του Ανδρέα Κοσιάρη
Όπως έχουμε ξαναγράψει, το πρόσχημα της «αποναζιστικοποίησης» της Ουκρανίας που επικαλέστηκε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στην έναρξη του πολέμου, δεν θα μπορούσε επ’ ουδενί να δικαιολογήσει την παράνομη και βάρβαρη εισβολή του ρωσικού στρατού στη χώρα — ειδικά αν λάβουμε υπόψη το ποιον του καθεστώτος που χρησιμοποιεί αυτό το «επιχείρημα».
Όμως, όπως επίσης τονίσαμε, αυτό δεν θα πρέπει να μας κάνει να εθελοτυφλούμε μπροστά στην πραγματική ύπαρξη νεοναζί ταγμάτων στην Ουκρανία και των σχέσεών τους με το κράτος. Αυτό ακριβώς όμως επιχειρείται να γίνει από την έναρξη της εισβολής από τα Δυτικά ΜΜΕ και τους διαμορφωτές γνώμης: ένα ξέπλυμα του παρελθόντος και του παρόντος των συνεργατών και υμνητών των ναζί στην Ουκρανία. Εσχάτως στον «χορό» του ξεπλύματος έχουν μπει και οργανώσεις του ισραηλινού λόμπι.
Μία από τις σημαντικότερες εξ αυτών, η Anti-Defamation League (ADL), δημοσίευσε στις 4 Μαρτίου ένα άρθρο υπογεγραμμένο από τον Άντριου Σρούλεβιτς, διευθυντή ευρωπαϊκών υποθέσεων της ADL. Σε αυτό, ο Σρούλεβιτς διεξάγει μια συνέντευξη με τον Ντέιβιντ Φίσμαν, καθηγητή Εβραϊκής Ιστορίας στην Εβραϊκή Θεολογική Σχολή της Νέας Υόρκης.
«Έχουμε δει πορείες με πυρσούς στη μέση του [Κιέβου] με τις κόκκινες και μαύρες σημαίες του UPA [σ.σ: Ουκρανικός Αντάρτικος Στρατός] … και εικόνες του Στεπάν Μπαντέρα, που συμμάχησε με τους Ναζί κατά τον Β’ ΠΠ», σημειώνει ο Σρούλεβιτς και ρωτά, «Δεν είναι αυτό ένδειξη Ναζισμού στην Ουκρανία;».
Η απάντηση του καθηγητή Φίσμαν είναι τουλάχιστον περίεργη. «Για τους Ουκρανούς εθνικιστές, ο UPA και ο Μπαντέρα είναι σύμβολα του ουκρανικού αγώνα για ανεξαρτησία της Ουκρανίας. Ο UPA συμμάχησε με τη Ναζιστική Γερμανία κατά της Σοβιετικής Ένωσης για τακτικούς — όχι ιδεολογικούς — λόγους».
Πρόκειται φυσικά για χυδαίο ιστορικό αναθεωρητισμό, όπως θα δούμε παρακάτω. Ο ίδιος ο Φίσμαν, ίσως αντιλαμβανόμενος τη σημασία όσων λέει, προσπαθεί έπειτα να απαλύνει λίγο το ξέπλυμα: «Για τους Εβραίους, όμως, όχι μόνο είναι ασυγχώρητη η συμμαχία με τους Ναζί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, αλλά οι ιστορικοί έχουν καταγράψει πως οι Ουκρανοί εθνικιστές συμμετείχαν μαζί με τους Γερμανούς στον φόνο πολλών χιλιάδων Εβραίων στην Ουκρανία».
Κι έπειτα συμπληρώνει: «Υπάρχουν νεοναζί στην Ουκρανία, όπως ακριβώς υπάρχουν στις ΗΠΑ και στη Ρωσία. Αλλά είναι μια πολύ περιθωριακή ομάδα χωρίς πολιτική επιρροή και που δεν επιτίθεται σε Εβραίους ή εβραϊκούς θεσμούς στην Ουκρανία».
Όπως σημειώνει σε άρθρο του ο Αλί Αμπουνίμα της Electronic Intifada, «Η δικαιολογία του Φίσμαν ότι ο Μπαντέρα και οι άλλοι συνεργάτες των Ναζί είναι “σύμβολα” του “αγώνα για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας” αντικατοπτρίζει τους ισχυρισμούς των Αμερικανών υπέρμαχων της λευκής υπεροχής ότι η επίδειξη της πολεμικής σημαίας της Συνομοσπονδίας είναι απλώς για να τιμήσουν την “κληρονομιά” τους και όχι για να γιορτάσουν ένα καθεστώς που πήγε στον πόλεμο για να προστατεύσει το “δικαίωμά” του να υποδουλώνει ανθρώπους από την Αφρική».
