Σχετικά με την κεφαλαιοποίηση της Επικουρικής Ασφάλισης - Παραδείγματα

 

Του Δημήτρη Πετρόπουλου*

 

Σύμφωνα με το κατατεθειμένο σχέδιο νόμου έχουμε μετατροπή της επικουρικής σύνταξης από αναδιανεμητική σε κεφαλαιοποιητική. Τα αναδιανεμητικά συστήματα, είναι υποχρεωτικά, λειτουργούν υπό την αιγίδα του κράτους, το οποίο ευθύνεται για την αξιοποίηση των αποθεματικών και εγγυάται (άρθρο 22 του Συντάγματος) την καταβολή των προκαθορισμένων παροχών. Τα κεφαλαιοποιητικά, ισοδυναμούν με τα της ιδιωτικής ασφάλισης (ακόμη και αν λειτουργούν υπό την κρατική αιγίδα όπως το ΝΠΔΔΔ ΤΕΚΑ που ιδρύεται) και η ευθύνη βαραίνει μόνο τους ασφαλισμένους και η ένταξη σε αυτά δεν μπορεί να είναι παρά μόνο προαιρετική (βλέπε επαγγελματικά ταμεία). Στην πραγματικότητα ήδη σήμερα λειτουργούν εδώ και χρόνια και τα αναδιανεμητικά ως κεφαλαιοποιητικά (με νοητή κεφαλαιοποίηση) καθόσον και τα δυο αυτά συστήματα (θεωρητικά) στηρίζονται στα αποθεματικά (κεφαλαιοποίηση εισφορών) και στη ροή νέων εισφορών, ενώ οι συντάξεις που παρέχουν ισοδυναμούν (πρέπει) με τις καταβαλλόμενες εισφορές συν τους τόκους.

Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα, κύριας και επικουρικής, υπήρξε ανέκαθεν διανεμητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι καταβαλλόμενες ετήσιες εισφορές εργαζομένων και εργοδοτών καλύπτουν τις κατ' έτος καταβαλλόμενες συντάξεις, τυχόν διαφορά εξασφαλίζεται από τον κρατικό προϋπλογισμό. Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, στο νέο κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής ασφάλισης οι τρέχουσες εισφορές των ασφαλισμένων δεν χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των τρεχουσών συντάξεων. Αντιθέτως, συγκεντρώνονται σε ατομικούς λογαριασμούς, αποταμιεύονται και επενδύονται στη βάση προκαθορισμένων κανόνων και διαδικασιών και εν τέλει χρηματοδοτούν το εισόδημά τους, όταν συνταξιοδοτηθούν.

Η νέα μορφή της επικουρικής ασφάλισης υποτίθεται ότι δεν μεταβάλλει το καθεστώς επικουρικής ασφάλισης των σημερινών συνταξιούχων: Υποτίθεται ότι δεν επηρεάζονται οι υφιστάμενες επικουρικές συντάξεις, οι εισφορές ή το εύρος των καλύψεων που αυτοί απολαμβάνουν. Προς το σκοπό αυτό, υπάρχει πρόβλεψη στο προτεινόμενο νομοσχέδιο για την κάλυψη των παροχών του ισχύοντος διανεμητικού συστήματος από τον κρατικό προϋπολογισμό. Παρεπιπτόντως το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης δεν επιβαρύνει καθόλου τον Κρατικό Προϋπολογισμό, σύμφωνα με την αναλογιστική μελέτη του Ν. 4670/2020 και είναι ισοσταθμισμένο για τις επόμενες δεκαετίες (μέχρι το 2070) μεταξύ εισφορών και παροχών, λόγω ρήτρας μηδενικού ελλείματος, δηλαδή μείωση των παροχών ανάλογα με τη ροή παροχών.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση η διαχείριση των ατομικών λογαριασμών θα γίνεται μέσω ενός νέου δημόσιου φορέα Ν.ΠΔ.Δ. (Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης – ΤΕΚΑ) ο οποίος θα είναι αυτόνομος και θα λειτουργεί εκτός ΕΦΚΑ. Μάλιστα για πρώτη φορά δεν προβλέπεται καν η παρουσία εκπροσώπων των ασφαλισμένων στο ΔΣ του (ενώ θα μετέχουν εκπρόσωποι της κεφαλαιοαγοράς)! Μέσω αυτού θα δημιουργηθεί ένα περιορισμένος αριθμός επενδυτικών χαρτοφυλακίων, όπου -με επιλογή του ασφαλισμένου από τρία επίπεδα επενδυτικού ρίσκου και ανάλογα με το προφίλ του- θα επενδύονται τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά» του. Ο ασφαλισμένος υποτίθεται ότι θα έχει τη δυνατότητα ανά τακτά χρονικά διαστήματα να αλλάζει τη στρατηγική του και θα μπορεί να έχει άμεση ενημέρωση για το άθροισμα των εισφορών του και των αποδόσεών τους . Με δυο λόγια οι εργαζόμενοι και αυτοαπασχολούμενοι ασφαλισμένοι θα γίνουν επενδυτές και τζογαδόροι στο καινούργιο ταμείο επικουρικής. Αφού το νέο σύστημα θα είναι υποχρεωτικό για το σύνολο των μισθωτών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και αυτοαπασχολουμένων που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 1ης Ιανουαρίου 2022 και είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης.

Προκύπτει έτσι διαίρεση εργαζομένων μέσω δημιουργίας τεσσάρων τουλάχιστον διακριτών κατηγοριών ως προς την ασφάλιση. Η πρώτη είναι εκείνοι που θα εισέλθουν στην αγορά εργασίας από την 1.1.2022 και μετά. Θα είναι υποχρεωμένοι να ενταχθούν στο νέο σύστημα και οι εισφορές τους (6%, 3% ο εργαζόμενος και 3% ο εργοδότης για τους μισθωτούς) θα επενδύονται σε προγράμματα χαμηλού, μεσαίου ή υψηλού ρίσκου, ανάλογα με την επιλογή που θα κάνουν οι ίδιοι. Θα έχουν δηλαδή έναν «ατομικό κουμπαρά» από τον οποίο θα προκύψει η επικουρική τους σύνταξη στη λήξη του εργασιακού τους βίου. Η δεύτερη κατηγορία εργαζομένων είναι όσοι εργάζονται ήδη και είναι έως 35 ετών. Θα έχουν το δικαίωμα της επιλογής, ανάμεσα στο παλιό ή στο νέο σύστημα. Εάν δηλαδή το επιθυμούν, θα μπορούν να ενταχθούν και εκείνοι στο σκέλος της επένδυσης των εισφορών τους. Η τρίτη κατηγορία είναι όσοι είναι άνω των 35 ετών, οι οποίοι θα παραμείνουν υποχρεωτικά στο ισχύον σύστημα, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη σύνταξη που θα λάβουν όταν ολοκληρωθεί ο εργασιακός τους βίος. Η τέταρτη κατηγορία είναι οι σημερινοί συνταξιούχοι, που λαμβάνουν την σύνταξή τους, από τις εισφορές των νεώτερων. Εφεξής, υποτίθεται ότι θα εγγυάται ο κρατικός προϋπολογισμός γι’ αυτή την δαπάνη. Οι διαιρέσεις μάλιστα επεκτείνονται με τις προβλέψεις του ν/σ για διακριτή αντιμετώπιση “νέων” και “παλαιών” όσον αφορά την εγγύηση καταβολής των εισφορών σε περίπτωση αρνητικών αποδόσεων, τη δυνατότητα επιστροφής των εισφορών (με τον πληθωρισμό) στην περίπτωση μη συμπλήρωσης των 15 ετών ασφάλισης, την εγγύηση των συντάξεων χηρείας κλπ. Διακριτή αντιμετώπιση θα έχουν φυσικά και τα αποθεματικά των εν ενεργεία εργαζομένων , των συνταξιούχων και των νέων εργαζόμενων και θα οδηγούν και αυτά σε διαφορετικά επενδυτικά ρίσκα. Υπενθυμίζουμε ότι μετά τα “δομημένα ομόλογα” υπήρχε όριο στα ποσοστά επένδυσης των αποθεματικών σε μετοχές, ενώ τα κεφαλαιοποιημένα αποθεματικά θα έχουν μεγάλη “επενδυτική ελευθερία” με τα αντίστοιχα ρίσκα πάντα.

Όλες οι μέχρι σήμερα ασφαλιστικές μεταρυθμίσεις έχουν δείξει ότι οι διαιρέσεις των ασφαλισμένων (με πιο εμβληματική από του 1992 πάλι από το Μητσοτάκη σε προ και μετά 93 ασφαλισμένους) γίνονται ώστε οι δυσμενείς ρυθμίσεις σταδιακά να επεκταθούν σε όλους τους ασφαλισμένους, όπως έχει ήδη γίνει με τα όρια ηλικίας τις δυσμενείς μεταβολές στο ύψος της σύνταξης κλπ. Το ίδιο θα συμβεί και εδώ. Η κεφαλαιοποίηση ξεκινά από τους νέους με προοπτική να επεκταθεί παντού (και χρονικά και εκτατικά σε άλλους κλάδους ασφάλισης). Μέχρι τότε οι διαιρέσεις θα έχουν αδυνατίσει κάθε μέτωπο αντίστασης.

Πέρα από τη διαίρεση σε πολλαπλές κατηγορίες διαλύεται η όποια “αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών” επιβίωνε μέσω του ασφαλιστικού συστήματος. Οι εισφορές των εν ενεργεία εργαζόμενων και αυτοαπασχολούμενων πλήρωναν τις συντάξεις των συνταξιούχων γνωρίζοντας ότι το ίδιο θα συμβεί και με την επόμενη γενιά. Η αλυσίδα αυτή τώρα σπάει και ο καθείς κοιτάει -και με το Νόμο- αποκλειστικά τον εαυτό του. Οι συνταξιούχοι και ακόμη παραπάνω όσοι εργαζόμενοι δεν εντάσσονται στο νέο καθεστώς θα παρακαλάνε το κράτος να πληρώσει τις σίγουρα περικομμένες επικουρικές συντάξεις τους, ενώ οι νέοι που θα ενταχθούν στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα θα ασχολούνται αποκλειστικά με τις “αποδόσεις” των δικών τους εισφορών αναμένοντας τις μελλοντικές αποδόσεις, όπως ακριβώς οι μικροκαταθέτες και οπι μικροεπενδυτές. Μια ιδεολογική μεταβολή καθόλου μικρής σημασίας.

Δημιουργία κεφαλαίου μέσω αποθεματικών ώστε να τζογαριστεί επενδυτικά.

Βασικός στόχος του Νομοσχεδίου, αλλά και όσων θα ακολουθήσουν είναι ότι στο διάστημα έως το 2060 θα έχουν δημιουργηθεί αποθεματικά ύψους περί τα 60 δις ευρώ από τις “κεφαλαιοποιημένες” εισφορές! Τα χρήματα αυτά δεν θα πηγαίνουν στις συντάξεις όπως τώρα, αλλά για επενδύσεις (όπως ακριβώς έγινε την περίοδο 1961-1980) στις χρηματαγορές και όταν έρθει ο χρόνος αποπληρωμής, τότε οι τρέχουσες εισφορές θα καλύπτουν τις (ελάχιστες) συντάξεις!! Μέχρι δηλαδή να αρχίσουν να βγαίνουν στη σύνταξη όσοι ενταχθούν στο νέο κεφαλαιοποιημένο σύστημα (τουλάχιστον 30 χρόνια δηλαδή από τους σημερινούς 35άρηδες) οι εισφορές θα κεφαλαιοποιούνται και θα επενδύονται χωρίς άλλες υποχρεώσεις! Δημιουργείται έτσι ένα τεράστιο κεφάλαιο στα χέρια της πολιτικής – οικονομικής εξουσίας και των ασφαλιστικών εταιριών που θα ελέγχουν το νέο Ταμείο ώστε να το αξιοποιήσουν οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά. Tα κεφαλαιοποιητικά συστήματα στηρίζονται στην κεφαλαιοποίηση των εισφορών (από όπου κι αν προέρχονται), δηλαδή από την απόδοση της διαρκούς κυκλοφορίας αυτών των κεφαλαίων. Το σύστημα επιδιώκει να καταστήσει τα κεφάλαια της ασφάλισης-σύνταξης αποδοτικά για την κερδοφορία του, μέσω της ανταγωνιστικής τους χρήσης και της ταχύτητας χρήσης τους. Aυτό βεβαίως σημαίνει εγκατάλειψη της αρχής της ισότητας εισοδήματος εργαζόμενων - συνταξιούχων και σύνδεση της σύνταξης με την απόδοση των κεφαλαίων των εισφορών. Τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα είναι πρώτιστα συστήματα “αξιοποίησης” των εισφορών των ασφαλισμένων για τη “στήριξη της χρηματοδότησης βιώσιμης ανάπτυξης στην πραγματική οικονομία” και παρεπιπτόντως ασφαλιστικά συστήματα για τα δικαιώματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων.

Βασικό προβληματικό σημείο τέλος της μετατροπής του υπάρχοντος διανεμητικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης σε κεφαλαιοποιητικό είναι, σύμφωνα με έρευνες, το κόστος μετάβασης (62 δις ευρώ εκτιμάται στην περίπτωση της χώρας μας). Το κόστος αυτό δημιουργείται από το γεγονός ότι αφού οι νέες γενιές και οι κάτω των 35 ετών θα αποταμιεύουν για την δική τους σύνταξη με κάποιον τρόπο θα πρέπει να πληρωθούν οι συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων (των παππούδων και γιαγιάδων της νέας γενιάς) και των εργαζομένων άνω των 35 ετών (των γονέων της νέας γενιάς). Αυτό το κόστος είναι αναπόφευκτο στην περίπτωση που επιχειρείται μια τέτοια μετάβαση από ένα διανεμητικό σύστημα της αλληλεγγύης των γενεών στο ατομικό κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Ειδικότερα στην Ελλάδα, αυτό το κόστος μετάβασης των 62 δις ευρώ, θα προστεθεί στο ήδη υψηλό δημόσιο χρέος των 340 δις ευρώ (206% του ΑΕΠ), το οποίο είναι σημαντικά υψηλότερο από το επίπεδο του χρέους (129,5% του ΑΕΠ) που στην ελληνική οικονομία στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας(2009-2019) οι δανειστές επέβαλαν και οι ελληνικές κυβερνήσεις υλοποίησαν, διαμέσου των τριών Μνημονίων, τις πολιτικές εσωτερικής υποτίμησης και λιτότητας. Ιδιαίτερα σήμερα, που μετά την πανδημία, « η Ελλάδα βρίσκεται σε μία ειδική συνθήκη, επειδή το χρέος της είναι το μεγαλύτερο, από 200% σε όρους ΑΕΠ, στην Ευρώπη. Αυτό καθιστά την ελληνική οικονομία ευάλωτη και είναι κάτι που η κυβέρνηση πρέπει να προσέξει, στο πλαίσιο της δημοσιονομικής εποπτείας, την διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους της. Αυτή είναι η κυρίαρχη ανησυχία και η βιωσιμότητα του χρέους θα είναι το κύριο ζήτημα» (Κ. Ρέγκλινγκ, Το Βήμα, 23/5/2021). Φαίνεται ότι οι σκέψεις γύρω από το τεράστιο κόστος μετάβασης οδηγούν και σε μικρή αναβολή κατάθεσης του ν/σ μια και σύμφωνα με δημοσιεύματα οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. εύλογα ζητούν πρόσθετους φόρους που θα χρηματοδοτήσουν τη μετάβαση, επιβεβαιώνοντας όλες τις κριτικές ότι η κεφαλαιοποίηση του ασφαλιστικού οδηγεί μαθηματικά τόσο σε μείωση επικουρικών συντάξεων, όσο και σε διόγκωση του υπέρογκου χρέους.

Επιπρόσθετα, με την προτεινόμενη κεφαλαιοποίηση της επικουρικής ασφάλισης, ο κίνδυνος του πληθωρισμού και των αρνητικών αποδόσεων (απόλυτα υπαρκτός κίνδυνος των κεφαλαιαγορών και χρηματαγορών) μεταφέρεται στους πολίτες, αφού θα τους πληρώνουν με τους φόρους τους από τον Κρατικό Προϋπολογισμό.

Τέλος, ο δημογραφικός κίνδυνος, όπου για ένα κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής μεταφέρεται εξ’ ολοκλήρου στον κάθε ασφαλισμένο ατομικά. Κι’ αυτό γιατί με τον δημογραφικό “κίνδυνο” στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα (δηλαδή κάθε αύξηση του προσδόκιμου μέσου όρου ζωής και κάθε μείωση γεννήσεων που είναι δεδομένο ότι θα συμβούν), ο νέος μελλοντικός εργαζόμενος απαιτείται, προκειμένου να λάβει την ίδια σύνταξη με τη σημερινή, είτε να εισφέρει κατά 35% υψηλότερες εισφορές, είτε να λάβει κατά 35% μικρότερη σύνταξη, είτε να εργαστεί περισσότερα χρόνια, κατά μέσο όρο 6 έτη περισσότερα.

Ακαταδίωκτο μελών ΔΣ: Από τα 74 άρθρα του νομοσχεδίου που παραδίδει στις ιδιωτικές εταιρείες τα 2,5 δισ. τον χρόνο των εισφορών επικουρικής ασφάλισης, χωρίς αμφιβολία την παράσταση κλέβει το άρθρο 19 που προβλέπει σκανδαλωδώς ότι τα μέλη του Δ.Σ. του ΤΕΚΑ «α) δεν εξετάζονται, δεν διώκονται και δεν υπέχουν ποινική ή αστική ευθύνη έναντι του ΤΕΚΑ για αιτιολογημένη γνώμη που διατύπωσαν ή για πράξεις ή παραλείψεις τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους ή επ’ ευκαιρία αυτής, εκτός εάν ενήργησαν με δόλο ή με βαριά αμέλεια ή με σκοπό να προσπορίσουν στον εαυτό τους ή σε τρίτο παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψουν το Δημόσιο ή άλλον κατά τις κείμενες ποινικές διατάξεις, καθώς και εάν παραβίασαν το απόρρητο των πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, και β) δεν υπέχουν αστική ευθύνη έναντι ιδιωτών για πράξεις που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους». Δηλαδή, εκτός από την ακραία περίπτωση που θα πιαστούν με τη γίδα στην πλάτη -π.χ. αν πιαστούν με μίζες για να ρίξουν τις εισφορές σε συγκεκριμένα επενδυτικά πακέτα μετοχών ή ομολόγων-, τα στελέχη του ιδιωτικού επικουρικού θα απολαμβάνουν το ακαταδίωκτο, ακόμη κι αν ρίξουν στα βράχια τις εισφορές και τις μελλοντικές συντάξεις. Και κανείς ασφαλισμένος δεν θα δικαιούται να διεκδικήσει αποζημίωση για τις ζημιές που ενδέχεται να υποστεί ο ασφαλιστικός “κουμπαράς του”.

Το σχέδιο νόμου :

(α) πλήττει τους νέους ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών, καθώς οι ασφαλιστικές τους εισφορές θα γίνουν αντικείμενο χρηματιστηριακού τζόγου με τεράστιες επισφάλειες όπως δείχνει και η ιστορία (είναι γνωστό «ότι οι προηγούμενες αποδόσεις δεν διασφαλίζουν τις μελλοντικές αποδόσεις» όπως αναγράφουν και τα ασφαλιστήρια συμβόλαια των ασφαλιστικών),

(β) πλήττει τους σημερινούς και μελλοντικούς συνταξιούχους, καθώς η χρηματοδότηση των επικουρικών συντάξεων καθίσταται αβέβαιη και επισφαλής,

(γ) πλήττει και συνολικά τους φορολογούμενους, καθώς με την επιβολή του κεφαλαιοποιητικού συστήματος στην επικουρική ασφάλιση θα δημιουργηθεί ένα τεράστιο κενό άνω των 60 δισ. ευρώ για τη χρηματοδοτική κάλυψή τους, οδηγώντας στην πρόσθετη διόγκωση του δυσβάσταχτου δημόσιου χρέους και στην περικοπή των προσδοκόμενων συντάξεων.

(δ) Αποτελεί πρόκριμα για αντίστοιχες μεταβολές και σε άλλους κλάδους ασφάλισης (με πρώτο το Εφάπαξ για όσους κλάδους εργαζομένων έχουν) και στο βάθος και για τις Κύριες Συντάξεις.

(ε) Έρχεται να συμπληρώσει και να βαθύνει όλους τους αντιασφαλιστικούς νόμους της τελευταίας 30ετίας με πιο πρόσφατους του Ν.4387/16 (Κατρούγκαλου) και Ν.4670/20 (Βρούτση). Είναι χαρακτηριστικό ότι το ν/σ διατηρεί στο ακέραιο της προβλέψεις για εισφορές και τρόπο υπολογισμού που προέβλεπε ο Ν.4387/16 της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (βλέπε Παράρτημα)

(στ) Αλλάζει τον κοινωνικό χαρακτήρα της ασφάλισης μετατρέποντας την σε χρηματιστηριακό στοίχημα

(ζ) εγείρει θέματα Συνταγματικότητας μια και με τις υπ’αριθ. 2287/2015 και 1889/2019 αποφάσεις της Ολομέλειάς του, το Συμβούλιο Επικρατείας έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο κεφαλαιοποίησης της Επικουρικής Ασφάλισης.

Ο κοινός και ενωτικός αγώνας εργαζόμενων, αυτοαπασχολούμενων και συνταξιούχων, “νέων και παλαιών” είναι μονόδρομος. Η μικρή αναβολή κατάθεσης του δεν πρέπει να οδηγήσει σε επανάπαυση αλλά σε εκτεταμένη συζήτηση και ζύμωση στο σύνολο των δυνάμεων της εργασίας για τις συντριπτικές επιπτώσεις του στην κοινωνική ασφάλιση. Με απλό και κατανοητό λόγο και συγκεκριμένα παραδείγματα για την τεράστια λεηλασία του μισθού που ετοιμάζουν.

Παράρτημα με παραδείγματα:

1. Το εγχώριο παράδειγμα της ΑΣΠΙΣ που έβαλε λουκέτο το 2009 και οι δικαιούχοι μέχρι το 2030 θα έχουν εισπράξει ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών που δικαιούνταν και το υπόλοιπο θα το διεκδικούσαν (πιθανότατα οι κληρονόμοι τους ή ακόμη και οι... κληρονόμοι των κληρονόμων τους) από το Εγγυητικό Κεφάλαιο. Και αυτό γιατί σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα περιουσιακά στοιχεία της ΑΣΠΙΣ υπολογίζονται γύρω στα 50 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων περίπου τα 15 εκατ. έχουν ήδη δοθεί στους δικαιούχους και τα υπόλοιπα 35 θα διανεμηθούν σε βάθος χρόνου (αρκετών ή και πολλών ετών), με τη ρευστοποίηση των ακινήτων της και όποιων άλλων περιουσιακών της στοιχείων. Στον επίσημο πίνακα των δικαιούχων αναγράφεται ένα ποσό της τάξεως των 295 εκατ. ευρώ. Πέραν αυτού όμως, υπάρχουν και ασφαλισμένοι που έχουν προσφύγει δικαστικά, ζητώντας να ενταχθούν και αυτοί στον πίνακα των δικαιούχων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, μιλάμε για άλλα 200 εκατ. ευρώ, που ζητείται δικαστικά να ενταχθούν, πλην όμως κύκλοι της αγοράς εκτιμούν ότι από αυτά θα τα καταφέρουν τελικά μόλις γύρω στα 50-55 εκατ. ευρώ. Άρα λοιπόν οι συνολικές οφειλές πιθανόν να κυμανθούν γύρω στα 340-350 εκατ. ευρώ. (Πηγή).

2. Το σκάνδαλο των “δομημένω ομολόγων” : Στις 22 Φεβρουαρίου 2007 το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους εξέδωσε ομόλογο 12ετούς διάρκειας αξίας 280 εκατομμυρίων ευρώ με ανάδοχο την αμερικανική JP Morgan. Από αυτή πέρασε στο αμοιβαίο κεφάλαιο NPI, στη γερμανική Hypovereinsbank, η οποία το μεταπούλησε στη χρηματιστηριακή εταιρεία Ακρόπολις ΑΧΕΠΕΥ, από την οποία τελικά πωλήθηκε σε 4 ασφαλιστικά ταμεία. Αναφέρεται ενδεικτικά ότι για την πώληση των 20 ομολόγων εκτελέστηκαν περισσότερες από 300 συναλλαγές, αυξάνοντας το συνολικό τζίρο από τα 180 εκατομμύρια στα 2,5 δισεκατομμύρια. Πρόκειται για το μεγαλύτερο πρόστιμο που έχει επιβληθεί από τη σύσταση του Ελληνικού Κράτους. Η εξόφληση του προστίμου ακόμη εκκρεμεί. (Πηγή)

3. Το παράδειγμα του Ταμείου Μηχανικών ενός “ευγενούς Ταμείου” με εξαιρετικές δυνατότητες. Από την κατάθεση των αποθεματικών των ταμείων με μηδενικό επιτόκιο (τις εποχές που αυτό ήταν διψήφιο) στην ΤτΕ για τη χρηματοδότηση των “επενδύσεων” του κεφαλαίου, και τη συνεχή κλοπή των αποθεματικών μέσω δομημένων ομολόγων και χρηματιστηριακών προϊόντων φτάσμε: (α) στο “κούρεμα” του PSI που λήστεψε 16 από τα συνολικά 28 δις των αποθεματικών (τα 2 από τα 4 του ΤΣΕΜΕΔΕ) (β) τις επενδύσεις τύπου Attika Bank (“επένδυση” περίπου 980 εκατ. μέσω διαδοχικών ανακεφαλαιοποιήσεων σε σημερινής αξία λίγων δεκάδεων εκατ. €). (γ) τα χρωστούμενα του κράτους από την κρατική συμμετοχή που καταργήθηκε (πάνω από 1 δις μέχρι την κατάργησή της) έως (δ) τη νόμιμη και παράνομη εισφοροδιαφυγή της εργοδοσίας (μαύρη εργασία, ΔΠΥ, χαρίσματα χρεών κλπ) που στέρησαν διαχρονικά πολλά δις από το Ταμείο .

4. “Τελικά, η "φούσκα Enron" έσκασε στις 14 Σεπτεμβρίου 2001, τρεις ημέρες μετά το χτύπημα στους δίδυμους πύργους, οδηγώντας την εταιρεία σε χρεωκοπία. Οι χειρισμοί της εταιρείας έπληξαν και τους ίδιους τους εργαζομένους της, καθώς οι εισφορές τους για ασφαλιστική κάλυψη πήγαιναν στο μετοχικό κεφάλαιο, το οποίο κατέρρευσε στο χρηματιστήριο, με αποτέλεσμα να "τιναχθεί" το ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό τους πρόγραμμα "στον αέρα". Χιλιάδες υπαλλήλων και επενδυτών της Enron έχασαν τις αποταμιέυσεις τους, τα κονδύλια για τις σπουδές των παιδιών τους και τις συντάξεις τους, όταν κατέρρευσε η εταιρεία. Οι ποικίλες ομάδες ενδιαφερομένων ακολούθησαν τη δικαστική οδό. ” (Πηγή)

5. Το 2008, με τη μεγάλη κρίση που ξεκίνησε στις ΗΠΑ με τα subrimes (ομόλογα τιτλοποίησης στεγαστικών δανείων, τη Lehman Brothers) κ.λπ.), στην Ιρλανδία τα κεφάλαια των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών ταμείων έχασαν σχεδόν 38%, στην Αυστραλία 27%, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες (στις οποίες αντιστοιχεί περίπου το ήμισυ όλων των περιουσιακών στοιχείων στον ΟΟΣΑ κεφαλαιοποιητικών ταμείων σύνταξης) παρουσίασαν την τρίτη μεγαλύτερη πτώση (περίπου 26%, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το 2010).

Οι συνολικές απώλειες των ιδιωτικών κεφαλαιοποιητικών συντάξεων άγγιξαν τα 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2008. Τεράστια προβλήματα δημιουργεί και η πανδημία της Covid-19. Οι χρηματοοικονομικές αγορές ήταν πολύ ασταθείς και για μεγάλο χρονικό διάστημα το 2020. Τον Μάρτιο 2020, ο μέσος όρος στην καθημερινή διακύμανση του αμερικανικού χρηματιστηριακού δείκτη των 500 ισχυρότερων αμερικανικών επιχειρήσεων S&P 500 ήταν 5%, ξεπερνώντας το ρεκόρ του Νοεμβρίου 1929 (3,9%)! Στην κρίση του 2008, όσον αφορά στους ατομικούς κεφαλαιοποιητικούς λογαριασμούς συντάξεων στις ΗΠΑ, ειδικά για την ηλικιακή ομάδα 45-54 ετών, που βρισκόταν κοντά στη συνταξιοδότηση, το 25% των αποταμιεύσεων και των αποδόσεών τους χάθηκε μέσα σε ένα έτος, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του ΟΟΣΑ 2009.

Τον Σεπτέμβριο του 2008 ο μεγαλύτερος διαχειριστής «ατομικών συνταξιοδοτικών κουμπαράδων», η AIG, η μεγαλύτερη ασφαλιστική εταιρεία στις ΗΠΑ και τον κόσμο, που επί χρόνια παρουσίαζε σημαντικές αποδόσεις μέσω σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων (swaps), είδε συνταξιοδοτικά χαρτοφυλάκια 440 δισ. δολαρίων να εκμηδενίζονται, η μετοχή της έπεσε κατά 94% και η κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάστηκε να βάλει 85 δισ. δολάρια για να καλύψει τις τρέχουσες υποχρεώσεις της εταιρείας προς συνταξιούχους. Η Αργεντινή το 2008 κρατικοποίησε ατομικούς συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς 30 δισ. δολαρίων για να αποφύγει τη φτωχοποίηση των συνταξιούχων της, στην οποία θα οδηγούσε η εκμηδένιση των αποθεματικών δεκάδων ιδιωτικών συνταξιοδοτικών funds. Ακόμη και η Χιλή, που επί Πινοσέτ υιοθέτησε το σύστημα, το έχει αλλάξει πλέον. (Πηγή)

6. Η στρατηγική της ΕΕ, με τη «Λευκή Βίβλο για τις Συντάξεις», που ήδη από το 2012 έκανε καθαρό ότι «η βιωσιμότητα και η επάρκεια των συνταξιοδοτικών συστημάτων εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο θα υποστηρίζονται από τις εισφορές, τους φόρους και την αποταμίευση εκ μέρους των ατόμων που βρίσκονται στην αγορά εργασίας». Έτσι, προέτρεπε όλα τα κράτη - μέλη να προσανατολιστούν σε ασφαλιστικά συστήματα που προϋποθέτουν την «ατομική επικουρική αποταμίευση», μέσω της οποίας θα εξασφαλίζεται η δήθεν επάρκεια των συντάξεων, αφού με τη στρατηγική της η ΕΕ, με βάση τους στόχους του κεφαλαίου, έχει προεξοφλήσει ότι τα δημόσια συστήματα θα συρρικνώνονται, το ίδιο και η δημόσια δαπάνη γι' αυτά. Μάλιστα, η ΕΕ δίνει τον εξής ορισμό στην έννοια «επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση»: «Η συμπληρωματική αποταμίευση συνταξιοδότησης περιλαμβάνει επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις, ασφάλειες ζωής και άλλες μορφές συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, υπάρχουν μέσα (π.χ. αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια) που επιτρέπουν τη μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων (γενικά, της κατοικίας) σε πρόσθετο εισόδημα συνταξιοδότησης» (Πηγή)

7. “Είναι λανθασμένος ο κυβερνητικός αυτός ισχυρισμός ότι από την 1.1.2022 στη χώρα μας θα εφαρμόζεται το σουηδικό μοντέλο. Κι αυτό γιατί το σουηδικό μοντέλο, όπως κι αυτό της Αυστραλίας, των αγγλοσαξονικών χωρών και των χωρών της βορειοδυτικής Ευρώπης, για να αποφύγουν, μεταξύ των άλλων, τους προαναφερόμενους κινδύνους, το υψηλό κόστος μετάβασης και τη φορολογική επιβάρυνση των πολιτών, οδηγήθηκαν στην επιλογή και την υλοποίηση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης και των επαγγελματικών ταμείων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα από μηδενική βάση. Αντιθέτως, με την κεφαλαιοποίηση των ατομικών λογαριασμών (ατομικός κουμπαράς) της επικουρικής κοινωνικής ασφάλισης, η κυβέρνηση επιλέγει την κατάργηση στη χώρα μας του αντίστοιχου με τα ισχύοντα στην Ευρώπη, τη Σουηδία κ.λπ. κεφαλαιοποιητικού συστήματος νοητής κεφαλαιοποίησης και την αντικατάστασή του με την αποτυχημένη κεφαλαιοποίηση των ατομικών λογαριασμών που εφαρμόστηκε μόνο για τρεις δεκαετίες στη Λατινική Αμερική, την Αφρική και την ανατολική Ευρώπη, με ό,τι αυτό αρνητικά συνεπάγεται, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος των προαναφερόμενων χωρών, για την ελληνική οικονομία, τους συνταξιούχους, τους φορολογούμενους πολίτες, την κοινωνία και τη νέα γενιά.” Σ. Ρομπόλης (Πηγή)

8. Τρόπος υπολογισμού και απονομής Επικουρικής Σύνταξης: Διατηρούνται στο ακέραιο οι προβλέψεις του Ν.4387/16, δηλαδή: Ή στα 67 χρόνια με 15 έτη ασφάλισης ή στα 62 χρόνια με συμπληρωμένα 40 έτη εισφορών. Η σύνταξη θα είναι με βάση τεχνικές παραμέτρους που θα ισχύουν κατά την υποβολή της αίτησης. Οι ατομικές εισφορές, οι οποίες για όλο τον ασφαλιστικό βίο με βάση το επενδυτικό προφίλ του ασφαλισμένου θα έχουν μπει στην διαδικασία των χρηματιστηριακών και άλλων προϊόντων με ότι αυτό συνεπάγεται, θα αποτελέσουν τον ατομικό λογαριασμό ώστε να προκύψει σύνταξη. Οι τεχνικές παράμετροι θα είναι ιδίως ο πίνακας θνησιμότητας και το προεξοφλητικό επιτόκιο. Ο υπολογισμός της σύνταξης βασίζεται σχεδόν στις ίδιες τεχνικές παραμέτρους που προβλέπει ο νόμος 4052/12 του Κουτρουμάνη που επίσης χρησιμοποιείται και σήμερα με τον Ν. 4387/16 του Κατρούγκαλου για τις επικουρικές συντάξεις για όσους πρωτοασφαλίστηκαν από 1/1/2014 και εφεξής. Δηλαδή και σήμερα έχουμε αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα (ατομικό κουμπαρά) για χιλιάδες ασφαλισμένους. Δείτε σχετικά εδώ: https://www.taxheaven.gr/circulars/23839/ariom-oik-23123-785-7-6-2016

Αναλυτικότερα για τους ασφαλισμένους μέχρι το 2013, το ποσό της επικουρικής σύνταξης αποτελείται από το άθροισμα δύο τμημάτων: α. Το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης που έχει πραγματοποιηθεί έως και 31.12.2014 υπολογίζεται με βάση ποσοστό αναπλήρωσης, το οποίο για κάθε έτος ασφάλισης αντιστοιχεί σε ποσοστό 0,45% επί των συντάξιμων αποδοχών κάθε ασφαλισμένου που υπεβλήθησαν σε εισφορές υπέρ επικουρικής ασφάλισης. β. Για το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισής τους από 1.1.2015 και εφεξής υπολογίζεται με το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση.

Ένας νέος ασφαλισμένος όταν φτάσει 62 ετών με μέσο μισθό 1000 ευρώ και 40 χρόνια ασφάλισης και με ασφάλιστρο 6% θα σωρεύσει στον ατομικό του λογαριασμό 1000 Χ 6% = 60 Χ 14 μήνες Χ 40 χρόνια 33.600 ευρώ. Η σύνταξη του θα είναι 33.600 / (20,453 Χ 12) = 136,90 ευρώ.

Ενώ ένας ασφαλισμένος με τις ίδιες προϋποθέσεις που βγήκε στη σύνταξη το 2015 θα λάμβανε: 1000 (ασφαλιστέος μισθός) Χ 40 (χρόνια ασφάλισης) Χ 0,45% (ποσοστό αναπλήρωσης) = 180 € επικουρικής σύνταξης. Ήδη δηλαδή ο Ν.4387/16 έχει μειώσει κατά 24% την προσδοκόμενη επικουρική σύνταξη για το νέο ασφαλισμένο! Τη μείωση αυτή τη διατηρεί φυσικά το Νομοσχέδιο προσθέτοντας μάλιστα και τις επενδυτικές επισφάλειες .

9. Τέλος υπενθυμίζουμε ότι με τον πρόσφατο Ν.4756/20 τροποποιήθηκαν οι εισφορές των Μισθωτών Μηχανικών για τον κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του πρώην ΤΣΜΕΔΕ (βλέπε εδώ σχετικά). Για την ξαφνική αυτή αλλαγή ουδέποτε ερωτηθήκαμε από το αρμόδιο Υπουργείο και η γνώμη μας είναι αρνητική διότι μειώνει μεν τις εισφορές μας, μειώνει όμως και αυτές του εργοδότη με αποτέλεσμα η αναμενόμενη μείωση στο προσδοκόμενο επικουρικό να είναι δυσανάλογη. Για μεικτές αποδοχές 1500€ η συνολική εισφορά ήταν 97,5€ (από 48,75€ εργαζόμενος και εργοδότης 3,25% έκαστος) ενώ τώρα 42 έως 61€ (από 21 έως 30,5€ εργαζόμενος και εργοδότης) ενώ οι ασφαλιστέες αποδοχές μειώνονται από τα 1500 € στα 646 έως 938 €). Φοβόμαστε δε ότι αυτό αποτελεί πρόκριμα για την επερχόμενη ιδιωτικοποίηση των κλάδων Εφάπαξ και Επικουρικού. Για το λόγο αυτό θα ζητήσουμε σε συντονισμό και με άλλους συλλόγους μηχανικών την κατάργηση της. Αν και ο Νόμος αναφέρεται γενικά στους μισθωτούς Μηχανικούς η Εγκύκλιος που εκδόθηκε προχθές αναφέρεται μόνο στους ΙΔΑΧ και ΙΔΟΧ Υπαλλήλους και όχι στους Μονίμους. Δεν δίνονται διευκρινήσεις αν θα εκδοθεί ξεχωριστή Εγκύκλιος ή εφαρμόζονται διαφορετικές διατάξεις.

*Πρόεδρος ΔΣ ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ

 

ΠΗΓΗ