Ο δρόμος που χαράζουν οι διαδηλωτές στην Αλβανία: «Αν δεν πέσουν οι τιμές, θα πέσει η κυβέρνηση»

Ο δρόμος που χαράζει η Αλβανία

Γράφει ο Φλόρι Κύκια*

 

Στους παράξενους καιρούς που ζούμε τα Τίρανα έδωσαν τον παλμό λαϊκής εξέγερσης, με τους διαδηλωτές να φωνάζουν: «Αν δεν πέσουν οι τιμές, θα πέσει η κυβέρνηση».

Το να αναζητά κανείς κινηματικά παραδείγματα ή οξυμένα λαϊκά αντανακλαστικά στη γειτονική Αλβανία μάλλον θα αντιμετωπιζόταν ως αστείο μέχρι πρότινος. Κι όμως, στους παράξενους καιρούς που ζούμε ήταν τα Τίρανα που έδωσαν τον παλμό της λαϊκής διεκδικητικότητας την εβδομάδα που μας πέρασε. Δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές συνέρρευσαν στο κέντρο της αλβανικής πρωτεύουσας και σε άλλες μεγάλες πόλεις με το εξής απλό σύνθημα «αν δεν πέσουν οι τιμές, θα πέσει η κυβέρνηση».

Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν την Τετάρτη τα απόγευμα όταν φοιτητές και η Πολιτική Οργάνωση (νέα αριστερή οργάνωση της Αλβανίας) κάλεσαν σε συγκέντρωση έξω από το πρωθυπουργικό μέγαρο. Η αρχικά μικρή διαδήλωση αντιμετώπισε τον υπέρμετρο ζήλο της αστυνομίας, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθούν συλλήψεις και προσαγωγές, μεταξύ των οποίων και δύο μέλη της Πολιτικής Οργάνωσης. Την επομένη μέρα η συγκέντρωση ήταν πιο μαζική, την μεθεπόμενη το ίδιο, έως ότου το Σάββατο το πρωί μια πραγματική λαοθάλασσα πλημμύρισε το κέντρο των Τιράνων, διαμαρτυρόμενη με ειρηνικό τρόπο κυρίως για την ακρίβεια, αλλά όχι μόνο για αυτή. Στη διαδήλωση βρέθηκαν μεταξύ άλλων καλλιτέχνες και δημοσιογράφοι, αλλά και αυτοκινητιστές που έχουν επηρεαστεί άμεσα από τις τιμές των καυσίμων. Οι διαδηλωτές έδειξαν την εναντίωσή τους στον πρωθυπουργό Έντι Ράμα και τους ολιγάρχες του που έχουν δημιουργήσει μια χώρα χωρίς μέλλον για τους πολίτες της.

Οι διαδηλώσεις αυτές αποτελούν την πρώτη σοβαρή δοκιμασία του Ράμα από όταν κέρδισε τις εκλογές της άνοιξης του 2021. Στις εκλογές αυτές κατάφερε και πάλι να βγει αυτοδύναμος και να εξασφαλίσει την τρίτη του θητεία στον πρωθυπουργικό θώκο. Να θυμίσουμε πως οι εκλογές του 2021 στιγματίστηκαν από κατηγορίες της αντιπολίτευσης για εξαγορά ψήφων αλλά και από το σκάνδαλο των «λιστών των πατροναριστών». Στον αντιπολιτευόμενο τύπο της Αλβανίας διέρρευσαν λίστες με πολιτικές χαρτογραφήσεις όλου του πληθυσμού, μαζί με στοιχεία όπως αριθμούς ταυτότητας, ημερομηνίες γέννησης, τόπος κατοικίας, τόπος εργασίας, «χάρες» που είχε κάνει το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Ράμα στους εν λόγω ψηφοφόρους, αλλά και υπευθύνους «πατροναριστές» που είχαν ως σκοπό τους να εγγυηθούν πως η “χάρη” θα ξεπληρωθεί στην κάλπη. Προς μεγάλη έκπληξη πολλών, ο Ράμα κάλυψε την όλη επιχείρηση και όσους ήταν μέλη της, δίνοντας στήριξη σε κάτι που αποτελεί μια τεράστια διαρροή προσωπικών δεδομένων εκατομμυρίων πολιτών και θα περίμενε κανείς να είναι πολιτικά κολάσιμο.

Και μπορεί ο Ράμα να βγήκε αλώβητος, αλλά δεν μπορεί να ειπωθεί το ίδιο για τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Λουλζίμ Μπάσα, πρόεδρος του κεντροδεξιού Δημοκρατικού Κόμματος, ήταν ο μεγάλος ηττημένος για τρίτη συνεχόμενη φορά από τον Ράμα. Η ήττα αυτή μαζί με την προσπάθειά του να διαγράψει τον ιδρυτή του κόμματος Σαλί Μπερίσα, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για αρκετούς από τους ψηφοφόρους του Δημοκρατικού Κόμματος. Η επιστροφή του (κηρυγμένου πλέον ως persona non grata από τις ΗΠΑ) Μπερίσα στην πολιτική σκηνή έχει διχάσει το Δημοκρατικό Κόμμα το οποίο διανύει περίοδο εσωστρέφειας, με τα μέλη του κυριολεκτικά να έρχονται στα χέρια συχνά πυκνά μεταξύ τους, Παρόμοια είναι η εικόνα και στο κόμμα Σοσιαλιστική Κίνηση για την Ενσωμάτωση (LSI) του προέδρου της Αλβανίας, Ιλίρ Μέτα. Ο ρόλος του LSI ήταν να συμπληρώνει ως τρίτο κόμμα τις απαραίτητες έδρες για τη δημιουργία κυβέρνησης είτε με τον Ράμα, είτε με το Δημοκρατικό Κόμμα κερδίζοντας έτσι υπουργεία και νομή στην εξουσία και στο χρήμα. Οι δύο τελευταίες νίκες με αυτοδυναμία του Ράμα, έχουν ακυρώσει αυτόν τον ρόλο και έχουν αφήσει το κόμμα το Μέτα χωρίς προφανή λόγο ύπαρξης.

Με τα παραπάνω γίνεται σαφές πως η επίσημη αντιπολίτευση στη γείτονα είναι σε βαθιά κρίση και ο Έντι Ράμα μονοπωλεί το πολιτικό παιχνίδι. Αυτό όμως είναι ταυτόχρονα δύναμη και αδυναμία. Διότι τη στιγμή που δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν ενάντια στην ακρίβεια και το κόστος διαβίωσης που τους σπρώχνει στα όρια της επιβίωσης δε μπορεί να ισχυριστεί πως είναι εγκάθετοι της αντιπολίτευσης ούτε να σφυρίζει αδιάφορα στο υπαρκτό πρόβλημα. Να θυμίσουμε εδώ πως 900.000 Αλβανοί, δηλ. το ένα τρίτο του πληθυσμού, ζουν με λιγότερο από 5 δολάρια τη μέρα. Οι ανατιμήσεις σε καύσιμα και τρόφιμα στην παγκόσμια αγορά δεν γνωρίζουν σύνορα και έτσι οι χώρες με το μικρότερο εισόδημα είναι και οι πιο σκληρά χτυπημένες.

Ο Ράμα πάντως φαίνεται πάντως να αντιλαμβάνεται πως πρέπει κάπως να παρέμβει και πως φορτώνοντας τα πάντα στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο δε θα είναι αρκετό για να καθησυχάσει τους διαδηλωτές. Συνεπώς έσπευσε να συγκροτήσει εθνική επιτροπή που θα βάζει ταβάνι στις τιμές των καυσίμων. Αυτό είχε άμεσο αποτέλεσμα, καθώς τιμή έπεσε κατά περίπου 30 λεπτά εντός μιας ημέρας, δείχνοντας πως την αισχροκέρδεια που υπάρχει στην αγορά. Θυμίζουμε πως το 50% της διανομής των καυσίμων στη γείτονα ελέγχεται από τον ολιγάρχη Σεφκιέτ Καστράτι, ενώ το μοναδικό διυλιστήριο της χώρας, στην πόλη Μπάλσι, μετά από σειρά αποτυχημένων ιδιωτικοποιήσεων και παρά τους αγώνες εργαζομένων να κρατηθεί ανοιχτό, πέρυσι έκλεισε οριστικά και πουλήθηκε για σκραπ!

Τα καλά αντανακλαστικά του αλβανικού λαού είναι σίγουρα ένα θετικό βήμα, αλλά προφανώς το μέλλον μόνο θα δείξει αν οι κινητοποιήσεις αυτές θα αποτελέσουν μια βάση για να στηριχθεί η συλλογική διεκδικητικότητα που είναι απαραίτητη για την επιβίωση του λαού. Μήπως να διδαχθούμε κάτι και εμείς από αυτό;

*Ο Φλόρι Κύκια γεννήθηκε στα Τίρανα. Ζει, σπούδασε και εργάζεται ως χημικός μηχανικός στην Αθήνα.