Εμείς έχουμε πόλεμο με το μίσος

Παιδιά οικογενειών που εγκατέλειψαν την Ουκρανία εξαιτίας του πολέμου ζωγραφίζουν σε εκθεσιακό κέντρο στη Μολδαβία που έχει μετατραπεί σε χώρο φιλοξενίας προσφύγων | AP Photo/Sergei Grits

Παρόλο που η παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση είναι υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας, εξακολουθεί να μην υπάρχει ένα συνεκτικό, ολιστικό πλαίσιο στήριξης των αναγκών μαθητών με προσφυγικό ή μεταναστευτικό προφίλ.

Το ξημέρωμα της 24ης Φεβρουαρίου, η Ευρώπη ξύπνησε για να δει τον εφιάλτη του πολέμου να ζωντανεύει ξανά. Οσο και να πιστεύαμε ότι ο Δυτικός κόσμος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δεν θα ξαναζήσει τη βία, τον ξεριζωμό, το σκοτάδι, η πραγματικότητα μας διαψεύδει. Στην Ουκρανία βρίσκεται σε εξέλιξη μια μεγάλη πολεμική σύρραξη.

Η ένταση που έχει δημιουργηθεί από το 2014 στην περιοχή, με τους ανταγωνισμούς Ρωσίας και ΝΑΤΟ να δημιουργούν πόλωση στο εσωτερικό της χώρας, όπου ακροδεξιές οργανώσεις εμφανίζονται ισχυροποιημένες, κλιμακώθηκε με την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων. Σε μια εποχή που η επικαιρότητα είναι κατεκλυσμένη με θάνατο και ενώ οι πρόσφυγες που φθάνουν κυνηγημένοι από τον ισλαμικό κόσμο αναζητούν ακόμα το πλαίσιο προστασίας που δικαιούνται, μια νέα ανθρωπιστική κρίση εκδηλώνεται στη γειτονιά μας.

Ο λαός πληρώνει τις συνέπειες των πολεμικών αναμετρήσεων. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ήδη εγκαταλείψει την Ουκρανία, αναζητώντας έναν ασφαλή τόπο για να συνεχίσουν τις ζωές τους. Χιλιάδες από αυτούς βρίσκονται στην Ελλάδα. Η χώρα μας θα δεχτεί ξανά ένα κύμα προσφύγων στα βόρεια σύνορά της μετά τη δεκαετία του ''90, όταν για πρώτη φορά υποδέχτηκε προσφυγικές ροές από τα Βαλκάνια.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση και η ελληνική κυβέρνηση δηλώνουν την ευαισθησία τους για όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία και μιλάνε με λόγια συμπάθειας για τον ουκρανικό λαό. Οι διαβεβαιώσεις των επίσημων φορέων για τη μέριμνα που θα ληφθεί δημιουργούν πολλές αμφιβολίες για την υλοποίησή τους με βάση τόσο την πρόσφατη όσο και την πρότερη εμπειρία.

Μπροστά σε όσα παρακολουθούμε να συμβαίνουν, έρχονται και οι αναμνήσεις των συμμαθητών από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία να ακούνε για ώρες τους δασκάλους και τους μαθητές χωρίς να καταλαβαίνουν, να κοκκινίζουν με τα περίεργα βλέμματα των άλλων παιδιών και να παλεύουν μέσα σε αυτή την ανισότητα να μάθουν να μιλάνε, να διαβάζουν, να γράφουν και να μπορούν να ονειρεύονται. Παλεύοντας σε αντίξοες συνθήκες κατάφεραν πολλοί από αυτούς να σπουδάσουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, άλλα και όσοι από αυτούς δεν σπούδασαν, έφτιαξαν τις ζωές τους στην Ελλάδα.

Ακόμα και μετά από τόσες δοκιμασίες, με ίδιες υποχρεώσεις και αγωνίες με τους ντόπιους, το ελληνικό κράτος δεν τους θεωρεί ισότιμους πολίτες και δεν τους αναγνωρίζει ίσα δικαιώματα. Ανθρωποι που έχουν ζήσει και έχουν εργαστεί για πολλά χρόνια στη χώρα, έχουν αναπτύξει κοινωνικούς και προσωπικούς δεσμούς θα πρέπει να περάσουν από μια σειρά χρονοβόρων και δύσκολων διαδικασιών για να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια.

