35Η ΜΕΡΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ: Διαπραγματεύσεις… πολέμαρχων και ολιγαρχών

Γράφει ο Μπάμπης Μπίκας

Πέμπτος γύρος συνομιλιών υπό την τουρκική διαμεσολάβηση στην Κωνσταντινούπολη. Οι Ουκρανοί κατέθεσαν πακέτο προτάσεων για ουδετερότητα, εγγυήσεις ασφάλειας, Κριμαία, Ντονμπάς και οι Ρώσοι ανακοίνωσαν δύο βήματα αποκλιμάκωσης. Χαραμάδα ελπίδας και βήματα προόδου για μία συμφωνία ή κινήσεις τακτικής των εμπόλεμων; Κυβερνητικοί, διπλωμάτες, πολέμαρχοι και ολιγάρχες στις διαπραγματευτικές ομάδες αμφοτέρων. Ο πόλεμος συνεχίζεται, με επίκεντρο την Μαριούπολη.

Ο 5^ος γύρος συνομιλιών που πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη ανάμεσα στις αντιπροσωπείες της Ουκρανίας και της Ρωσίας φαίνεται πως δρομολόγησε την επεξεργασία κάποιων σημείων προς συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.

Η ουκρανική αντιπροσωπεία κατέθεσε συγκεκριμένο πακέτο προτάσεων και οι ρώσοι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν δύο βήματα αποκλιμάκωσης σε ένδειξη εμπιστοσύνης, με μείωση της στρατιωτικής δραστηριότητας γύρω από το Κίεβο και το Τσερνίχιβ. Οι δύο αντιπροσωπείες θα ξανασυναντηθούν αφότου διαμορφωθούν οι θέσεις της κάθε πλευράς στα ακανθώδη ζητήματα: μορφή ουδετερότητας, εγγυήσεις ασφάλειας και εγγυήτριες δυνάμεις, απαγόρευση ξένων βάσεων και όπλων μαζικής καταστροφής, μη πυρηνικό καθεστώς, διαπραγματευτική περίοδος 15 χρόνων για το καθεστώς της Κριμαίας –χωρίς στρατιωτική διεκδίκηση από την ουκρανική πλευρά, ενώ για Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ αφήνονται για τους υπουργούς Εξωτερικών και μία τελική συνάντηση Πούτιν – Ζελένσκι –όλα υπό την έγκριση σε δημοψήφισμα.

Χαραμάδα ελπίδας και σημάδια συμφωνίας είδαν πολλοί μετά τη χθεσινή συνάντηση, αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται με επίκεντρο πλέον την Μαριούπολη και την περιοχή του Ντονμπάς. Οι Αμερικανοί έσπευσαν να δείξουν τη δυσπιστία τους στη ρωσική πλευρά, για κάποιους σαμποτάροντας την επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας. Άλλοι πάλι ερμήνευαν τις χθεσινές τοποθετήσεις των διαπραγματευτών ως κινήσεις τακτικής –των Ρώσων για να κερδίσουν χρόνο ανασύνταξης των στρατιωτικών δυνάμεών τους, των Ουκρανών για να πετύχουν μία κατάπαυση του πυρός και μία ανάσα στην αντίσταση.

Αν και εδώ να πούμε ότι η εγκατάλειψη της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και η εν μέρει αποστρατιωτικοποίηση θεωρείται πλέον δεδομένα, κάτι που ήταν εκ των βασικών λόγων της ρωσικής εισβολής και αιτημάτων στις διαπραγματεύσεις. Την αποναζιστικοποίηση την πετυχαίνει με την εξόντωση των εθνικιστικών νεοναζιστικών ταγμάτων Αζόφ. Τα άλλα ευελπιστεί να τα πετύχει στα επόμενα στάδια των συνομιλιών ή… επί του πεδίου των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Πάντως, ΝΑΤΟϊκά κράτη στην Ουκρανία να αποδεχθούν οι Ρώσοι, λίγο δύσκολο.

Φιλοξενούμενες οι αντιπροσωπείες στο Ντολμάμπαχτσέ στον Βόσπορο, έγιναν δεκτές με ηγετική εμφάνιση ειρηνοποιού από τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος τους είπε: Όλος ο κόσμος περιμένει καλά νέα από εσάς. Έχετε υπόψη ότι δεν θα υπάρχει χαμένος σε μια δίκαιη ειρήνη. Πάντως από τις συμμετοχές στο χώρο διαπραγματεύσεων σχολιάστηκαν δύο ολιγαρχών, του ρώσου Ιμπραχίμ Αμπράμοβιτς και του Ουκρανού Ρουστέμ Ουμέροφ, αμφότεροι σε στενή επαφή με τον Ερντογάν. Ο πρώτος είδε τον τούρκο πρόεδρο λίγο πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων, ενώ μετά από αυτές οι δυό τους εμφανίστηκαν να συζητούν στο παρακείμενο του Ντολμάμπαχτσέ ξενοδοχείο Σαγκρί Λα, όπως αναφέρουν τουρκικά μέσα επισημαίνοντας τον ρόλο τους και τις διασυνδέσεις τους αντίστοιχα με τις ηγεσίες Ρωσίας και Ουκρανίας. Με αμφότερους είχε επαφή ο τούρκος προεδρικός σύμβουλος  Ιμπραχίμ Καλίν. Δίπλα σε αυτό καθόταν ο Αμπράμοβιτς στο Ντολμάμπαχτσέ. Αργότερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ διευκρίνιζε ότι ο Αμπράμοβιτς δεν ήταν στην επίσημη ρωσική αντιπροσωπεία, αλλά είναι από τη δική μας πλευρά.

Η ουκρανική και ρωσική αντιπροσωπεία υπό την τουρκική διαμεσολάβηση φαίνεται πως προχώρησαν στη συζήτηση συγκεκριμένων σημείων μιάς μελλοντικής συμφωνίας. Όσα έγινα γνωστά ήταν είτε από δηλώσεις όσων συμμετείχαν στις διαπραγματευτικές ομάδες, είτε από μέσα ενημέρωσης με δυνατότητα πρόσβασης.

Ρωσικά μέσα φιλοξενούσαν δηλώσεις του επικεφαλής των ρώσων διαπραγματευτών, προεδρικό σύμβουλο Βλαντιμίρ Μεντίνσκι, σύμφωνα με τον οποίο οι συνομιλίες ήταν εποικοδομητικές. Οι Ουκρανοί κατέθεσαν συγκεκριμένες προτάσεις οι οποίες θα μελετηθούν και θα απαντηθούν στη συνέχεια. Οι ουκρανικές προτάσεις περιλαμβάνουν: απαγόρευση παραγωγής και ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής, καθώς και ξένων στρατιωτικών βάσεων. Όσο εκκρεμούν οι διαπραγματεύσεις για την Κριμαία δεν θα υπάρχει στρατιωτική ενέργεια.

Η Ρωσία από την πλευρά της, διά στόματος του υφυπουργού Άμυνας Αλεξάντρ Φομίν, προχωράει σε δύο κινήσεις αποκλιμάκωσης: δραστική μείωση της στρατιωτικής δραστηριότητας γύρω από το Κίεβο και το Τσερνίχιβ, όπως και μία μελλοντική συνάντηση των προέδρων Πούτιν και Ζελένσκι για τελική συμφωνία ειρήνης.

Ο εκ των ουκρανών διαπραγματευτών Αλεξάντερ Τσάλι γνωστοποίησε ότι η Ουκρανία συμφωνεί σε ένα ουδέτερο και μη πυρηνικό καθεστώς, να δοθούν εγγυήσεις ασφάλειας όπως του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Αυτές οι εγγυήσεις περιλαμβάνουν: αποστολή στρατιωτικής βοήθειας και επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων μέσα σε τρείς μέρες διαβουλεύσεων αφότου εκδηλωθεί στρατιωτική επίθεση. Ως εγγυήτριες δυνάμεις βλέπουν τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία), καθώς και Γερμανία, Ισραήλ, Ιταλία, Καναδάς, Πολωνία, Τουρκία.

Ουκρανικά μέσα γνωστοποιούσαν δηλώσεις άλλων διαπραγματευτών της Ουκρανίας, όπως του Νταβίντ Αρακάμια ο οποίος είπε ότι η Ουκρανία ζητάει εγγυήσεις ασφάλειας ισχυρότερες του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, με τις εγγυήτριες δυνάμεις δυνατότητα παρέμβασης σε τρείς μέρες από την έναρξη στρατιωτικής επιθετικότητας ή υβριδικού πολέμου. Αυτή θα περιλαμβάνει την αποστολή στρατιωτικής συνδρομής, όπλων, εναέριας προστασίας. Δυνατότητα ένταξης στην ΕΕ. Ο επικεφαλής των ουκρανών διαπραγματευτών Μιχαήλο Ποντόλιακ εκτιμούσε ότι είναι  μακρύς ο δρόμος προς την επίτευξη συμφωνίας, γωνστοποιώντας πως στη διάρκεια της 15ετούς περιόδου συνομιλιών δεν θα υπάρχει στρατιωτική δράση, καθώς και ότι μία συμφωνία θα τεθεί σε δημοψήφισμα και ο Φεντίρ Βενισλάβσκι ότι μόνο μετά την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι υπήρξαν θετικά σημάδια στις ειρηνευτικές συνομιλίες λέγοντας όμως ότι δεν μπορούν να πνίξουν τις εκρήξεις από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς. Σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του, αργά χθες το βράδυ, ο Ζελένσκι τόνισε πως το Κίεβο δεν βλέπει τον λόγο να πιστέψει τα λόγια των ρώσων διαπραγματευτών και ότι η Ουκρανία μπορεί να εμπιστευτεί μόνο «χειροπιαστά αποτελέσματα» που τυχόν προκύψουν από αυτές τις συνομιλίες, καταδεικνύοντας τη δυσπιστία του αναφορικά με τις προθέσεις της Μόσχας.

Κατά τον επικεφαλής της Υπηρεσίας Αμυντικών Πληροφοριών της Ουκρανίας στρατηγό Κιρίλο Μπουντάνοφ: Ο πόλεμος του Πούτιν επικεντρώθηκε πλέον στο νότο και στα ανατολικά της χώρας. Υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι εξετάζει ένα “κορεατικό” σενάριο για την Ουκρανία. Δηλαδή, οι ρωσικές δυνάμεις θα προσπαθήσουν να επιβάλουν διαχωριστική γραμμή μεταξύ των μη κατεχόμενων και των κατεχόμενων περιοχών της χώρας μας. Στην πραγματικότητα, είναι μια προσπάθεια δημιουργίας Βόρειας και Νότιας Κορέας στην Ουκρανία.

Παράλληλα, ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέϊ Σοϊγκού δήλωνε ότι: Οι κύριες εργασίες του πρώτου σταδίου της επιχείρησης έχουν ολοκληρωθεί. Η  ουκρανική αεροπορία και το σύστημα αεράμυνας έχουν πρακτικά καταστραφεί και ότι η Ρωσία ελέγχει πλέον τους ουρανούς. Το μαχητικό δυναμικό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων έχει μειωθεί σημαντικά, γεγονός που καθιστά δυνατή την εστίαση της κύριας προσοχής και των βασικών προσπαθειών μας στην επίτευξη του κύριου στόχου: της απελευθέρωσης του Ντονμπάς. Ο ίδιος είπε  επίσης ότι: Η Ρωσία θα δώσει την κατάλληλη απάντηση εάν ορισμένες χώρες του ΝΑΤΟ προχωρήσουν στα σχέδιά τους να προμηθεύσουν την Ουκρανία με μαχητικά αεροσκάφη και συστήματα αεράμυνας.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε ότι: Για να βρεθεί μια λύση για τη δύσκολη ανθρωπιστική κατάσταση στην Μαριούπολη, οι Ουκρανοί εθνικιστές μαχητές πρέπει να σταματήσουν την αντίσταση και να καταθέσουν τα όπλα.

Τα αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων σχολίαζαν δυτικοί αναλυτές αλλά και οι ΗΠΑ εκδηλώνοντας τη δυσπιστία τους για τις πραγματικές  προθέσεις της Ρωσίας του Πούτιν. Εκτιμούν ότι  η στάση της Ρωσίας δείχνει ότι χρησιμοποιεί τις διαπραγματεύσεις για να ανασυνταχθεί προκειμένου να επιτεθεί εκ νέου. Η Ρωσία ανασυντάσσει τα στρατεύματά της δεν τα αποσύρει, τόνισε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Κέιτ Μπέντινγκφιλντ. Ενώ ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν δήλωνε ότι: Δεν έχουμε δει σημάδια σοβαρότητας από τη Ρωσία στην επιδίωξη ειρήνης μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, προσθέτοντας ότι η Μόσχα θα πρέπει να τερματίσει την επιθετικότητά της τώρα και να αποσύρει τις δυνάμεις της. Υπάρχουν αυτά που λέει η Ρωσία και αυτά που πράττει. Εμείς, επικεντρωνόμαστε στο δεύτερο, είπε ο επικεφαλής του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ. Ενώ σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος αναφέρεται ότι: Οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Βρετανίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας δήλωσαν αποφασισμένοι να αυξήσουν το τίμημα που πληρώνει η Ρωσία για τη βάναυση επίθεσή της στην Ουκρανία καθώς και να συνεχίσουν να παρέχουν βοήθεια στην Ουκρανία για την άμυνά της.

Θέτοντας το ουκρανικό στο ευρύτερο πλαίσιο της γεωπολιτικής αντιπαράθεσης Δύσης – Ρωσίας, το Κρεμλίνο δήλωνε ότι η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα χρειαστεί να συνομιλήσουν για την ασφάλεια αργά ή γρήγορα. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, αργά ή γρήγορα, θα πρέπει να μιλήσουμε για ζητήματα στρατηγικής σταθερότητας και ασφάλειας και ούτω καθεξής. Παρόλα αυτά, οι σχέσεις τους θα επηρεαστούν αναπόφευκτα από τις προσωπικές προσβολές του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν κατά του ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, όπως έλεγε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.  Ο ίδιος σχολίαζε και τις αναφορές για τη δηλητηρίαση του Ρόμαν Αμπράμοβιτς στις ειρηνευτικές συνομιλίες στις αρχές του μήνα, λέγοντας ότι δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα και η ιστορία είναι μέρος ενός «πολέμου πληροφοριών».