Η Διεθνής Αμνηστία για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού (21 Μαρτίου): «Κανείς και καμία δεν μπορεί να ορίζει ποιοι είναι “πραγματικοί” πρόσφυγες και προσφύγισσες βάσει του χρώματος του δέρματος, της φυλής, της καταγωγής ή της χώρας προέλευσης»

© DANIEL LEAL/AFP/Getty Images

21 ΜΑΡΤΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ: Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΝΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΟΛΩΝ, ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Η αρχή του 2022 σημαδεύτηκε από μια νέα θανατηφόρα ένοπλη σύγκρουση. Μέσα σε λιγότερο από έναν μήνα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο φόρος αίματος είναι ήδη βαρύς, με νεκρούς αμάχους, και ανάμεσά τους παιδιά, αλλά και με 3 εκατομμύρια προσφύγισσες και πρόσφυγες να έχουν ήδη αναζητήσει ασφάλεια σε γειτονικές χώρες.

Η Ευρώπη υποδέχεται με ένα εντυπωσιακό κύμα αλληλεγγύης τις προσφύγισσες και τους πρόσφυγες από την Ουκρανία. Απλοί πολίτες γίνονται φωτεινό παράδειγμα ανθρωπισμού, κάνοντας το αυτονόητο: προσφέροντας τα απαραίτητα στους ανθρώπους που περνούν τα σύνορα, για να ανακουφιστούν, να ζεσταθούν, να έχουν τροφή και μια πρώτη προσωρινή στέγη.

Η Ε.Ε. ενεργοποίησε χωρίς καθυστέρηση την οδηγία για παροχή άμεσης προστασίας σε άτομα που διαφεύγουν από την ένοπλη σύγκρουση στην Ουκρανία, που προβλέπει ότι οι άνθρωποι αυτοί θα μπορούν να έχουν γρήγορα κάρτα προσωρινής διαμονής, πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, στέγη, εργασία, σχολείο. Η Διεθνής Αμνηστία καλωσορίζει την ενεργοποίηση της οδηγίας, καθώς έχει επανειλημμένα ζητήσει την ενεργοποίησή της και σε προηγούμενες κρίσεις, με πιο πρόσφατη την περίπτωση του Αφγανιστάν. Παρ’ όλα αυτά, ο περιορισμός αυτής της βοήθειας κυρίως σε Ουκρανές/ούς υπηκόους αποκαλύπτει για άλλη μια φορά τα όρια τις ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

❝  Όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία, και το νέο προσφυγικό κύμα, είναι ακόμα μια τραγική υπενθύμιση ότι οι ένοπλες συγκρούσεις και οι επιπτώσεις τους παραμένουν εκκωφαντική πραγματικότητα τα τελευταία πολλά χρόνια σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη.

Σήμερα, εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να εκτοπίζονται από τους τόπους διαμονής τους και αναγκάζονται να μετακινηθούν για να σωθούν από πολέμους ή σοβαρές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων. Προσφύγισσες και πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Λιβύη, την Αιθιοπία, την Υεμένη προσπαθούν να ξεφύγουν από τις ένοπλες συγκρούσεις υπό τις οποίες ζουν και να αναζητήσουν καταφύγιο σε γειτονικές χώρες αλλά και την Ευρώπη. Περνούν από περάσματα ιδιαίτερα επισφαλή για τη ζωή και τη σωματική τους ακεραιότητα, στη θάλασσα και την ξηρά, αφού αυτή είναι η μόνη τους ελπίδα για επιβίωση. Στη χώρα μας συνεχίζουμε να μετράμε νεκρούς από ναυάγια – ενήλικες, μητέρες, παιδιά. 

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η προσέγγιση της Ε.Ε. και της Ελλάδας χαρακτηρίζεται από δύο μέτρα και δύο σταθμά. Αυτό μαρτυρούν οι καταγεγραμμένες βίαιες επαναπροωθήσεις και η αγνόηση διαδικασιών ασύλου και εγγυήσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων στα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα της Ελλάδας, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης όπως στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας. Και εν μέσω αυτών των συνθηκών, σε όλη την Ευρώπη, εκατοντάδες άτομα τιμωρούνται επειδή βοηθούν ή δείχνουν αλληλεγγύη σε άτομα που μετακινούνται. Στην Ελλάδα, εμβληματική είναι η ποινική δίωξη δύο εθελοντών διασωστών, της Sarah και του Sean, που έπρατταν το αυτονόητο σώζοντας ζωές παιδιών και ενηλίκων στη θάλασσα.

Η Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Ρατσισμού έρχεται επιπλέον να μας θυμίσει και την επιλεκτική καταγγελία παραβιάσεων και την αδιαφορία της ίδιας της διεθνούς κοινότητας συνολικά απέναντι σε κραυγαλέες μορφές ρατσισμού και διακρίσεων. Το απαρτχάιντ του Ισραήλ εις βάρος των Παλαιστινίων είναι ένα θεσμοθετημένο ρατσιστικό καθεστώς καταπίεσης και κυριαρχίας, που συνιστά έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και που εδώ και χρόνια υποβάλλει τις Παλαιστίνιες και τους Παλαιστίνιους σε συστηματικούς εκτοπισμούς και απαλλοτριώσεις.

Κανείς και καμία όμως δεν μπορεί να επιλέγει ποιες παραβιάσεις θα καταγγέλλει.

❝ Κανείς και καμία δεν μπορεί να ορίζει ποιοι είναι “πραγματικοί” πρόσφυγες και προσφύγισσες βάσει του χρώματος του δέρματος, της φυλής, της καταγωγής ή της χώρας προέλευσης. Κανείς και καμία δεν μπορεί να ορίζει ποια αλληλεγγύη προς τις προσφύγισσες και τους πρόσφυγες θα επαινεθεί και ποια θα τιμωρηθεί, ποια συμπόνια είναι ανθρωπισμός και ποια είναι έγκλημα.

Γλυκερία Αράπη, διευθύντρια του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.

Την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού, υψώνουμε τη φωνή μας απέναντι σε κάθε αντίληψη και πρακτική που εισάγει διακρίσεις.

Η αντίδραση της Ε.Ε. στο προσφυγικό κύμα από την Ουκρανία αποδεικνύει ότι η Ευρώπη διαθέτει εδώ και καιρό τα εργαλεία για να προστατεύει τους ανθρώπους που διαφεύγουν από τον πόλεμο και να βοηθά τους νεοαφιχθέντες. Η συνήθης προσέγγιση της «Ευρώπης-φρούριο» είναι μια πολιτικά υποκινούμενη επιλογή. Καλούμε την Ελλάδα, την Ε.Ε. και τη διεθνή κοινότητα συνολικά να προστατεύσει το δικαίωμα στη ζωή, την ασφάλεια και την πρόσβαση στο άσυλο ισότιμα για όλους τους ανθρώπους.

Καλούμε την κοινωνία των πολιτών να δείξει την αλληλεγγύη της σε κάθε άνθρωπο που δοκιμάζεται από τις ένοπλες συγκρούσεις σε κάθε γωνιά της γης, και να αγωνιστούμε μαζί για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις, συμπεριληπτική, με θεμέλια στην ισότητα και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.