Ο νέος νόμος βάζει μεγαλύτερους φραγμούς, προσθέτοντας εισοδηματικά κριτήρια. Για τους εργάτες γης, που δουλεύουν πολλές φορές σε απάνθρωπες συνθήκες, η προοπτική νομιμοποίησης και κατοχύρωσης εργασιακών δικαιωμάτων απομακρύνεται μετά και τις συμφωνίες της ελληνικής κυβέρνησης με το Μπαγκλαντές και το Πακιστάν, με τις οποίες ορίζεται ότι αυτοί οι άνθρωποι θα φεύγουν από τη χώρα τους μήνες που δεν έχουν εργασία και υποχρεώνονται να φύγουν οριστικά μετά από πέντε χρόνια.

Οι αντιφάσεις είναι ακόμα μεγαλύτερες, αν αναλογιστούμε τη στάση της Ευρωπαϊκής Ενωσης αλλά και της ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στους πρόσφυγες από τη Συρία ή το Αφγανιστάν. Την ίδια ώρα που οι αρμόδιοι υπουργοί μιλάνε για στήριξη στους πρόσφυγες της Ουκρανίας, οι ίδιοι κρατάνε σκληρή στάση απέναντι σε όσους φτάνουν από την Ασία και την Αφρική, εφαρμόζοντας πολιτική αποτροπής.

Αυτή η πολιτική προωθείται και από την κοινή δήλωση Ευρώπης-Τουρκίας, που αφαιρεί το δικαίωμα διεθνούς προστασίας σε ανθρώπους που έρχονται από αυτές τις περιοχές, αφού, όταν περνάνε απέναντι από την Τουρκία ή τη Λιβύη, χάνουν την προσφυγική τους ιδιότητα.

Οσοι αιτούντες άσυλο βρίσκονται ήδη στη χώρα μας, στα προσφυγικά καμπ ή σε άλλες δομές, ουσιαστικά αποκλείονται από την εκπαίδευση. Οι καθυστερήσεις και οι ελλείψεις στην οργάνωση των τάξεων υποδοχής και την πρόσληψη διδακτικού προσωπικού δημιουργούν εμπόδια, τα οποία εντάθηκαν ιδιαίτερα την περίοδο της τηλεκπαίδευσης, χωρίς να έχει εξασφαλιστεί ούτε η τεχνική ούτε η γλωσσική υποστήριξη για αυτούς τους μαθητές.

Παρ' όλο που η παροχή πρόσβασης στην εκπαίδευση είναι υποχρέωση της ελληνικής πολιτείας, που αφορά και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων μεταναστών και προσφύγων αλλά και την ομαλή κοινωνική τους ένταξη, μετά από 30 χρόνια εξακολουθεί να μην υπάρχει ένα συνεκτικό, ολιστικό πλαίσιο στήριξης των αναγκών μαθητών με προσφυγικό ή μεταναστευτικό προφίλ.

Ενα τέτοιο πλαίσιο θα περιλάμβανε τεχνικές υποδομές, ειδική επιμόρφωση για το διδακτικό προσωπικό, προσλήψεις εκπαιδευτικών και σχολικών ψυχολόγων, αναθεώρηση του σχολικού προγράμματος σε μια πολυπολιτισμική προσέγγιση. Σε όλα αυτά τα χρόνια, υπάρχουν λαμπρά παραδείγματα από πρωτοβουλίες εθελοντών. Στα μέσα της δεκαετίας του '90, τα σχολεία μεταναστών δημιουργήθηκαν ως κοινωνικοί χώροι στους οποίους η εκμάθηση της γλώσσας συνυπήρχε με την κοινή καθημερινότητα των ανθρώπων.

Ομως και στα δημόσια σχολεία υπήρχαν πρωτοβουλίες συλλόγων διδασκόντων, με πιο γνωστό παράδειγμα αυτό του δημοτικού σχολείου της Γκράβας, οι οποίοι αντιμετώπισαν και τις αντιδράσεις ακόμα και δικαστικά, χωρίς τη στήριξη της πολιτείας. Από αυτόν το σπόρο μπολιάστηκαν και οι πρωτοβουλίες των αλληλέγγυων σχολείων που δημιουργήθηκαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης για να καλύψουν τις εκπαιδευτικές ανάγκες που δεν χωρούν στο σχολικό πρόγραμμα, λειτουργώντας δημοκρατικά, με αμοιβαίο σεβασμό και μέσα από τη δημιουργική συνύπαρξη, χωρίς διαχωρισμούς και ιεραρχίες.

Η ειρήνη και η αλληλεγγύη είναι τα δικά μας όπλα. Η φετινή παγκόσμια ημέρα κατά του ρατσισμού και του φασισμού βάζει στο επίκεντρο τη συζήτηση για την αυταξία της ανθρώπινης ζωής χωρίς διαχωρισμούς.

ΠΗΓΗ