Η κλιματική κατάρρευση είναι ήδη εδώ ; - Του Τάσου Τσακίρογλου

AP Photos

Την ώρα που η Γερμανία και το Βέλγιο, πριν από λίγες ημέρες, πνίγονταν από τις πλημμύρες και εκατοντάδες άνθρωποι έχαναν τη ζωή τους, στον Καναδά πέθαιναν 230 άτομα εξαιτίας του πρωτοφανούς καύσωνα των 49,5 βαθμών Κελσίου. Και στη Σιβηρία, όμως, ένα άλλο κύμα καύσωνα ανέβαζε τη θερμοκρασία στο εξωπραγματικό επίπεδο των 48 βαθμών, κάνοντας τη γη να «ψήνεται». Παράλληλα, τουλάχιστον 80 μεγα-πυρκαγιές κατάκαιγαν τις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, κυρίως λόγω της μεγάλης ξηρασίας.

Ακόμα και οι αρνητές της κλιματικής αλλαγής –όπως ο Τραμπ και οι επιχειρηματίες φίλοι του– αναγκάζονται να αλλάξουν το τροπάρι και πλέον να υποστηρίζουν όχι ότι αυτή δεν συντελείται –καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν καταστήσει αυτό το φαινόμενο αναντίρρητο–, αλλά ότι οι αιτίες που κρύβονται από πίσω δεν είναι ξεκάθαρες, άρα ότι μπορεί να οφείλονται σε φυσικά φαινόμενα και όχι στην (άναρχη) ανθρώπινη δράση, με μοναδικό κριτήριο το κέρδος.

Ο συγγραφέας Ντέιβιντ Γουάλας - Γουέλς, στο εξαιρετικό βιβλίο του «Ακατοίκητη γη: μια ιστορία του μέλλοντος» (εκδόσεις Μεταίχμιο), αναλύει τις ρίζες της πολιτικής μας μοιρολατρίας, η οποία, όπως λέει, αναμιγνύεται με την τυφλή πίστη μας στην τεχνολογία. «Σαν να προσπαθούμε να βρούμε παρηγοριά στη γνωστή φαντασίωση του καταναλωτή: πως κάποιος θα βρεθεί να διορθώσει επιτυχώς –και με το ελάχιστο δυνατό κόστος– το πρόβλημα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε».

Η φαντασίωση αυτή συνοδεύεται από τον μύθο πως, εάν οδηγούμε ηλεκτρικό αυτοκίνητο, ανακυκλώνουμε κουτάκια αλουμινίου και τρώμε βιολογικά, τότε έχουμε επιτελέσει το καθήκον μας απέναντι στο μέλλον της ανθρωπότητας. Ομως, για τις ανεμογεννήτριες υπάρχει πρόβλημα να ανακυκλωθούν, οι μπαταρίες των αυτοκινήτων είναι τοξικές και φορτίζονται καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες ενέργειας, ενώ τα air conditions που χρησιμοποιούμε για να δροσίσουμε τα όλο και πιο θερμά καλοκαίρια μας εκπέμπουν ασύλληπτες ποσότητες θερμού αέρα στην ατμόσφαιρα, ανεβάζοντας έτσι την εξωτερική θερμοκρασία. Γι’ αυτό και θεωρούνται heat pumps, δηλαδή αντλίες θερμότητας: «ρουφούν» τον θερμό αέρα από το εσωτερικό και τον διοχετεύουν στο περιβάλλον.

Και σ’ αυτό συνίσταται ο πυρήνας του προβλήματος: δηλαδή ότι αναζητάμε ατομικές λύσεις σε συλλογικά προβλήματα, τα οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο συλλογικά. Ο Γουάλας - Γουέλς λέει ότι «τα μεγάλα πράγματα μας κάνουν να αισθανόμαστε μικροί και μάλλον ασήμαντοι, έστω κι αν τυπικά είμαστε εμείς αυτοί που έχουμε τον έλεγχο, οι “επικεφαλής”».

Η κλιματική αλλαγή, παρότι επιταχύνεται όλο και περισσότερο, σαν να έχουμε κολλημένο το πόδι στο γκάζι, φαντάζει απόμακρη και ενδεχομενική. Τεράστια συμφέροντα εταιρειών και μεγιστάνων σπέρνουν, μέσω πολλαπλών καναλιών, την αμφιβολία για το εάν τα φαινόμενα αυτά είναι ανθρωπογενή ή τυχαία που απλώς εμπίπτουν σε διάφορους φυσικούς κύκλους.

Ο ρόλος όλων μας είναι καθοριστικός για την πορεία που θα πάρει ο κόσμος μας και για το περιβάλλον στο οποίο θα κληθούν να ζήσουν τα παιδιά μας. «Εάν οι άνθρωποι είναι ικανοί να δημιουργήσουν ένα πρόβλημα, τότε μπορούν και να το λύσουν», λέει ο συγγραφέας, όμως αυτό απαιτεί επαγρύπνηση, συνειδητοποίηση του προβλήματος και ανάληψη δράσης για την αντιμετώπισή του.

Καταναλωτικές επιλογές (υγιεινή διατροφή, ανακύκλωση, «πράσινα αυτοκίνητα» κ.λπ.) δεν μπορούν να γίνουν υποκατάστατα της ανάγκης για πολιτική δράση και λήψη αποφάσεων, ενώ προσφέρουν και άλλοθι στον καπιταλισμό να «πρασινίσει» την ατέρμονη παραγωγή -άχρηστων ουσιαστικά- προϊόντων.

ΠΗΓΗ