Παρομοίως και το «επιχείρημα» ότι αποκλείεται οι νεοναζί να έχουν σχέσεις με το ουκρανικό κράτος, διότι ο πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι είναι Εβραίος, αντικατοπτρίζει το αντίστοιχο «επιχείρημα» ότι οι ΗΠΑ δεν είναι ένα θεμελιωδώς ρατσιστικό κράτος, διότι το 2008 εξέλεξαν τον μαύρο Μπαράκ Ομπάμα στη θέση του προέδρου.
Το πόσο λάθος είναι αυτό το επιχείρημα έχει γίνει κάτι περισσότερο από εμφανές με όσα συμβαίνουν στις ΗΠΑ από την εκλογή του Ομπάμα μέχρι και σήμερα. Αλλά και αντίστοιχα, όπως είχαμε σημειώσει, η εκλογή του Ζελένσκι δεν μείωσε τις προνομιακές σχέσεις των ακροδεξιών οργανώσεων της Ουκρανίας με το κράτος. Ο χρηματοδότης και πάτρονας του «Τάγματος Αζόφ» παρέμενε μέχρι το περασμένο καλοκαίρι υπουργός Εσωτερικών, ενώ και ο ίδιος ο Ζελένσκι απένειμε τιμητική ουκρανική υπηκοότητα σε τουλάχιστον έναν ρωσικής καταγωγής νεοναζί που εντάχθηκε στο «Τάγμα Αζόφ».
Ενδιαφέρον προκαλεί ότι μέχρι προσφάτως, τα αμερικανικά ΜΜΕ και το ισραηλινό λόμπι εξέφραζαν έντονες ανησυχίες για τη δράση των νεοναζί στην Ουκρανία. Για παράδειγμα το 2015 ο Εφραίμ Ζούροφ, περιφερειακός διευθυντής του Κέντρου Σίμον Βίζενταλ, έγραφε για την αναβίωση της αποθέωσης των συνεργατών των Ναζί στην Ουκρανία: «Αυτό το φαινόμενο, που αυτή τη στιγμή είναι τόσο συνηθισμένο στη μετακομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη, και ειδικά στην Ουκρανία και τη Βαλτική, δείχνει ξεκάθαρα ότι αυτές οι χώρες δεν κατανοούν πλήρως τις υποχρεώσεις της αληθινής δημοκρατίας».
Όμως από την εισβολή της Ρωσίας κι έπειτα, το Κέντρο Σιμόν Βίζενταλ, άλλαξε γνώμη.
Η «τακτική» συνεργασία με τους Ναζί
Φυσικά τα περί «τακτικής» συνεργασίας των Ουκρανών εθνικιστών και του Στεπάν Μπαντέρα με τους Ναζί, αποτελούν ιστορικό αναθεωρητισμό που δεν τιμά οποιονδήποτε κι αν τον χρησιμοποιεί.
Πρόκειται για «επιχειρήματα» των ίδιων των Ουκρανών συνεργατών των Ναζί, που μετά τον Β’ΠΠ επιχείρησαν να διαγράψουν τη δράση τους από την ιστορική καταγραφή.
Ο Μπαντέρα εντάχθηκε στην Οργάνωση Ουκρανών Εθνικιστών (OUN) στα τέλη της δεκαετίας του 1920 όταν ήταν φοιτητής, όμως η εθνικιστική του «εκπαίδευση» είχε γίνει ήδη από τα μαθητικά του χρόνια. Θαύμαζε τα γραπτά του Μίκολα Μικνόφκσι, ακραίου εθνικιστή που οραματιζόταν μια Μεγάλη Ουκρανία «ελεύθερη από Ρώσους, Πολωνούς, Μαγιάρους, Ρουμάνους και Εβραίους».
Η OUN είχε ξεκινήσει τα πογκρόμ εναντίον των Εβραίων πολύ πριν την έναρξη του Β’ΠΠ. Ήδη τουλάχιστον από το 1935 έσπαγαν καταστήματα Εβραίων και έκαιγαν σπίτια Εβραϊκών οικογενειών. Το 1936 διένειμαν φυλλάδια που έγραφαν τα εξής: «Προσοχή! Σκοτώστε και δείρτε τους Εβραίους για τον Ουκρανό μας ηγέτη Σιμόν Πετλιούρα [σ.σ: Ακροδεξιός Ουκρανός που είχε δολοφονηθεί το 1926 στο Παρίσι από τον Εβραίο αναρχικό Σολόμ Σβάρτζμπαρντ]. Οι Εβραίοι πρέπει να αφαιρεθούν από την Ουκρανία. Ζήτω το ουκρανικό κράτος!»
Ο Μπαντέρα και ο έτερος ηγέτης της OUN Αντρίι Μέλνικ, είχαν στρατολογηθεί στη γερμανική στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών Άμπβερ πριν από τον Β’ΠΠ, πιθανότατα περί το 1936-37 (διάστημα όπου ο Μπαντέρα βρισκόταν στη φυλακή για φόνους), σύμφωνα με καταθέσεις στις δίκες της Νυρεμβέργης. Σκοπός ήταν να διεξάγουν κατασκοπεία και σαμποτάζ εναντίον των δυνάμεων της ΕΣΣΔ, ως αποπροσανατολισμό ενόψει της επερχόμενης επίθεσης της Ναζιστικής Γερμανίας.
Το «λάθος» της OUN και του Μπαντέρα ήταν ότι επιχείρησαν να προλάβουν τη γερμανική εισβολή. Σε κείμενο οδηγιών που ετοίμασαν και διένειμαν στα μέλη τους, έγραφαν: «Αντιμετωπίζουμε τον επερχόμενο γερμανικό στρατό ως τον στρατό συμμάχων. Προσπαθούμε πριν τον ερχομό τους να βάλουμε τη ζωή σε τάξη, μόνοι μας όπως θα έπρεπε».
Πολύ πέρα από «τακτική επιλογή», η συμμαχία της OUN και του Μπαντέρα με τους Ναζί ήταν βαθιά ιδεολογική. Η τακτική επιλογή, που τον έφερε σε σύγκρουση με τους Ναζί, ήταν ότι επιθυμούσε μια ανώτερη ύπαρξη για την Ουκρανία από ένα απλό γερμανικό έδαφος.
«Ο Μπαντέρα οραματιζόταν την Ουκρανία ως ένα κλασικό μονοκομματικό κράτος με τον εαυτό του στο ρόλο του φύρερ, ή του providnyk , και περίμενε ότι μια νέα Ουκρανία θα έπαιρνε τη θέση της κάτω από τη ναζιστική ομπρέλα», γράφει για το Jacobin ο Ντάνιελ Λαζάρ.
Ενώ πολλοί αξιωματούχοι των Ναζί συμφωνούσαν με αυτή την προοπτική, ο ίδιος ο Χίτλερ διαφωνούσε — η αντίληψή του για τους Ουκρανούς ήταν ότι είναι Σλάβοι, δηλαδή υπάνθρωποι, που δεν δικαιούνταν ένα δικό τους κράτος, όσο ιδεολογικά συμμαχικό κι αν ήταν αυτό. Επίσης ο Χίτλερ επιθυμούσε τον πλήρη έλεγχο του σιτοβολώνα της Ουκρανίας και μία έστω και κατ’ όνομα αυτόνομη Ουκρανία θα μπορούσε να θέσει αυτόν τον έλεγχο σε κίνδυνο.
Οκτώ μέρες έπειτα από την έναρξη της «Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα», στις 30 Ιουνίου του 1941, ο υπαρχηγός του Μπαντέρα, Γιάροσλαβ Στέτσκο, ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός Ουκρανικού κράτους με έδρα τη δυτική πόλη του Λβιβ «υπό την ηγεσία του Στεπάν Μπαντέρα». Η OUN είχε ήδη διασπαστεί έναν χρόνο νωρίτερα, στην πιο μετριοπαθή πτέρυγα OUN-M υπό τον Μέλνικ και στην πιο εξτρεμιστική OUN-B υπό τον Μπαντέρα.
Ο Μπαντέρα και ο Στέτσκο συνελήφθησαν από τους Γερμανούς και οδηγήθηκαν στο Βερολίνο, και έπειτα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Σαξενχάουζεν. Παρά όμως αυτήν την εξέλιξη (και αρκετές εκτελέσεις μελών της OUN-Β από τους Ναζί), ο Μπαντέρα συνέχισε να επιθυμεί συνεργασία με τους Ναζί. Στις 9 Δεκεμβρίου του 1941, σε μία εκ των επιστολών του προς τον υπουργό Ανατολικών Περιοχών Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ εκλιπαρούσε για συμβιβασμό: «Τα γερμανικά και ουκρανικά συμφέροντα στην Ανατολική Ευρώπη είναι πανομοιότυπα. Και για τις δύο πλευρές, είναι ζωτική ανάγκη να σταθεροποιηθεί η Ουκρανία με τον καλύτερο και γρηγορότερο τρόπο και να ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό πνευματικό, οικονομικό και πολιτικό σύστημα».
Με τους Ναζί να χρησιμοποιούν τα μέλη της OUN-M ως αστυνομική δύναμη στην κατεχόμενη Δυτική Ουκρανία, οι άνδρες των δύο οργανώσεων (OUN-M και OUN-B) μάχονταν μεν μεταξύ τους, αλλά κυρίως εκκαθάριζαν Πολωνούς και Εβραίους. Οι ιστορικοί υπολογίζουν ότι περί τους 100.000 Πολωνούς σκοτώθηκαν μεταξύ του 1943-1945 από τον UPA, που προέκυψε από τη Μπαντεριτική πτέρυγα της OUN. Οι επιθέσεις του UPA εναντίον Εβραίων ήταν τέτοιας αγριότητας, που αυτοί κατέφευγαν στους Γερμανούς για προστασία.
«Οι Μπαντεριτικές ομάδες και άλλοι ντόπιοι εθνικιστές επέδραμαν κάθε βράδυ, αποδεκατίζοντας τους Εβραίους», κατέθεσε ένας επιζών το 1948. «Οι Εβραίοι κατέφευγαν στα στρατόπεδα όπου εδράζονταν οι Γερμανοί, φοβούμενοι επιθέσεις από τους Μπαντερίτες. Ένας αριθμός Γερμανών στρατιωτών μετακινήθηκε για να προστατευτούν τα στρατόπεδα και ως εκ τούτου και οι Εβραίοι».
Καθώς το γερμανικό μέτωπο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης κατέρρεε, οι Γερμανοί στράφηκαν εκ νέου στον Μπαντέρα, απελευθερώνοντάς τον τον Σεπτέμβριο του 1944 για να οργανώσει αντίσταση στην Ουκρανία εναντίον της επέλασης των Σοβιετικών.
Ο Μπαντέρα και η OUN-B συνέχισαν τη δράση τους κατά των Σοβιετικών και μετά το τέλος του Β’ΠΠ, αυτή τη φορά με τη στήριξη της MI6 και της CIA. Η δράση της εξαλείφθηκε περί το 1958, ενώ ο ίδιος ο Μπαντέρα δολοφονήθηκε με κυανιούχο αέριο τον Οκτώβρη του 1959. Για τη δολοφονία καταδικάστηκε από τις Γερμανικές αρχές δύο χρόνια αργότερα ένα πρώην στέλεχος της KGB, ο Μποχντάν Στασίνσκι.
Η αναβίωση του Μπαντερισμού
Όπως είδαμε, η Δύση αγκάλιασε τους Ουκρανούς εθνικιστές έπειτα από το τέλος του Β’ΠΠ. Πολλά μέλη της OUN φυγαδεύτηκαν στη Γερμανία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Έπειτα από τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ο εθνικισμός στην Ουκρανία ξεκίνησε να παίρνει και πάλι τα πάνω του.
Ειδικά μετά το 2010, πολλές πόλεις στη Δυτική Ουκρανία, από όπου προερχόταν η συντριπτική πλειοψηφία των μελών των ουκρανικών εθνικιστικών οργανώσεων πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ, ανάρτησαν αγάλματα και άλλα μνημεία προς τιμή του Μπαντέρα και άλλων Ουκρανών εθνικιστών.
Το 2016, το δημοτικό συμβούλιο του Κιέβου υπερψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία τη μετονομασία της Λεωφόρου Μόσχας σε Λεωφόρο Μπαντέρα.
Ο Έντουαρντ Ντολίνσκυ, διευθυντής της Ουκρανικής Εβραϊκής Επιτροπής έχει για χρόνια καταγράψει την αναβίωση του Μπαντερισμού στην Ουκρανία και την επέκταση του αντισημιτικού εθνικισμού στη χώρα.
Η ίδια η ADL το 2019, πριν η ρωσική εισβολή κάνει «αναγκαίο» το ξέπλυμα του ουκρανικού νεοναζισμού, προειδοποιούσε για το «Τάγμα Αζόφ» και τις σχέσεις του με ομοϊδεάτες στις ΗΠΑ.
Όμως η μεταστροφή της ADL στο ξέπλυμα των Ουκρανών νεοναζί δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανέναν. Όπως υπενθύμισε στο άρθρο του στην Electronic Intifada ο Αλί Αμπουνίμα, η ADL έχει παρελθόν στις σχέσεις της με εθνικιστές ρατσιστές. Για παράδειγμα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στέλεχός της κατασκόπευε για λογαριασμό του νοτιοαφρικανικού απαρτχάιντ.
Όμως είναι εξοργιστικός ο κυνισμός μίας οργάνωσης που «βάφει» ως αντισημιτική κάθε προσπάθεια υπεράσπισης των Παλαιστίνιων απέναντι στο ισραηλινό απαρτχάιντ, αλλά δεν ντρέπεται να απαλύνει την εικόνα πραγματικών αντισημιτών νεοναζί, απλά διότι βολεύει τα πρόσκαιρα πολιτικά της συμφέροντα.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου