργος Προκοπίου, ζητούν ξεχωριστά βοήθεια από την αντιπρόεδρο του Ευρωκοινοβουλίου με φόντο τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Κι εκείνη μεσολαβεί για να συναφθούν συμφωνίες ανάμεσα στους εφοπλιστές και τον δικηγόρο της. Δεύτερο μέρος της έρευνας του Reporters United για το #Qatargate σε συνεργασία με το πανευρωπαϊκό δίκτυο EIC, βασισμένης σε έγγραφα της Le Soir.

 

Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος, Ιωάννα Λουλούδη, Χριστόφορος Κάσδαγλης

(To 1o μέρος της έρευνας για το Κατάργκεϊτ με τίτλο «The Greek Connection»: Καϊλή στο κέντρο, Αβραμόπουλος, Σχοινάς στο κάδρο του Κατάργκεϊτ είναι διαθέσιμο εδώ.)

Το καλοκαίρι του 2023 το Κατάργκεϊτ δεν είναι πια στη δημοσιότητα. Πάει άλλωστε αρκετός καιρός από τις 14 Απριλίου, όταν η άλλοτε αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Εύα Καϊλή αποφυλακίστηκε έπειτα από προσωρινή κράτηση πέντε μηνών.

Για τους Βέλγους εισαγγελείς, ωστόσο, η υπόθεση είναι ολοζώντανη. Στις 28 Ιουνίου, μετά από αίτημα δικαστικής συνεργασίας προς τις ελληνικές αρχές, έξι υπάλληλοι της βελγικής Δικαστικής Αστυνομίας (Police Judiciaire) κάνουν έφοδο στα γραφεία μιας ναυτιλιακής εταιρείας στην οδό Ιάσονος 3, στον Πειραιά. Ανάλογες έρευνες θα γίνουν και σε άλλες κατοικίες και γραφεία, σε Αθήνα, Πειραιά, Λάρισα.

Με ελάχιστες εξαιρέσεις (zougla.gr, Αυγή), τα περισσότερα ΜΜΕ αγνοούν την είδηση. Παρότι αφορά την εταιρεία ενός από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στην Ελλάδα. Ή, ίσως, εξαιτίας αυτού.

Τι έψαχναν οι Βέλγοι; Η εξήγηση βρίσκεται στις απαρχές του Κατάργκεϊτ.

Στις 9 Δεκεμβρίου 2022, συλλαμβάνεται ο σύντροφος της κ. Καϊλή, Φραντσέσκο Τζόρτζι. Όπως φαίνεται και από έγγραφα της δικογραφίας που αποκαλύπτει το Reporters United – έγγραφα στα οποία απέκτησε πρόσβαση η εφημερίδα Le Soir στο πλαίσιο της διεθνούς δημοσιογραφικής έρευνας #Qatargate του δικτύου EIC – η αστυνομία κατάσχει αντικείμενα που βρέθηκαν στο σπίτι του, ανάμεσα σ’ αυτά ένα λάπτοπ. 

Εκεί εντοπίστηκε ένας φάκελος με τίτλο «Business». Είχε τέσσερις υποφακέλους: Nitrato, Q8, Covid test, Russia. Όλοι τους ακολουθούν ένα κοινό νήμα: Ένας επιχειρηματίας ή μια επιχείρηση, σχεδόν πάντα ελληνικών συμφερόντων, ζητά τις υπηρεσίες του κ. Τζόρτζι ή ανθρώπων στον κύκλο της κ. Καϊλή, όπως ο δικηγόρος της με έδρα τις Βρυξέλλες, Σπύρος Παππάς, και ο πρώην υπουργός Άμυνας της Ιταλίας και πλέον λομπίστας, Μάριο Μάουρο.

Όμως, ο φάκελος για τη Ρωσία προξενεί το μεγαλύτερο ενδιαφέρον: Αφορά δύο ξεχωριστές επιχειρήσεις λόμπινγκ μεταξύ του κ. Παππά και δύο κορυφαίων εφοπλιστών: Του κ. Βαγγέλη Μαρινάκη και του κ. Γιώργου Προκοπίου.

Επτά ευρήματα

Υπάρχουν ενδεχομένως αρκετά που ακόμη δεν ξέρουμε για την εμπλοκή της κ. Καϊλή στην υπόθεση. Με βάση όμως τα τεκμήρια που έχουμε στη διάθεσή μας, γνωρίζουμε τα εξής:

1. Τον Απρίλιο και τον Αύγουστο του 2022, η αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου προσεγγίστηκε από τους δύο Έλληνες εφοπλιστές, για να τους παράσχει βοήθεια έναντι των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Και τις δύο φορές μεσολάβησε ώστε να συνάψουν συμφωνίες με τον δικηγόρο Σπύρο Παππά και τον λομπίστα Μάριο Μάουρο. 
2. Το κύριο πρόσωπο στο οποίο ανατίθεται το λόμπινγκ είναι ο Σπύρος Παππάς – τον οποίο η κ. Καϊλή γνώριζε ήδη: Όταν ο Παππάς προσλαμβάνεται από τους Έλληνες εφοπλιστές, ήδη εκπροσωπεί την Καϊλή στην υπόθεσή της με τον OLAF. Και είναι αυτός που θα κληθεί να την εκπροσωπήσει τις πρώτες δύσκολες ώρες μετά τη σύλληψή της για το Κατάργκεϊτ.
3. Ο κ. Τζόρτζι ισχυρίζεται ότι ο δικός του ρόλος και της συντρόφου του τελείωσαν με τις συστάσεις. Αυτό διαψεύδεται από σημαντικά στοιχεία που βρέθηκαν στο λάπτοπ του: Πρώτον, αντίγραφο της σύμβασης λόμπινγκ μεταξύ εταιρείας Μαρινάκη και του κ. Παππά. Δεύτερον, μέιλ με την οικογένεια Προκοπίου. Η εξήγηση που έδωσε ο ίδιος: «Έσωσα τη σύμβαση ως template (υπόδειγμα) για τον εαυτό μου».
4. Και στις δύο περιπτώσεις, οι λομπίστες ανέλαβαν να παράσχουν στους εφοπλιστές πρόσβαση στα ευρωπαϊκά κέντρα εξουσίας σχετικά με τις αποφάσεις για κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας: Στην περίπτωση Μαρινάκη, ώστε «να γίνουν οι απαραίτητες επαφές με την Επιτροπή και πιθανώς με εκπροσώπους των κρατών μελών και του Συμβουλίου», με σκοπό να δοθεί «άδεια από την Επιτροπή» για αγοραπωλησίες τεσσάρων ρωσικών τάνκερ. Στην περίπτωση Προκοπίου, ώστε «να εντοπιστούν αμέσως οι άνθρωποι-κλειδιά που επηρεάζουν διαδικασίες και πολιτικές αποφάσεις». 
5. Για τα ρωσικά τάνκερ, η σύμβαση Παππά με την εταιρεία Μαρινάκη προέβλεπε αμοιβή σε περίπτωση επιτυχίας («success fee») ύψους 1,2 εκατ. δολαρίων στον κ. Παππά. (Τόσο η ναυτιλιακή Μαρινάκη όσο και ο κ. Παππάς δηλώνουν ότι η αμοιβή τελικά δεν καταβλήθηκε.)
6. Χειρόγραφες σημειώσεις στα ελληνικά που κατασχέθηκαν στο διαμέρισμα του Τζόρτζι αναφέρονται συγκεκριμένα στις επιχειρηματικές δραστηριότητες του κ. Μαρινάκη. Μια σελίδα έχει τίτλο «Mission V» (Επιχείρηση V) και αποκαλεί τα μίντιά του «υπερόπλο».
7. Και στις δύο περιπτώσεις, οι Έλληνες εφοπλιστές πέτυχαν τον σκοπό τους. Ο κ. Μαρινάκης αγόρασε τέσσερα ρωσικά τάνκερ από την ολλανδική τράπεζα ING τα οποία λίγες μέρες πριν ανήκαν στη ναυτιλιακή Sovcomflot, που ελέγχεται από το ρωσικό δημόσιο, παρότι αυτό είναι αρκετά πιθανό να είχε συμβεί και χωρίς τις υπηρεσίες του κ. Παππά. Όσο για τον κ. Προκοπίου, η επιδίωξη του να πετύχει εξαίρεση από τις κυρώσεις για συμπυκνώματα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) υιοθετήθηκε σε επόμενο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ. 

Μέρος Ι: V for Vangelis

Σε δακτυλογραφημένες σημειώσεις του που κατέσχεσαν οι βελγικές αρχές, ο κ. Τζόρτζι αφηγείται στα γαλλικά τη δική του εκδοχή για τις υποθέσεις Μαρινάκη – Προκοπίου: «Δύο εφοπλιστές ρώτησαν την Εύα αν ήξερε κάποιον στην ΕΕ που να ασχολείται με τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, διότι και οι δυο τους ήταν ανήσυχοι. Μιλήσαμε σχετικά και της συνέστησα κάποιον που γνώριζα, τον Μάριο Μάουρο, πρώην υπουργό Άμυνας, πρώην ευρωβουλευτή και τώρα λομπίστα. […] Ο Μάριο Μάουρο πρότεινε να προσεγγίσουμε τον Σπύρο Παππά και έτσι εγώ έκανα τις συστάσεις, χωρίς να εμπλακώ ο ίδιος. Η μία περίπτωση αφορούσε την απόκτηση τεσσάρων κατασχεμένων τάνκερ, και η άλλη την εξαγωγή ενός ειδικού είδους συμπυκνωμένου LPG που υπόκειτο σε κυρώσεις».

Η Capital Ship Management έμαθε πως η ING είχε κάνει κατάσχεση στα πλοία σύμφωνα με τις δανειακές της συμβάσεις με τη Sovcomflot. Κατά συνέπεια η ING (και όχι η Sovcomflot) ήταν ο πωλητής των πλοίων. Οι κυρώσεις δεν ήταν πλέον εφαρμοστέες.

Τζέρι Καλογηράτος (διευθύνων σύμβουλος της Capital Products Tanker) προς Reporters United και EIC

Αντίθετα με ό,τι λέει ο Τζόρτζι, πηγή με καλή γνώση της υπόθεσης μάς είπε ότι ήταν η ίδια η Εύα Καϊλή που έφερε σε επαφή τον κ. Παππά με την πλευρά Μαρινάκη, αφού άλλωστε ήδη την εκπροσωπούσε για την υπόθεση του OLAF σχετικά με φερόμενη κακοδιαχείριση κονδυλίων που αφορούσαν πρώην συνεργάτες της. Προτού εργαστεί ως δικηγόρος στις Βρυξέλλες, ο κ. Παππάς διετέλεσε Γενικός Διευθυντής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (1995-2001). Από το 2020 είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο λομπιστών της ΕΕ.

Μετά την επαφή με την κ. Καϊλή, ανώτατο στέλεχος της Capital Product Tankers (εταιρείας συμφερόντων Μαρινάκη και εισηγμένης στο χρηματιστήριο Nasdaq), επικοινωνεί με τον κ. Παππά και ξεκινούν τη συνεργασία για την υπόθεση. 

Χρονολόγιο: Ρωσικά πλοία, Ολλανδοί μεσάζοντες, Έλληνες αγοραστές

Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Sovcomflot, μία από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές στον κόσμο, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης: Από τη μία οι κυρώσεις, από την άλλη τα δάνεια προς μια κοινοπραξία δυτικών τραπεζών υπό την ολλανδική ING. Η Sovcomflot αποφασίζει να πουλήσει μέρος του στόλου της, κάτι το οποίο συμφέρει και την ING, που φοβάται για την τύχη των δανείων της. Το ερώτημα όμως που απασχολεί όλα τα μέρη είναι το εξής: Εκτός από συμφέρον, είναι και νόμιμο; Ή μήπως παραβιάζει τις κυρώσεις;

Οι όροι της συμφωνίας

Στις 21 Απριλίου, Capital και Παππάς υπογράφουν τη συμφωνία τους, η οποία είναι σχεδόν ίδια με αυτήν που βρέθηκε στο λάπτοπ του συντρόφου της Εύας Καϊλή και την οποία έχουν στη διάθεσή τους το Reporters United και το EIC.

Η συμφωνία προέβλεπε πως ο κ. Παππάς θα παρείχε «νομικές και πολιτικές συμβουλές» […] για την απόκτηση τεσσάρων τάνκερ αργού πετρελαίου της PAO Sovcomflot αντί περίπου 200 εκατ. δολαρίων από την ING».

Στον κ. Παππά ανατέθηκε «να αναλύσει το νομικό πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας, σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, σε συνεργασία με την ING, να συστήσει και να ετοιμάσει γραπτά υπομνήματα, να κάνει τις απαραίτητες επαφές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και πιθανώς με εκπροσώπους των κρατών μελών και του Συμβουλίου». 

Η συμφωνία προέβλεπε πως ο Παππάς και ο «εξωτερικός του σύμβουλος» Μάριο Μάουρο θα αμείβονταν με 700 ευρώ την ώρα συν ταξιδιωτικά έξοδα. Όμως, αυτό δεν ήταν τίποτα. Η σύμβαση προέβλεπε ότι «εάν δινόταν άδεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή από άλλη αρμόδια αρχή» ή εάν η συναλλαγή «ολοκληρωνόταν με επιτυχία», η εταιρεία Παππάς και Συνεργάτες θα εισέπραττε «αμοιβή επιτυχίας» ύψους 1,5% του ποσού της αξίας των πλοίων, δηλαδή περί τα 3 εκατ. δολάρια.

Σύμφωνα με τον κ. Παππά, στη σύμβαση που τελικά υπογράφτηκε με την Capital Ship Management (CSM), το ποσό αυτό ορίστηκε στα 1,2 εκατ. δολάρια.

Αποσπάσματα από τη σύμβαση μεταξύ εταιρείας συμφερόντων Μαρινάκη και του δικηγόρου Σπύρου Παππά, η οποία βρέθηκε στο λάπτοπ του Φραντσέσκο Τζόρτζι. Στην τελική συμφωνία μεταξύ των δύο μερών που υπογράφηκε στις 21 Απριλίου 2022 άλλαξε η «αμοιβή επιτυχίας» του κ. Παππά από 3 εκατομμύρια (ως προμήθεια 1,5%) στο σταθερό ποσό του 1,2 εκατομμυρίου. Πηγή: Έγγραφο EIC.

Η Κομισιόν στέλνει τον Μαρινάκη στην ελληνική κυβέρνηση

Στις 20 Απριλίου, ο Παππάς στέλνει επιστολή στην Κομισιόν με την οποία ονοματίζει τον κ. Μαρινάκη ως «τελικό πραγματικό δικαιούχο» της CSM και ζητά «επιβεβαίωση ή αν είναι απαραίτητο να δοθεί άδεια» για την απόκτηση των τάνκερ της Sovcomflot από την ING. 

Η επιστολή, που έχει τη σήμανση «αυστηρά εμπιστευτικό» και «επιχειρηματικά μυστικά» – στη διάθεση του Reporters United και του EIC -, ουσιαστικά ρωτά την Κομισιόν αν η συναλλαγή εμπίπτει στην εξαίρεση του άρθρου 5aa του πακέτου κυρώσεων, η οποία επέτρεπε για μεταβατική περίοδο δύο μηνών (ως τις 15 Μαΐου) την πραγματοποίηση συναλλαγών με ρωσικές οντότητες που αφορούσαν προϋπάρχουσες συμβάσεις.

Στις 11 Μαΐου, η Κομισιόν απαντάει στον Παππά και τη CSM. Αντί να εμποδίσει ή να επιτρέψει τη συναλλαγή, τους παραπέμπει στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών ως την αρμόδια αρχή. Τα νέα είναι ασφαλώς καλοδεχούμενα για τον κ. Μαρινάκη, με δεδομένη τη στάση της ελληνικής κυβέρνησης εναντίον των κυρώσεων της ΕΕ – θέμα στο οποίο η κυβέρνηση Μητσοτάκη ταυτίζεται πλήρως με τις θέσεις της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών. (Σε παλαιότερο ντοκιμαντέρ – συμπαραγωγή Reporters United και EIC – ο εφοπλιστής Πάνος Λασκαρίδης είχε εκφράσει με έντονα εικονοπλαστικό τρόπο τη σχέση εφοπλιστών – κυβέρνησης.) 

Ρωτήσαμε την Capital αν ζήτησε άδεια από το υπουργείο Εξωτερικών για το θέμα. Ρωτήσαμε το ΥΠΕΞ αν έλαβε τέτοιο αίτημα και αν απάντησε σε αυτό. Ούτε η μία ούτε το άλλο μάς απάντησαν.

Capital: «Μη σχετιζόμενες με τις κυρώσεις» οι συναλλαγές μας

Απευθυνθήκαμε στον κ. Τζέρι Καλογηράτο, διευθύνοντα σύμβουλο της Capital Products Tanker, επειδή αυτός υπέγραφε το αντίγραφο της σύμβασης που βρέθηκε στο λάπτοπ του κ. Τζόρτζι. Η εκδοχή του, όπως εκφράστηκε μέσω γραπτής απάντησης, είναι αρκετά διαφορετική. 

Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία που έχουμε στη διάθεσή μας, ο κ. Καλογηράτος επιβεβαιώνει ότι «η Capital Ship Management προσέλαβε τον Παππά». Η εταιρεία «αναζήτησε συμβουλές ως προς τον τρόπο με τον οποίο το καθεστώς κυρώσεων της ΕΕ θα εφαρμοζόταν στην εν δυνάμει συναλλαγή».

Απευθυνθήκαμε στον Τάιλερ Νίλσεν, ειδικό σε ζητήματα συμμόρφωσης. Ως πρώην αξιωματούχος του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ έχει εμπειρία στην επιβολή κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας. Ως προς τη σύμβαση Capital – Παππά σχολίασε: «Το ότι η σύμβαση εστιάζει στο μέρος της συμφωνίας μεταξύ ING και Sovcomflot, προκαλεί ερωτηματικά και εγείρει υποψίες ότι ενδεχομένως αυτές δεν ήταν δύο ξεχωριστές συναλλαγές. Αυτό υπό όρους θα μπορούσε να έχει ως ενδεχόμενο την επιβολή κυρώσεων, αν οι συναλλαγές δεν είχαν συμφωνηθεί όπως απαιτούν οι κανονισμοί».

Πάντως, από τα στοιχεία του ρεπορτάζ δεν τεκμηριώνεται παραβίαση των κυρώσεων από την ολλανδική τράπεζα ή την ελληνική ναυτιλιακή.

Γιατί το 1,2 εκατομμύριο δεν πληρώθηκε

Ο κ. Καλογηράτος επιβεβαιώνει ότι υπήρχε πρόβλεψη για «αμοιβή επιτυχίας», αλλά εξηγεί γιατί αυτή δεν καταβλήθηκε: «Η Capital Ship Management έμαθε στη συνέχεια [μετά τη συμφωνία με τον κ. Παππά] πως η ING είχε κάνει κατάσχεση στα συγκεκριμένα πλοία σύμφωνα με τις δανειακές της συμβάσεις με την Sovcomflot, και κατά συνέπεια η ING (και όχι η Sovcomflot) ήταν ο πωλητής των πλοίων. Επομένως, οι κυρώσεις δεν ήταν πλέον εφαρμοστέες στην εν δυνάμει συναλλαγή και δεν ζητήθηκε επιπρόσθετη συμβουλή από τον Παππά. Κατά συνέπεια, η Capital Ship Management πλήρωσε τον Παππά για τις ώρες που αντιστοιχούσαν στο έργο που αρχικά προσέφερε και δεν υπήρχε ζήτημα “αμοιβής επιτυχίας”».

«Η πώληση από την ING έλαβε χώρα και καλύφθηκε με δημοσιότητα» – καταλήγει ο CEO του ομίλου Μαρινάκη ο οποίος επισυνάπτει στην απάντησή του δημοσίευμα του Tradewinds που επιβεβαιώνει όσα μας είπε.

Άρθρο του Tradewinds σχετικά με την αγορά των τεσσάρων τάνκερ εκ μέρους εταιρείας συμφερόντων Μαρινάκη.

Ο κ. Παππάς συμφωνεί με τον κ. Καλογηράτο: «Η αμοιβή επιτυχίας δεν καταβλήθηκε γιατί δεν ήταν η Κομισιόν αυτή που πήρε την τελική απόφαση αλλά το ζήτημα έπρεπε να ρυθμιστεί σε εθνικό επίπεδο, πιθανότατα από την ING». Όσο για την αμοιβή του, κυμάνθηκε σε «πέντε ψηφία» και «εισπράχθηκε πριν το κλείσιμο της συμφωνίας».

Σιγή πολλών ιχθύων: ING, Sovcomflot και Κομισιόν

Στην επιστολή Παππά προς την Κομισιόν υπάρχει μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: Η Capital αναφέρει ότι ήταν η ING που προσέγγισε την ελληνική εταιρεία με την πρόταση πώλησης των τάνκερ – άρα δεν ενδιαφέρθηκε πρώτα η ελληνική εταιρεία, ούτε επρόκειτο για πρόταση της Sovcomflot. Συνεπώς, απαντήσεις στα εύλογα ερωτήματα θα έπρεπε να προσφέρει η ολλανδική τράπεζα. 

Απαντώντας στο EIC και το Reporters United, η ING αναφέρει πως «οι συγκεκριμένες συναλλαγές βασίζονταν σε προηγούμενες συμβάσεις (πριν τον Μάρτιο 2022) και ολοκληρώθηκαν αρκετά πριν την προθεσμία της 15ης Μαΐου 2022. Συνεπώς, η ING έχει πλήρως συμμορφωθεί με τις κυρώσεις της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου».

Όμως παρά τις συγκεκριμένες ερωτήσεις μας με στόχο τη διακρίβωση του τι πραγματικά συνέβη, η ολλανδική τράπεζα δεν θέλησε να μας δώσει καμία πληροφορία για τη διπλή συναλλαγή, στο επίκεντρο της οποίας βρέθηκε η ίδια: «Αποτελεί πολιτική μας να μη μοιραζόμαστε με τα ΜΜΕ πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένους πελάτες, ούτε για το αν αυτοί αποτελούν πελάτες μας».

Ανάλογη στάση σιωπής επέδειξε η ρωσική Sovcomflot. 

Ακόμα πιο προβληματική όμως είναι η παρατεταμένη σιωπή της ίδιας της Κομισιόν για το θέμα. Παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις του EIC, ούτε οι εκπρόσωποι τύπου, ούτε η ειδική υπηρεσία που αφορά τις κυρώσεις, ούτε η επικεφαλής της Αλίνα Νεντέα δέχτηκαν να απαντήσουν. 

Ευρωπαίος ειδικός σε θέματα ναυτιλιακών κυρώσεων, σχολίασε υπό τον όρο της ανωνυμίας για το ζήτημα: «Το γεγονός πως τόσα διαφορετικά μέρη δεν επιθυμούν να δώσουν καμία πληροφορία, σε συνδυασμό με το ότι δεν υπάρχουν σε δημόσιες βάσεις δεδομένων στοιχεία για την ιδιοκτησία των πλοίων από την ολλανδική τράπεζα, προκαλεί σοβαρές απορίες».

Πίσω από τις συμφωνίες, το λόμπι των τραπεζών στις Βρυξέλλες

H Capital δεν ήταν ο μόνος αγοραστής τάνκερ της Sovcomflot με τη μεσολάβηση δυτικών τραπεζών. Σύμφωνα με πολλά δημοσιεύματα (WSJ, Tradewinds, FT, Lloyd’s List), ακόμα τέσσερα τάνκερ πωλήθηκαν μέσω της ING στην Eastern Pacific, εταιρεία του Ισραηλινού δισεκατομμυριούχου Ίνταν Όφερ, έναντι 700 εκατ. δολαρίων, ενώ υπήρξαν και αγοραστές από την Κίνα και το Ντουμπάι. 

Οι συγκεκριμένες συναλλαγές [για τα τέσσερα τάνκερ] βασίζονταν σε προηγούμενες συμβάσεις (πριν τον Μάρτιο 2022) και ολοκληρώθηκαν πριν την προθεσμία της 15ης Μαΐου 2022. Η ING έχει πλήρως συμμορφωθεί με τις κυρώσεις»

ING προς Reporters United και EIC

Στα μέσα Μαΐου, όταν οι συμφωνίες με τη Sovcomflot και την ING έγιναν γνωστές, η ναυτιλιακή επιθεώρηση Lloyd’s List αναφέρθηκε σε συμφωνίες «που λαμβάνουν χώρα μέσω δυτικών τραπεζών» και επιτρέπουν «νόμιμες πωλήσεις προς μερικούς από τους μεγαλύτερους εφοπλιστές, χωρίς αυτές να υπόκεινται στους περιορισμούς των κυρώσεων».

Όμως, λίγο νωρίτερα οι Financial Times, αναφερόμενοι στις πωλήσεις της Sovcomflot, επικαλέστηκαν τα λεγόμενα στελέχους της ναυτιλιακής βιομηχανίας: «Νομίζω πως οι τράπεζες οδήγησαν την όλη διαδικασία, και όχι η Sovcomflot. Θέλουν να λύσουν το πρόβλημα για λογαριασμό τους. Ασκούν πίεση στις ρυθμιστικές αρχές των Βρυξελλών ώστε να τους επιτραπεί να τρέξουν τις διαδικασίες».

«Επιχείρηση V»

Στο διαμέρισμα του Τζόρτζι, οι βελγικές αρχές εντόπισαν σημειωματάρια με χειρόγραφες σημειώσεις. Ένα μέρος των σημειώσεων είναι στα ελληνικά και φαίνεται να αφορούν ζητήματα σχετικά με την επαγγελματική ζωή της Εύας Καϊλή στο Ευρωκοινοβούλιο και στην ελληνική Βουλή. Οι βελγικές εισαγγελικές αρχές έχουν σημειώσει στο περιθώριο των περισσοτέρων την αρίθμηση των σελίδων τους και ακολούθως τη λέξη Eva. Οι σημειώσεις δεν είναι χρονολογημένες. Το EIC και το Reporters United απέκτησαν πρόσβαση στις σημειώσεις αυτές – τις οποίες μοιράστηκε μαζί μας η βελγική εφημερίδα Le Soir. Ρωτήσαμε την κ. Καϊλή να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει αν είναι η συντάκτριά τους, αλλά δεν λάβαμε απάντηση. 

Ανάμεσα στις σημειώσεις, υπάρχουν μερικές που αφορούν τις επιχειρηματικές δραστηριότητες του κ. Μαρινάκη. Σε μία απ’ αυτές, ο τίτλος της σελίδας είναι «Mission V». Από κάτω, ο συντάκτης των σημειώσεων απαριθμεί τέσσερις τομείς στους οποίους ο κ. Μαρινάκης είναι εξαιρετικά δραστήριος: Τα ΜΜΕ – τα οποία χαρακτηρίζονται ως «υπερόπλο»-, τον εφοπλισμό, την ενέργεια και τις κατασκευές και τον Ολυμπιακό. Το πέμπτο και τελευταίο μέρος της αριθμημένης λίστας αναφέρει: «Επιρροή ΕΕ». 

Οι σημειώσεις περιλαμβάνουν επίσης μια λίστα με τα ονόματα πολιτικών, κάτω από τον τίτλο «Πολιτική ισχύ».

Απόσπασμα από τις χειρόγραφες σημειώσεις που κατασχέθηκαν από τις βελγικές Αρχές. Σε ερώτημά μας η κ. Καϊλή αρνήθηκε να μας απαντήσει για το αν οι σημειώσεις είναι δικές της. Έχουμε κάνει διαγραφές στα ονόματα προσώπων που αναφέρονται στις σημειώσεις. Πηγή: Έγγραφο EIC.

Σε μια άλλη σελίδα από τις χειρόγραφες σημειώσεις (πιθανότατα σε διαφορετικό χρόνο), υπάρχουν αναφορές στα μέσα ενημέρωσης: «Θέλω οι εξής να βγουν στο Mega, Parapolitika.gr, ΔΟΛ». Ακολουθεί αναλυτική λίστα με ημερομηνίες και πολιτικά πρόσωπα.

Μέρος ΙΙ: Η οικογένεια Προκοπίου και το λόμπινγκ που πέτυχε

Στα μέσα Μαΐου, ο κ. Παππάς έχει πια ολοκληρώσει τη συνεργασία του με την Capital.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2022, δέχεται νέα πρόταση συνεργασίας, πάλι από κραταιό Έλληνα εφοπλιστή, πάλι με τη διαμεσολάβηση της κ. Καϊλή. 

Στη θέση του πελάτη είναι αυτή τη φορά ο Γιώργος Προκοπίου, ένας από τους παγκόσμιους ηγέτες της μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και, σύμφωνα με παλαιότερες έρευνες του Reporters United (εδώ και εδώ), από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους μεταφορείς ρωσικών καυσίμων μετά την εισβολή στην Ουκρανία. «[Εμείς οι εφοπλιστές] είμαστε σαν οδηγοί φορτηγών», είχε πει το 2021 στο ντοκιμαντέρ του Reporters United και του EIC «Μαύρα Φουγάρα».

Άλλωστε, ο κ. Προκοπίου είναι συνεπής ως προς τις απόψεις του: Τον Ιούνιο του 2022, λίγο πριν επικοινωνήσει με Καϊλή και Παππά, είχε δηλώσει σε ναυτιλιακό συνέδριο στην Αθήνα: «Οι κυρώσεις δεν λειτούργησαν ποτέ».

Ο άνθρωπος για τις επικίνδυνες αποστολές

Ο εφοπλιστής Γιώργος Προκοπίου.

Μια πρώτη εσωτερική συνάντηση – χωρίς τους Προκοπίου – κανονίστηκε με την παρουσία των Τζόρτζι, Μάουρο και Παππά, στο δικηγορικό γραφείο του τελευταίου στις Βρυξέλλες. Το διακύβευμα ήταν η εξαίρεση από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις ορισμένων συμπυκνωμάτων φυσικού αερίου, ιδίως όσων παράγονταν από εργοστάσια LNG στη Ρωσία ή εισάγονταν από τη Ρωσία.

Το Reporters United και το EIC έχουν δει τα μέιλ του κ. Τζόρτζι για το ζήτημα, με ημερομηνία 22 Αυγούστου 2022. Σε αυτά, ο Τζόρτζι κάνει τις συστάσεις μεταξύ αφενός των Μάουρο και Παππά, αφετέρου της Ιωάννας Προκοπίου, κόρης του Γιώργου Προκοπίου και ανώτατου στελέχους του ομίλου.

Ο κ. Τζόρτζι υπόσχεται στην κ. Προκοπίου ότι οι δύο λομπίστες είναι ικανοί να πετύχουν την επιθυμητή «εξαίρεση» από τα επόμενα πακέτα κυρώσεων σε ό,τι αφορά συγκεκριμένο προϊόν LNG. Στην προγραμματιζόμενη τηλεδιάσκεψη, ο Τζόρτζι καλεί επίσης τον Γιώργο Προκοπίου και τον Τόνι Λόριτζεν (διευθύνοντα σύμβουλο της ναυτιλιακής Dynagas, συμφερόντων Προκοπίου, και γαμπρό του κ. Προκοπίου).

Αυτοί που «επηρεάζουν τις διαδικασίες και τις πολιτικές αποφάσεις»

Στα μέιλ, ο Τζόρτζι διαφημίζει τους Μάουρο και Παππά στην Ιωάννα Προκοπίου: «Ήθελα να σας συστήσω τον κ. Μάριο Μάουρο, πρώην υπουργό Άμυνας της Ιταλίας και πολιτικό υψηλού κύρους» […] «ικανό να επιτύχει σε κάθε σημαντική ή και αδύνατη αποστολή στα δημόσια πράγματα».

Ο Τζόρτζι ενημερώνει τους συνομιλητές του ότι πρωτογνώρισε τον Παππά μέσω του Μάουρο. Παρουσιάζει τον δικηγόρο ως «πρώην Γενικό Διευθυντή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή» το οποίο εξηγεί γιατί «έχει τη γνώση να κινείται κόβοντας δρόμο στους θεσμούς και να εντοπίζει τους ανθρώπους-κλειδιά που επηρεάζουν διαδικασίες και πολιτικές αποφάσεις».

«Αυτό που ενδιαφέρει» την Ιωάννα Προκοπίου, γράφει ο Τζόρτζι στο μέιλ του, είναι «να διατηρηθούν οι εξαιρέσεις ειδικά όσον αφορά το LNG», παρά τις κυρώσεις που συμφωνήθηκαν «εναντίον της ρωσικής επίθεσης». «Τέτοιες εξαιρέσεις θα ωφελούσαν ιδιαιτέρως τους πολίτες της ΕΕ και τη βιομηχανία».

Αφαιρώντας τις εταιρείες Προκοπίου από το Μητρώο 

Σύμφωνα με το Lobbyfacts, βάση δεδομένων που αντλεί στοιχεία από το Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ, ο κ. Παππάς δήλωσε τον Μάρτιο του 2023 δύο ναυτιλιακές εταιρείες (Vasora Marine Company Limited και Irasia Maritime Company Limited) ανάμεσα στους πελάτες του για το 2022. Και οι δύο, με έδρα στην Κύπρο, είναι συμφερόντων της οικογένειας Προκοπίου.

Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2023 ο κ. Παππάς αφαίρεσε τις αναφορές του στις δύο αυτές ναυτιλιακές. Ερωτώμενος από το EIC και το Reporters United, απάντησε ότι «έκανε διόρθωση».

Η αλλαγή στις δηλώσεις του κ. Παππά στο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ σχετικά με τη συνεργασία του με εταιρείες συμφερόντων της οικογένειας Προκοπίου. Πηγή: Lobbyfacts.

Η ΕΕ υιοθετεί την εξαίρεση

Στη συνέχεια, ο Παππάς έστειλε επιστολή στην Κομισιόν, με την οποία επιχειρηματολόγησε υπέρ της εξαίρεσης που ζητούσαν οι πελάτες του. Όπως μας λέει ο ίδιος, το ζήτημα συζητήθηκε στο Coreper, την Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων των εθνικών κυβερνήσεων.

Στις 16 Δεκεμβρίου 2022, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο θεσμός που αποτελείται από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών, ανακοίνωσε το ένατο πακέτο κυρώσεων, τροποποιώντας τον Κανονισμό 2022/2474. Ανάμεσα στα μέτρα που υιοθετήθηκαν, το Συμβούλιο και η ΕΕ αποφάσισαν να «εξαιρεθούν [από τις κυρώσεις] τα συμπυκνώματα φυσικού αερίου που παράγονται σε εργοστάσια παραγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)».

Αποστολή εξετελέσθη.

Ο Γιώργος Προκοπίου και η Ιωάννα Προκοπίου δεν απάντησαν στις ερωτήσεις μας.

* #Qatargate
Το Qatargate είναι μια διασυνοριακή έρευνα βασισμένη σε εμπιστευτικά έγγραφα στα οποία απέκτησε πρόσβαση η βελγική εφημερίδα Le Soir υπό τον συντονισμό του δικτύου EIC (European Investigative Collaborations). Στην έρευνα συμμετέχουν τα μέλη του EIC Der Spiegel, Mediapart, Le Soir, De Standaard, Politiken, InfoLibre, Domani, NRC και το Reporters United από την Ελλάδα.