 |
Το φράγμα της Συκιάς |
Η Χριστίνα Κονταξή είναι περιβαλλοντολόγος και μιλά στην «Εφ.Συν.» για το ζήτημα της εκτροπής του Αχελώου.
Τον Φεβρουάριο του 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε προειδοποιητική επιστολή προς την Ελλάδα καλώντας την να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις της και να ολοκληρώσει την επανεξέταση των σχεδίων της για τα ύδατα. Η προειδοποίηση αυτή αγνοήθηκε, με αποτέλεσμα πριν από λίγες μέρες η Επιτροπή να εγκαλέσει τη χώρα μας για να υποβάλει τα αναθεωρημένα σχέδια διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών καθώς και τα σχέδια διαχείρισης πλημμυρών που εκκρεμούν.
Αν δεν υπάρξει ικανοποιητική απάντηση, η Ελλάδα θα βρεθεί αντιμέτωπη με άλλη μία καταδίκη από το Δικαστήριο της Ε. Ε. Σε αυτό το πλαίσιο πραγματοποιείται τώρα, καθυστερημένα, η διαβούλευση για τη δεύτερη αναθεώρηση σχεδίων διαχείρισης νερού και σε αυτή τη διαδικασία επανέρχεται και το θέμα της εκτροπής του Αχελώου. Η Χριστίνα Κονταξή είναι περιβαλλοντολόγος και για πολλά χρόνια ασχολείται με το θέμα της εκτροπής του Αχελώου. Τη συναντήσαμε για να μας εξηγήσει γιατί πάλι η εκτροπή του Αχελώου είναι στο προσκήνιο.
● Η κυβέρνηση επιχειρεί να επαναφέρει το έργο της εκτροπής του Αχελώου. Δεν έχει απορριφθεί αυτό το έργο τόσο από την Ε.Ε. όσο και από το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο; Τι ακριβώς συμβαίνει;
Αυτό που επιχειρείται είναι η επαναφορά σε αυτή την κατεύθυνση μιας πολιτικής σκοπιμότητας με μανδύα μια διαδικασία η οποία είναι άκρως επιστημονική και τεχνική. Πράγματι στην υπό διαβούλευση δεύτερη αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης υδατικών πόρων που πραγματοποιείται αυτή την περίοδο προτείνεται η μελέτη της εκτροπής του Αχελώου. Αυτό όμως που δεν είναι γνωστό είναι ότι τα σχέδια αυτά γίνονται κατ’ επιταγή ευρωπαϊκής οδηγίας που ψηφίστηκε το 2000 και στην Ελλάδα, μετά από παραπομπές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και καταδίκη, εναρμονίστηκε η χώρα μας το 2010. Χάθηκαν 10 κρίσιμα χρόνια. Οι περίοδοι ήταν εξαετείς (2009, 2015, 2021) με στόχο το 2027, δηλαδή στο τέλος του τρίτου κύκλου, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να επιτύχουν καλή κατάσταση σε όλα τα συστήματα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων.
Στην Ελλάδα οι διαχειριστικοί κύκλοι έγιναν όπως όπως, με το πρώτο σχέδιο διαχείρισης λεκανών απορροής ποταμών να λαμβάνει χώρα τα έτη 2013-2015, το δεύτερο το 2017 και τώρα το τρίτο. Οι πολιτικές αστοχίες όπως η σύσταση Ειδικής Γραμματείας Υδάτων, η κατάργησή της, η πρόσφατη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων δείχνουν ότι κάθε κυβέρνηση αγνοεί την επιστήμη και σχεδιάζει την προστασία και διαχείριση των υδάτων με γνώμονα την πολιτική. Αντί να δούμε πώς θα καταφέρουμε τον στόχο της καλής οικολογικής κατάστασης εισάγουμε στην τελευταία περίοδο τη μελέτη ενός έργου το οποίο έχει πολλάκις μελετηθεί, ακυρωθεί στα δικαστήρια και για το οποίο η ελληνική κοινωνία έχει διχαστεί. Οι κάτοικοι της Θεσσαλίας που θέλουν νερό εδώ και δεκαετίες έζησαν όλα τα χρόνια με πολιτικές υποσχέσεις και η εκτροπή του Αχελώου είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αδιεξόδου της πολιτικής όταν αυτή ασχολείται με αντικείμενα που δεν κατανοεί και απλά εξυπηρετεί συμφέροντα.
● Υπάρχουν υδρολογικές μελέτες που να εξασφαλίζουν ότι ο Αχελώος στο άμεσο μέλλον θα έχει τις ποσότητες νερού που είναι απαραίτητες για την εκτροπή;
Στον παρόντα χρόνο προτείνεται η εκπόνηση μελέτης της εκτροπής του Αχελώου, όπως προείπα. Δηλαδή ένας ενδιαφερόμενος διαβάζει το πώς η Θεσσαλία θα πετύχει τον στόχο της καλής οικολογικής κατάστασης των υδάτων μετά από τόσα χρόνια και τόσα σχέδια και ουσιαστικά του λέει το κράτος ότι στην εκπνοή του χρόνου αυτό θα μελετηθεί. Η άσκηση αυτή είχε γίνει στο πρώτο σχέδιο το 2013 και τότε οι επιστήμονες είχαν παρουσιάσει ότι είναι εφικτή. Στην πορεία των χρόνων εκπονήθηκαν εργασίες και διδακτορικά με ένα διδακτορικό στον Τομέα Υδραυλικής του ΕΜΠ που μελέτησε τη συνδυασμένη διαχείριση υδατικών πόρων στις ΛΑΠ Αχελώου και ΛΑΠ Πηνειού να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η εκτροπή έχει σημαντική θετική επιρροή στην παραγωγή ενέργειας και ότι ακριβώς επειδή η αρδευτική ζήτηση και στις δύο λεκάνες είναι ιδιαίτερα υψηλή, αν και η εκτροπή ανακουφίζει τους υδροφορείς, δεν λύνει πλήρως το πρόβλημα των ελλειμμάτων στη Θεσσαλία. Γενικότερα το περιβαλλοντικό πρόβλημα της Θεσσαλίας δεν λύνεται μόνο με τα έργα της εκτροπής, αλλά απαιτεί επιπλέον τεχνικές παρεμβάσεις.
● Οταν λέτε τεχνικές παρεμβάσεις, τι εννοείτε;
Στην πραγματικότητα επιχειρείται να αποτελέσει λύση η μεταφορά νερού στα προβλήματα κακοδιαχείρισης του νερού στον Θεσσαλικό Κάμπο. Η προσέγγιση αυτή σαφώς αντιβαίνει στην αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης και δεν συνάδει με τη φιλοσοφία της ολοκληρωμένης διαχείρισης υδάτων, η οποία συνίσταται στην ολοκληρωμένη και βιώσιμη διαχείριση των υδάτων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Τα μέτρα αυτά υποτίθεται στοχεύουν στην κάλυψη του σημαντικού ποσοτικού ελλείμματος της Θεσσαλίας, διατηρώντας τη δραστηριότητα της γεωργίας στα υφιστάμενα επίπεδα. Ωστόσο για τον υπολογισμό αυτό δεν έχει αποτιμηθεί αξιόπιστα ο περιορισμός στη χρήση νερού που μπορούν να επιφέρουν μέτρα κατάρτισης, εκπαίδευσης των γεωργών καθώς και μέτρα εφαρμογής γεωργίας ακριβείας.
● Είναι αρκετοί που υποστηρίζουν ότι επειδή το έργο της Μεσοχώρας είναι ολοκληρωμένο είναι άδικο να μη λειτουργήσει.
Το έργο της Μεσοχώρας είναι ένα φαραωνικό έργο που έχει κατασκευαστεί και στέκεται πραγματικά σαν φάντασμα. Είχε προταθεί στην 1η αναθεώρηση να λειτουργήσει για την παραγωγή ενέργειας, να αποκοπεί από τα επίσης φαραωνικά έργα που απαιτούνται για την εκτροπή, όπως π.χ. το φράγμα της Συκιάς, και να μην αχρηστευτεί περαιτέρω. Η Μεσοχώρα δηλαδή θα λειτουργούσε ως υδροηλεκτρικό έργο και η ποσότητα θα πήγαινε παρακάτω. Ακόμα όμως και οι Ευρωπαίοι αξιολογητές το 2021 επισήμαναν την εκτροπή του Αχελώου ως χαρακτηριστικό παράδειγμα για το οποίο καμία ενέργεια από αυτές που προβλέπονταν τόσο στον πρώτο κύκλο όσο και αυτές που τις αντικατέστησαν στον δεύτερο κύκλο δεν έχει γίνει. Δηλαδή, τόσο οι ενέργειες που σχεδιάστηκαν και συμπεριλήφθηκαν στο πρώτο σχέδιο (εκτροπή) όσο και στην πρώτη αναθεώρηση (όχι εκτροπή και χρήση φράγματος Μεσοχώρας για υδροηλεκτρική παραγωγή) δεν πραγματοποιήθηκαν.
● Πρόσφατα είχαμε τις τεράστιες καταστροφές στη Θεσσαλία από την κακοκαιρία Daniel. Εάν το έργο της εκτροπής είχε ολοκληρωθεί και λειτουργήσει, τι θα σήμαινε αυτό για τη Θεσσαλία τη συγκεκριμένη στιγμή;
Εχουν ειπωθεί πολλά για το τι έγινε και τι δεν έγινε, τι υποδομές έκλεισαν ή και έσπασαν προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κακοκαιρία. Το σίγουρο είναι ότι εάν τα έργα της εκτροπής ήταν σε λειτουργία, εκατομμύρια κυβικά νερού θα οδηγούνταν από τα δυτικά στα ανατολικά, στη Θεσσαλία. Το αν θα υπάρξει η δυνατότητα να κλείσει η εκτροπή σε περίπτωση κακοκαιρίας ή το εάν θα υπάρξει μηχανισμός να εμποδίσει έναν τόσο μεγάλο όγκο νερού μένει να το δούμε, αν γίνει ποτέ η εκτροπή του Αχελώου. Ακόμα δεν έχει βγει κανείς να παρουσιάσει το τι έργα απαιτούνται για τη σημερινή μειωμένη κατά πολύ από τον αρχικό σχεδιασμό ποσότητα εκτροπής. Μετά τον προ ετών περιορισμό της προβλεπόμενης ετήσιας εκτροπής προς Θεσσαλία από τα 1.200 στα 600 εκατομμύρια κυβικά νερού και το 2014, οπότε και το ΣτΕ εξέδωσε ακυρωτική απόφασή του σχετικά με τη μεταφορά 600 εκατ. κυβικών νερού, σήμερα στα 250 εκατομμύρια κυβικά νερού δεν υπάρχει καμία πληροφόρηση για το ποια από τα αρχικά έργα απαιτούνται και ποια όχι, για το ποια είναι η σύνδεση και λειτουργική σχέση όταν τα έργα κατασκευάστηκαν για την αρχική ποσότητα.
● Από τα έργα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής και δεν έχουν λειτουργήσει ποιες είναι οι ζημιές που έχει υποστεί ήδη το περιβάλλον και ποιες θα είναι στο μέλλον με τα καινούργια έργα;
Κατασκευασμένο σε μεγάλο βαθμό είναι το φράγμα της Μεσοχώρας. Τα υπόλοιπα έχουν πληγώσει τις περιοχές, αλλά δεν έχουν ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό. Το έργο της Συκιάς, παρότι μη ολοκληρωμένο, προκαλεί δέος σε όποιον καταφέρει να φτάσει στην περιοχή. Αν η πολιτεία είχε αντιμετωπίσει με σοβαρότητα την εκτροπή ή τη μη εκτροπή τού άνω ρου του Αχελώου θα είχαν εξεταστεί οι όποιες ζημιές. Ομως κάτι τέτοιο δεν έγινε. Αντιθέτως, ζούμε μια ιστορία παραλόγου εδώ και δεκαετίες. Κάθε φορά που το ΣτΕ έβγαζε αποφάσεις κατά της εκτροπής, οι εργασίες σταματούσαν, το έργο επανασχεδιαζόταν, νέες μελέτες υποβάλλονταν και οι εργασίες ξανάρχιζαν, για να σταματήσουν ξανά με την επόμενη καταδικαστική απόφαση. Πού χρόνος για να μελετήσουμε τις ζημιές στο περιβάλλον...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου