Η αναζωπύρωση της πανδημίας και η κατακόρυφή αύξηση των κρουσμάτων, εν μέσω θέρους, το χαμηλό(σε σχέση με το στόχο) σχετικά ποσοστό του πληθυσμού, που έχει εμβολιαστεί και η επανεκκίνηση της οικονομίας, μετά το σκληρό «lockdown» των προηγούμενων μηνών, δημιουργούν ένα νέο περιβάλλον, που προκαλεί νέα δεδομένα, για όλη την κοινωνία και κυρίως για εργαζόμενους και επιχειρήσεις.
Οι εργαζόμενοι, με απόλυτη ευθύνη της κυβέρνησης, που καθυστερεί σημαντικά στην λήψη των αποφάσεων για μέτρα στήριξης, εδώ και μήνες, αντιμετωπίζουν σκληρούς εκβιασμούς, που φτάνουν μέχρι και την απόλυση, σε περίπτωση που δεν εμβολιάζονται(π.χ. εργαζόμενοι σε ξενοδοχειακές μονάδες).
Η απόφαση της κυβέρνησης, να καταστήσει υποχρεωτικό τον εμβολιασμό των «υγειονομικών» εργαζομένων, που έρχονται σε επαφή με ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, δημιουργεί μια νέα συνθήκη, καθώς είναι σχεδόν βέβαιο ότι, θα επεκταθεί το αμέσως επόμενο διάστημα και σε λοιπές κατηγορίες εργαζομένων(π.χ. εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι στα ΜΜΜ κλπ).
Το ερώτημα που προκύπτει είναι αυτονόητο;
Τι μπορεί να κάνει ο εργαζόμενος, για να προστατευθεί, από ένα εργοδότη, που ενεργεί καταχρηστικά εις βάρος του, κυρίως σε περιπτώσεις, που ο μη εμβολιασμός, γίνεται το πρόσχημα, για την καταστρατήγηση των εργασιακών του δικαιωμάτων;
Αρχικά, τα παρακάτω, σκοπό έχουν να ενημερώσουν τους εργαζόμενους, για τα μέσα άμυνας και αντίδρασης που διαθέτουν, απέναντι σε ακραίες και καταχρηστικές εργοδοτικές συμπεριφορές και σε καμία περίπτωση, δεν διακατέχονται από «αντιεμβολιαστική διάθεση».
Άλλωστε η προσωπική γνώμη του υπογράφοντος είναι ότι, ο εμβολιασμός συνιστά πράξη υπευθυνότητας και κοινωνικής αλληλεγγύης, έναντι όλης της κοινωνίας.
1.Μπορεί ο εργοδότης να με απολύσει, επειδή αρνήθηκα να εμβολιαστώ;
Η απάντηση είναι καθαρά, πως όχι. Πολύ δε περισσότερο, όταν ακόμα δεν υπάρχει σχετική νομοθετική ρύθμιση, που να προβλέπει τον υποχρεωτικό εμβολιασμό ή να προβλέπει άλλες παρεπόμενες συνέπειες για την εργασιακή σχέση(απαιτείται τουλάχιστον η έκδοση ΥΑ για τις κατηγορίες των εργαζομένων που θα υπόκεινται σε υποχρεωτικό εμβολιασμό). Και επειδή αρκετοί «βιαστικοί» εργοδότες, έσπευσαν, στην εξαγγελία των νέων ρυθμίσεων, να προβούν σε απολύσεις προσωπικού, καλό είναι να γνωρίζουν ότι, με βάση το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, οι απολύσεις αυτές είναι άκυρες, γεγονός που θα διαπιστωθεί και από τα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια.
2.Μπορεί ο εργοδότης, να μου ζητήσει να δουλέψω εξ αποστάσεως(τηλεργασία);
Ο εργοδότης, έχει τη δυνατότητα, στα πλαίσια του διευθυντικού του δικαιώματος, να τοποθετήσει τον εργαζόμενο σε άλλη θέση εργασίας, να του αλλάξει καθήκοντα, ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το κοινό ή να του προτείνει καθεστώς εξ αποστάσεως εργασίας. Το συγκεκριμένο μέτρο παραμένει σε ισχύ, από την αρχή της πανδημίας.
3.Μπορεί ο εργοδότης, να με θέσει σε αναγκαστική άδεια;
Ο εργοδότης μπορεί να χορηγήσει άδεια στον εργαζόμενο, με την προϋπόθεση ότι, αυτό το δικαίωμα δεν ασκείται καταχρηστικά (π.χ. εκδικητικά), αλλά πάντα με τη έγγραφη συναίνεση του εργαζόμενου. Εξάλλου και με δεδομένο ότι, ο πρόσφατος ν.4808/2021(άρθρο 62) προβλέπει την άδεια άνευ αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα, μόνο κατόπιν έγγραφης συμφωνίας εργαζομένου και εργοδότη, κάθε άλλη ερμηνεία δεν μπορεί να είναι αποδεκτή, αφού η αναγκαστική άδεια απαγορεύεται εκ του νόμου. Η εξαγγελία του Πρωθυπουργού, για την νέου τύπου άδεια άνευ αποδοχών, πρέπει να έρθει με νομοθετική ρύθμιση, καθώς δεν καλύπτεται από την υφιστάμενη νομοθεσία.
4.Ο εργοδότης απαιτεί την μη προσέλευσή μου στην εργασία, χωρίς να έχει πάρει μέτρα υγιεινής και ασφάλειας έναντι των πελατών του ή των ίδιων των εργαζομένων.
Τα μέτρα, που ενδέχεται να λάβει ο εργοδότης, σε περίπτωση άρνησης εμβολιασμού, θα πρέπει να έχουν μια κλιμάκωση, αλλά και να λαμβάνονται στα πλαίσια των υφιστάμενων υποχρεώσεων του εργοδότη, που δεν παύουν να ισχύουν, αλλά μάλιστα είναι ενισχυμένα ακριβώς λόγω της πανδημίας. Μια επιχείρηση, που δεν εφαρμόζει τα υγειονομικά μέτρα υπόκειται σε διοικητικές κυρώσεις και είναι υπόλογη απέναντι στους ελεγκτικούς μηχανισμούς του κράτους (ΣΕΠΕ) καθώς οι υποχρεώσεις υγιεινής και ασφάλειας, εκπορεύονται, από την «υποχρέωση «πρόνοιας» του εργοδότη. Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος, να λαμβάνει όλα τα προσήκοντα μέτρα(μάσκες, τηλεργασία, σύστημα βαρδιών, διαφορετικές ώρες προσέλευσης, αντισηπτικά, διαχωριστικά τζάμια κλπ).Αν δεν το πράττει, παραβιάζει ό ίδιος τους κανόνες, που διέπουν την σύμβαση εργασίας και ο εργαζόμενος, έχει τη δυνατότητα, να απέχει από τα καθήκοντά του, διεκδικώντας μάλιστα και την καταβολή των αποδοχών του, μέχρις ότου, ο εργοδότης να συμμορφωθεί, με τους συγκεκριμένους κανόνες.
5.Μπορεί ο εργοδότης, να προβεί σε περικοπή αποδοχών σε περίπτωση που αρνηθώ τον εμβολιασμό;
Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, δεν μπορεί να είναι μονολεκτική. Κατά την άποψή μας, μόνο αν προκύψει δυσλειτουργία στην επιχείρηση του εργοδότη, τότε, με την επίκληση του άρθρου 374 ΑΚ, ο εργοδότης μπορεί να αρνηθεί την καταβολή του μισθού για όσο χρονικό διάστημα, ο εργαζόμενος παρέχει πλημμελώς την εργασία του. Κατά το άρθρο 374 ΑΚ, για όσο χρονικό διάστημα ο αντισυμβαλλόμενος, δηλαδή ο εργαζόμενος, δεν παρέχει ή δεν εκπληρώνει την παροχή του, δηλαδή την εργασία του με προσήκοντα τρόπο, τότε ο εργοδότης δύναται να αρνηθεί την αντιπαροχή, δηλαδή να του καταβάλλει το μισθό (ένσταση μη εκπληρωθέντος συναλλάγματος). Ωστόσο, ο αστικός κώδικας, κάνει αναφορά σε «μη προσήκουσα παροχή της εργασίας». Εδώ η ερμηνεία δεν μπορεί να είναι στατική. Ένας εργαζόμενος που κάνει συνεχή test, φοράει μάσκα, λαμβάνει όλα τα μέτρα προστασίας, δύναται να παρέχει την εργασία του κανονικά, ακόμα και αν δεν έχει εμβολιαστεί, συνεπώς κάθε επιβολή περικοπής αποδοχών σε εργαζόμενους, που δεν έχουν ακόμα νομική υποχρέωση προς εμβολιασμό, στερείται νομιμότητας.
Αυτό βεβαίως ισχύει σύμφωνα με την υφιστάμενη νομοθεσία και αν υπάρξει νέα νομοθετική πρωτοβουλία, αυτή θα κριθεί. Συνεπώς, η στέρηση αποδοχών, με το υπάρχον πλαίσιο, θα πρέπει να συνεπάγεται α)αποδεδειγμένη οικονομική βλάβη της επιχείρησης β)μη τήρηση των μέτρων από των εργαζόμενο και γ) πλήρη τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας από τον εργοδότη. Αν για παράδειγμα μια επιχείρηση απασχολεί 10 εργαζόμενους και μόνο 1 είναι ανεμβολίαστος, τέτοια άμεση οικονομική βλάβη δεν υφίσταται, ώστε να δικαιολογηθεί αμέσως, η περικοπή αποδοχών. Ο εργοδότης θα πρέπει να αναζητήσει άλλες λύσεις(αλλαγή καθηκόντων, τηλεργασία, συμφωνημένη άδεια κλπ.) και μετέπειτα να προχωρήσει στο σκληρό μέτρο της στέρησης μισθού, που αποτελεί μέτρο ύστατης καταφυγής(ultima ratio). Όσοι λοιπόν εργοδότες σπεύδουν να μειώσουν μισθούς, δίχως να έχουν πράξει τα ανωτέρω, δεν απαλλάσσονται της καταβολής του μισθού.
6.Είμαι έγκυος(ή έχω νοσήματα για τα οποία αντενδείκνυται ο εμβολιασμός) και επειδή δεν εμβολιάστηκα, ο εργοδότης μου περιέκοψε τις αποδοχές μου, θέτοντας με σε άδεια άνευ αποδοχών. Είναι νόμιμο αυτό;
Καμία συζήτηση δεν μπορεί να γίνει, για μέτρα οποιουδήποτε χαρακτήρα, όταν αναφερόμαστε σε ευπαθείς ομάδες εργαζομένων (όπως έγκυοι) που η κατάσταση της υγείας τους είναι από μόνη της, αντένδειξη για τον εμβολιασμό. Στις περιπτώσεις αυτές και με δεδομένο ότι θα συσταθούν επιτροπές που θα κρίνουν σχετικά(αν δηλαδή συστήνεται ή όχι, ο εμβολιασμός) θα πρέπει να ληφθούν, άλλα μέτρα, πιο ήπια, που δεν επιφέρουν υλική ή ηθική, βλάβη, στον εργαζόμενο. Ο τελευταίος στις περιπτώσεις αυτές, δεν έχει καμία υπαιτιότητα και συνεπώς ο εργοδότης, αν αποφασίσει να τον απομακρύνει από την εργασία του μονομερώς, του οφείλει κανονικά τις αποδοχές του.
7.Μπορώ να εργαστώ σε άλλο εργοδότη, κατά το διάστημα που ο εργοδότης μου, θα με θέσει σε αναστολή σύμβασης εργασίας, προκείμενου να βιοποριστώ;
Σε κάθε περίπτωση και εν αναμονή της σχετικής νομοθετικής πρωτοβουλίας, αξίζει να σημειωθεί ότι, η σύμβαση εργασίας, όσων τεθούν σε καθεστώς αναστολής, δεν λύεται, αλλά αναστέλλεται. Για το διάστημα αυτό, δεν μπορεί να υπάρξει απαγόρευση εργασίας στον εργαζόμενο, αφού η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην εργασία, δεν μπορούν να περιοριστούν. Κάθε αντίθετη ερμηνεία οδηγεί σε «οικονομικό θάνατο» τον εργαζόμενο και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, καθώς δεν τηρείται η συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας(το μέτρο πρέπει να είναι αντίστοιχο του σκοπού).
8.Εργάζομαι σε καφετέρια, σε κλειστό χώρο και δεν έχω εμβολιαστεί. Ο εργοδότης δικαιούται να με θέσει σε αναστολή σύμβασης εργασίας;
Οι εργαζόμενοι στο χώρο της εστίασης, δεν ανήκουν προς το παρόν στις ομάδες του πληθυσμού, που έχουν νομική υποχρέωση να εμβολιαστούν. Είναι επίσης δεδομένο ότι, οι εργαζόμενοι στα εστιατόρια και στα καφέ, είναι αδύνατο να μην έρχονται σε επαφή με τους πελάτες. Οι εργαζόμενοι στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, έχουν επιπλέον υποχρεώσεις από το νόμο(πιστοποιητικό υγείας).Η άρνηση εμβολιασμού στις επιχειρήσεις αυτές, δύναται να επιφέρει την περικοπή αποδοχών σε περίπτωση οριστικής άρνησης του εργαζομένου προς εμβολιασμό, μόνο σε περιπτώσεις που έχει εξαντληθεί κάθε άλλο μέτρο προηγουμένως και μόνο εφόσον ο εργοδότης αποδείξει ότι τα μέτρα προστασίας που λαμβάνει η επιχείρηση αλλά και ο ίδιος εργαζόμενος, δεν είναι επαρκή. Και επειδή όλα τα ανωτέρω είναι εξαιρετικά δύσκολα στην απόδειξη και στην εφαρμογή, δυστυχώς πολλές από τις περιπτώσεις αυτές, θα κριθούν στα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια.
Η αναστολή εργασίας, όπως εξαγγέλθηκε, θα λειτουργήσει ως «προθάλαμος απόλυσης», για χιλιάδες εργαζόμενους. Η επιλογή της κυβέρνησης, για υποχρεωτικό εμβολιασμό πρέπει να γίνει με απολυτή φειδώ, σε εξαιρετικές μόνο περιπτώσεις(εργαζόμενοι υγειονομικοί που έρχονται σε επαφή με ευάλωτες ομάδες κλπ) και μόνο με τον αυστηρότατο έλεγχο των εποπτικών μηχανισμών, που θα διαφυλάξουν τα συμφέροντα, κυρίως των εργαζόμενων.
Λίγους μήνες πριν την ψήφιση του «νόμου Χατζηδάκη» για τα εργασιακά(ν.4808/2021) λέγαμε ότι, η κυβέρνηση στην πιο ακατάλληλη στιγμή, καταργεί το ΣΕΠΕ. Δυστυχώς για άλλη μια φορά, επιβεβαιώνεται ο φόβος ότι, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας στην συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, συνιστά μια «εγκληματική» πολιτική επιλογή.
Συμπερασματικά, από τα ανωτέρω διαφαίνεται ότι, η επιλογή για γενικευμένο υποχρεωτικό εμβολιασμό θα δημιουργήσει τρομακτικά προβλήματα. Τα νομικά ζητήματα και τα «θολά» σημεία δυστυχώς στις περιπτώσεις αυτές, λειτουργούν εις βάρος των εργαζομένων. Η δε σύνδεση της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού με απολύσεις εργαζομένων, εκτός από παράνομη και αντισυνταγματική, θα ρίξει «λάδι στην φωτιά» και θα ανακόψει την εμβολιαστική προσπάθεια. Η κυβέρνηση να σταματήσει τους μικροπολιτικούς υπολογισμούς, να ενισχύει το ΕΣΥ και να λάβει δραστικά μέτρα στήριξης των εργαζόμενων και των επιχειρήσεων, σεβόμενη το Σύνταγμα και τους νόμους. Καμία απόλυση και καμία περικοπή μισθού, δεν ενδείκνυται ως κίνητρο, για να εμβολιαστεί ο πληθυσμός.
*Ο Διονύσης Τεμπονέρας είναι Δικηγόρος-Εργατολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου