Η κουβέρτα της Γης είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και μερικά ακόμη αέρια, όλα σε πολύ μικρά ποσοστά στην ατμόσφαιρα. Τα αέρια αυτά βρίσκονται σε μία συνεχή διαδικασία παραγωγής και αποσύνθεσης ώστε μακροπρόθεσμα να βρίσκονται σε ισορροπία, κρατώντας αντίστοιχα σταθερή τη θερμοκρασία του πλανήτη. Η ισορροπία αυτή έχει διαταραχτεί από την οικονομική, επενδυτική και επεκτατική δραστηριότητα του ανθρώπου, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας. Στην αύξηση συμβάλουν κυρίως οι καύσεις ορυκτών ανθράκων, η αποψίλωση της βλάστησης, ο άκρατος καταναλωτισμός και η συρρίκνωση του φυσικού περιβάλλοντος προς όφελος του δομημένου.
Στην ατμόσφαιρα υπάρχουν και υδρατμοί (νερό στην αέρια φάση), που προέρχονται από την εξάτμιση του υγρού νερού. Ωστόσο το ποσό των υδρατμών που μπορεί να ‘σηκώσει’ η ατμόσφαιρα έχει ένα όριο που το λέμε κορεσμό. Όταν το όριο ξεπεραστεί οι υδρατμοί συμπυκνώνονται σε σύννεφα και πέφτουν ως αναζωογονητική βροχούλα. Το όριο κορεσμού όμως εξαρτάται από τη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας. Η πιο ζεστή ατμόσφαιρα ‘σηκώνει’ πολύ περισσότερους υδρατμούς, μέχρι να τους κάνει βροχή. Παραμένουν λοιπόν ως υδρατμοί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται μακρές περίοδοι ξηρασίας που ξεραίνουν το έδαφος, ταλαιπωρούν τη βλάστηση και την κάνουν περισσότερο εύφλεκτη. Εύκολο να της βάλει κανείς φωτιά, από σκοπιμότητα ή αμέλεια.
Κάποτε όμως η ατμόσφαιρα κορέννυται. Και επειδή η ατμόσφαιρα είναι μεγάλη, το ποσό του νερού που περιέχει τώρα είναι πολύ-πολύ περισσότερο. Δεν πέφτει πια ως συνηθισμένη βροχή (ποτιστική τη λένε στα χωριά), αλλά ως βρόχα. Και όπως επίσης γνωρίζουν οι αγρότες, το ξερό έδαφος δεν απορροφά εύκολα το ορμητικό νερό. Πριν προλάβει να μουλιάσει το χώμα, χώμα μαζί και νερό, ακολουθούν τη δύναμη της βαρύτητας. Το πώς θα φτάσουν στον προορισμό τους, στη θάλασσα δηλαδή, εξαρτάται από τον όγκο του νερού και από το πόσο και πώς ο άνθρωπος έχει πειράξει τις φυσικές απορροές και την φυσική βλάστηση. Δρόμοι, μπαζώματα και αποψίλωση κάνουν την κάθοδο ανεξέλεγκτη.
Η κλιματική αλλαγή λοιπόν, σε συνδυασμό με την καταστροφή του περιβάλλοντος και τον κατακερματισμό των ενδιαιτημάτων, εκτός από αφόρητους καύσωνες, θα επιφέρει μακρές ξηρές περιόδους με πυρκαγιές, που θα συνοδεύονται από ακραίες βροχοπτώσεις και πλημμύρες.
Υπάρχει ένα κρίσιμο θερμοκρασιακό όριο που αν ξεπεραστεί, το κλίμα εκτροχιάζεται ανεξέλεγκτα (runaway climatic change). Αυτό βέβαια δεν αφορά παρά μόνο τα δισέγγονα ή τα τρισέγγονά μας. Μπορούμε επομένως να παραμείνουμε ‘ανέμελοι’.
*Ο Γιάννης Μανέτας είναι ομότιμος καθηγητής Φυσιολογίας Φυτών του Τμήματος Βιολογίας, του Πανεπιστημίου Πατρών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου