 |
ΚΩΣΤΑΣ ΤΖΟΥΜΑΣ/EUROKINISSI |
Ακόμα μία εβδομάδα θα παραμείνει υπό διαβούλευση το σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης για τους νέους Κώδικες, ενώ μέχρι χθες πάνω από 1.180 σχόλια είχαν διατυπωθεί στη δημόσια διαβούλευση για τις σαρωτικές αλλαγές που επέρχονται. Καθώς οι δημόσιες αντιδράσεις πληθαίνουν, τριάντα εννέα μέλη ΔΕΠ, που προέρχονται από τις τρεις Νομικές Σχολές της χώρας, κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου για τις νέες διατάξεις, εγείροντας σοβαρά ερωτήματα για το εάν οι προτεινόμενες αλλαγές συμβαδίζουν με τις διατάξεις του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ, ενώ τονίζουν πως θίγονται βασικοί πυλώνες της δίκαιης δίκης, της αρχής του κράτους δικαίου και της αναζήτησης της αλήθειας.
Οι καθηγητές δηλώνουν με κοινό ψήφισμα την αντίθεσή τους στις παρεμβάσεις που «ανατρέπουν την ισορροπία και συνοχή του συστήματος ποινών, αφενός με την αλόγιστη επίταση των ποινών και των όρων έκτισής τους με το ψευδο-εμπειρικό επιχείρημα της “ατιμωρησίας” και αφετέρου με την αντισυνταγματική πρόβλεψη γενικής δήμευσης». Με αυστηρή γλώσσα οι πανεπιστημιακοί τεκμηριώνουν ότι οι προτεινόμενες αλλαγές δεν είναι «προϊόν σοβαρής επεξεργασίας μιας ειδικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής» που –όπως επιβάλλεται σε περιπτώσεις δομικών αλλαγών– πρέπει να απαρτίζεται από πανεπιστημιακούς, δικαστικούς λειτουργούς και δικηγόρους και «δεν τεκμηριώνονται με ερευνητικά και στατιστικά δεδομένα σε σχέση με την πρακτική εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας».
«Η επιτάχυνση της διαδικασίας αντιμετωπίζεται ως απλό αριθμητικό πρόβλημα –λένε– μέσω της περικοπής των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, της δυσχέρανσης της απρόσκοπτης πρόσβασης των θυμάτων στη Δικαιοσύνη, καθώς και με τον περιορισμό του ελέγχου και της διαφάνειας των διαδικαστικών ενεργειών και των κανόνων ορθής διεξαγωγής της δευτεροβάθμιας δίκης».
Η «πρωτοφανής» απαλλαγή των αστυνομικών από την υποχρέωση εμφάνισης και εξέτασης στο ακροατήριο, η παράκαμψη της ενδιάμεσης διαδικασίας των δικαστικών συμβουλίων, η απευθείας παραπομπή στο ακροατήριο, η δημιουργία μονομελών δικαστηρίων είναι κάποιες από τις αλλαγές που, όπως τονίζουν, θέτουν σε κίνδυνο «τη φιλελεύθερη και εγγυητική λειτουργία της ποινικής δίκης».
Μόνη λύση, «η ριζική αναμόρφωση του σχεδίου νόμου από νομοπαρασκευαστική επιτροπή υψηλού κύρους»: «Σε ένα φιλελεύθερο κράτος δικαίου, η επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας δεν επιτρέπεται να επιχειρείται με τη θυσία θεμελιωδών δικαιωμάτων, τη διεκπεραιωτική διεξαγωγή των δικών και τον περιορισμό του λειτουργικού ρόλου του δικηγόρου».
Ψήφισμα μελών ΔΕΠ
Oι
υπογράφοντες, εν ενεργεία, ομότιμα και αφυπηρετήσαντα μέλη ΔΕΠ των
Τομέων Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών των τριών Νομικών Σχολών,
δηλώνουμε την αντίθεσή μας στο υπό διαβούλευση Σχέδιο Νόμου του
Υπουργείου Δικαιοσύνης «Παρεμβάσεις στον Ποινικό Κώδικα και τον Κώδικα
Ποινικής Δικονομίας για την επιτάχυνση και την ποιοτική αναβάθμιση της
ποινικής δίκης». Οι θέσεις μας επί του Σχεδίου Νόμου είναι συνοπτικά οι
ακόλουθες:
Πολλές διατάξεις του Σχεδίου εγείρουν σοβαρά
ζητήματα συμβατότητας με τις διατάξεις του Συντάγματος και της ΕΣΔΑ και
υπονομεύουν τον φιλελεύθερο χαρακτήρα του ουσιαστικού και δικονομικού
ποινικού δικαίου.
Το Σχέδιο Νόμου δεν αποτελεί προϊόν σοβαρής επεξεργασίας μιας ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής με σύμμετρη εκπροσώπηση όλων των φορέων (πανεπιστημιακών, δικαστικών λειτουργών, δικηγόρων), όπως παγίως συνηθίζεται και επιβάλλεται σε περιπτώσεις δομικών αλλαγών στα βασικά ποινικά νομοθετήματα. Περαιτέρω, οι προτεινόμενες αλλαγές δεν τεκμηριώνονται με ερευνητικά και στατιστικά δεδομένα σε σχέση με την πρακτική εφαρμογή του νέου Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Ειδικότερα:
Α. Στο πεδίο του ουσιαστικού ποινικού δικαίου, οι προβλεπόμενες τροποποιήσεις ανατρέπουν την ισορροπία και συνοχή του συστήματος ποινών αφενός με την αλόγιστη επίταση των ποινών και των όρων έκτισής τους με το ψευδο-εμπειρικό επιχείρημα της «ατιμωρησίας» και αφετέρου με την αντισυνταγματική πρόβλεψη γενικής δήμευσης.
Δεν εξηγείται εν τούτοις γιατί όλα τα μέτρα «αυστηροποίησης» που έχουν ληφθεί την τελευταία τετραετία δεν έχουν εισφέρει στον περιορισμό της εγκληματικότητας.
Η τιμωρητικότητα, ως επιλογή αντεγκληματικής πολιτικής, δεν είναι πρόσφορη απάντηση στην εγκληματικότητα. Μεγάλης κλίµακας εµπειρικές µελέτες έχουν καταδείξει ότι η αποτρεπτική επιρροή στον υποψήφιο δράστη δεν εξαρτάται τόσο από το ύψος της απειλούμενης στο νόμο ποινής όσο από τη βεβαιότητα και την ταχύτητα της επιβολής της (βλ. Α. Ψαρούδα-Μπενάκη (Προβλήµατα της ποινικής δικαιοσύνης στην Ελλάδα και οι νέοι ποινικοί κώδικες, Ποινικά Χρονικά 2020, σελ. 5).
Επιβάλλεται, λοιπόν, η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από τον Ποινικό Κώδικα και τις απειλούμενες ποινές στην αστυνομική πρόληψη και τον εντοπισμό των δραστών, καθώς και στους μηχανισμούς κοινωνικού ελέγχου.
Β. Στο πεδίο του ποινικού δικονομικού δικαίου, οι προτεινόμενες αλλαγές θίγουν βασικούς πυλώνες της δίκαιης δίκης, της αρχής του κράτους δικαίου και της αναζήτησης της αλήθειας, καθιστώντας προβληματική τη φιλελεύθερη και εγγυητική λειτουργία της ποινικής δίκης.
Οι επιχειρούμενες αλλαγές φέρονται να έχουν ως στόχο την «επιτάχυνση» της ποινικής διαδικασίας, η οποία επιδιώκεται όμως με την περικοπή των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, τη δυσχέρανση της απρόσκοπτης πρόσβασης των θυμάτων στη Δικαιοσύνη, καθώς και με τον περιορισμό του ελέγχου και της διαφάνειας των διαδικαστικών ενεργειών και των κανόνων ορθής διεξαγωγής της δευτεροβάθμιας δίκης. Στο πνεύμα αυτό εγκαταλείπεται η θεμελιώδης αρχή της αμεσότητας με την πρωτοφανή απαλλαγή των αστυνομικών από την υποχρέωση εμφάνισης και εξέτασης στο ακροατήριο, ενώ η δευτεροβάθμια δίκη αποψιλώνεται από τον επανέλεγχο των αποδεικτικών μέσων. Οι προτεινόμενες αλλαγές δεν συνοδεύονται παντάπασιν από επιστημονική τεκμηρίωση και παροχή στατιστικών στοιχείων για τα τυχόν ελλείματα των σημερινών ρυθμίσεων ή την αναμενόμενη αποτελεσματικότητα των επιλογών του Σχεδίου.
Ενδεικτικώς:
α) Παρακάμπτεται σε μεγάλη έκταση η ενδιάμεση διαδικασία ενώπιον των δικαστικών συμβουλίων και προωθείται η απευθείας παραπομπή πλήθους υποθέσεων στο ακροατήριο εν ονόματι της επιτάχυνσης, μολονότι τα δικαστικά συμβούλια επιτελούν αποδεδειγμένα πολύτιμο φιλτράρισμα των υποθέσεων αποτρέποντας την άσκοπη παραπομπή τους στα βεβαρημένα δικαστήρια. H μέχρι σήμερα εμπειρία δεν επιβεβαιώνει τη θέση ότι με τη μείωση της ύλης των δικαστικών συμβουλίων και την απευθείας κλήση στο ακροατήριο θα επιτευχθεί η επιτάχυνση της εκδίκασης εντός των υπερφορτωμένων πινακίων.
β) Η επιτάχυνση της διαδικασίας αντιμετωπίζεται ως απλό αριθμητικό πρόβλημα, το οποίο προσδοκάται να επιλυθεί με τη δημιουργία μονομελών δικαστηρίων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η συμβολή της συλλογικής διάσκεψης στην έκδοση ορθών αποφάσεων και την ενίσχυση της νομιμοποιητικής βάσης τους. Ακόμη, παραγνωρίζεται ότι ο πολλαπλασιασμός των μονομελών συνθέσεων θα απαιτήσει αντίστοιχο αριθμό αιθουσών, γραμματέων και εισαγγελέων που δεν είναι σήμερα διαθέσιμοι.
Το Σχέδιο Νόμου φαίνεται να αγνοεί ότι ο σεβασμός των θεμελιωδών κανόνων του ποινικού δικονομικού δικαίου ανήκει στον πυρήνα της δίκαιης δίκης. Σε ένα φιλελεύθερο κράτος δικαίου, η επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας δεν επιτρέπεται να επιχειρείται με τη θυσία θεμελιωδών δικαιωμάτων, τη διεκπεραιωτική διεξαγωγή των δικών και τον περιορισμό του λειτουργικού ρόλου του δικηγόρου. Η - καθόλα επιθυμητή- επιτάχυνση της διαδικασίας πρέπει να επιδιωχθεί με την προώθηση εναλλακτικών διαδικασιών, την καλύτερη οργάνωση και εξειδίκευση διωκτικών και ανακριτικών αρχών, την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας αλλά και την εν γένει βελτίωση των υπαρχουσών δομών.
Το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης θεωρούμε ότι χρειάζεται ριζική αναμόρφωση, η οποία πρέπει να ανατεθεί σε νομοπαρασκευαστική επιτροπή υψηλού κύρους, ώστε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του Κράτους Δικαίου και να καταστεί συμβατό με τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν το φιλελεύθερο ποινικό δίκαιο.
21 Δεκεμβρίου 2023
-ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Η ολοκληρωτική αντιμεταρρύθμιση των Ποινικών Κωδίκων
Ημερίδα για τις νέες αλλαγές στον Π.Κ. και τον ΚΠΔ διοργανώθηκε με πρωτοβουλία της Εναλλακτικής Παρέμβασης Δικηγόρων Αθήνας. ● Διαπρεπείς νομικοί και μαχόμενοι δικηγόροι ανέλυσαν την εργαλειοποίηση του Δικαίου από την κυβέρνηση με στόχο τον πολλαπλασιασμό του ήδη διογκωμένου πληθυσμού των κρατουμένων στις φυλακές και τις δυσανάλογες, τιμωρητικές ποινές.....
-ΔΕΙΤΕ επίσης το ΒΙΝΤΕΟ της προαναφερόμενης ημερίδας:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου