Το νομοσχέδιο για τις επικουρικές δεν μπορεί να ειδωθεί ξεκομμένο από όλη την υφιστάμενη αντεργατική και αντιασφαλιστική νομοθεσία. Η επίθεση, δε, στον κόσμο της εργασίας είναι της ίδιας βιαιότητας τόσο με αυτή του πρόσφατου αντεργατικού νόμου όσο και του νόμου Κατρούγκαλου, του οποίου η «αρχιτεκτονική» αφήνει διάπλατη την πόρτα για επέκτασή του μελλοντικά και στην κύρια ανταποδοτική σύνταξη.
Ασφαλιστικό της «αρπαχτής» του εργατικού μόχθου
Συζητώντας για το νομοσχέδιο του τζογαρίσματος των επικουρικών συντάξεων που παρουσίασε η κυβέρνηση· έμπειρος επαγγελματίας, στέλεχος ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρείας και άνθρωπος με βαθιά πίστη στην «ελεύθερη αγορά» και τον «ανταγωνισμό», μας εξέφρασε μια γενικότερη ένσταση και διαφωνία του: «Η ίδρυση του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) αφορά μια ξεκάθαρα αντιφιλελεύθερη πολιτική απόφαση, αφού αυτό εμφανίζεται και τοποθετείται προνομιακά όχι απλά σε ανταγωνιστική αλλά σε οιονεί μονοπωλιακή θέση απέναντι στην ασφαλιστική αγορά, μέσω της υποχρεωτικότητας στην ασφάλιση, της πρόσβασης σε κρατική οικονομική στήριξη, της επίκλησης κρατικής εγγύησης, της τεράστιας δωρεάν προβολής κ.λπ.».
Αναρωτιόταν, επομένως, και προβληματιζόταν σχετικά με τους πραγματικούς λόγους που οδηγούν στη δημιουργία μιας ουσιαστικά κρατικής εταιρείας παροχής ασφαλιστικών υπηρεσιών –συνταξιοδοτικών προγραμμάτων– με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, σε βάρος της λειτουργίας των ιδιωτικών εταιρειών του κλάδου! Προσθέτοντας, επίσης, ότι η σημερινή κυβέρνηση, όταν ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, «έκλεινε το μάτι» στον συγκεκριμένο κλάδο, διαβεβαιώνοντας ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα διοχετεύσει προς τα εκεί τους πόρους (εισφορές) της επικουρικής και της πρόνοιας (εφάπαξ), αφού υποτίθεται αυτές οι παροχές δεν έχουν θέση στο σύστημα κρατικής ασφάλισης — στη βάση του συστήματος των τριών πυλώνων.
Ανεξάρτητα, ωστόσο, από τη δική του γνώμη, η προσέγγισή του θεωρούμε ότι
προκύπτει αβίαστα, αν στη θέση οποιασδήποτε θεωρητικής ή «ηθικολογικής»
αναζήτησης τοποθετήσουμε το πραγματικό κίνητρο των κυβερνητικών
αποφάσεων, δηλαδή την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της «αρπαχτής» με
κρατικές πλάτες.
Είναι «πολλά τα λεφτά», για να τ’ αφήσουν στην τύχη τους και στον «υγιή ανταγωνισμό» της αγοράς..
"Το αντιασφαλιστικό νομοσχέδιο θυμίζει τον Αναγκαστικό Νόμο 1611/50 που μετέτρεψε αποθεματικά δισεκατομμυρίων ευρώ στα γνωστά θαλασσοδάνεια"
Η συγκεκριμένη κυβερνητική απόφαση εντάσσεται σ’ ένα γενικότερο μακροχρόνιο πολιτικό σχέδιο για την Κοινωνική Ασφάλιση, σε μια αλληλουχία αντιασφαλιστικών νομοθετημάτων στα πλαίσια της αναπόφευκτης προσαρμογής του συστήματος στα δομικά αδιέξοδα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπο και βέβαια δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα. Ωστόσο, αυτό δεν τους εμποδίζει, ούτε τους πτοεί από το να συνδυάζουν κάθε φορά τις πιο αντιδραστικές πολιτικές αποφάσεις με τις πιο ληστρικές επενδυτικές και διαχειριστικές επιλογές, όπως συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση. Τη συγκεκριμένη, άλλωστε, διαδρομή ο ελληνικός καπιταλισμός την έχει ξαναδιαβεί μέσω του Αναγκαστικού νόμου 1611/50 και τη μετατροπή δισεκατομμυρίων αποθεματικών στα γνωστά θαλασσοδάνεια εκείνης της περιόδου.
Ας προχωρήσουμε όμως σε μια συνοπτική παρουσίαση κι ένα σύντομο σχολιασμό του σχεδίου νόμου.
Κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Το Πρώτο Μέρος αφορά τον σκοπό που «[…] είναι η εισαγωγή και εφαρμογή κεφαλαιοποιητικού συστήματος προκαθορισμένων εισφορών στην επικουρική ασφάλιση, προκειμένου να συμβάλει στη διασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης για τους συνταξιούχους, καθώς και στη βιωσιμότητα ενός συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, το οποίο συντελεί στην ανάπτυξη της οικονομίας». Αρχικά, ας δούμε την ειδοποιό διαφορά του με το σημερινό σύστημα της επικουρικής όπως ισχύει με βάση το άρθρο 78 του ν. 4387/16 (νόμος Κατρούγκαλου): «Το ΕΤΕΑΕΠ λειτουργεί για όσους ασφαλίζονται για πρώτη φορά από 1/1/2014 με βάση το διανεμητικό σύστημα προκαθορισμένων εισφορών με νοητή κεφαλαιοποίηση». Γίνεται σαφές ότι, η διανεμητικότητα, βασικό χαρακτηριστικό των συστημάτων Δημόσιας Κοινωνικής Ασφάλισης, απαλείφεται από το νέο σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι, οι εισφορές των σημερινών ασφαλισμένων παύουν να χρηματοδοτούν τις παροχές των σημερινών συνταξιούχων. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι, στις υπόλοιπες διατάξεις του το συγκεκριμένο άρθρο του νόμου Κατρούγκαλου, ουσιαστικά «φωτογραφίζει» και μας «προδιαθέτει» για το επερχόμενο σύστημα, με αναφορές στη νοητή κεφαλαιοποίηση και στις ατομικές μερίδες για κάθε ασφαλισμένο.
Ίδρυση ΤΕΚΑ ανταγωνιστικά προς τον ΕΦΚΑ. Το Δεύτερο Μέρος αφορά την ίδρυση και λειτουργία του ΤΕΚΑ, με βασικό χαρακτηριστικό τον ανταγωνιστικό του χαρακτήρα απέναντι στον ΕΦΚΑ. Σύμφωνα με το άρθρο 6, στην ασφάλισή του θα υπάγονται υποχρεωτικά όλα τα πρόσωπα που αναλαμβάνουν από 1/1/2022 ασφαλιστέα εργασία-απασχόληση αντί της υπαγωγής τους στον ΕΦΚΑ, συμπεριλαμβανομένων και όσων μέχρι σήμερα δεν είχαν υποχρέωση υπαγωγής στον κλάδο της επικουρικής του. Προαιρετικά δε, από 1/1/2023 και μετά από αίτησή τους, στην ασφάλιση του ΤΕΚΑ υπάγονται οι ήδη ασφαλισμένοι οι οποίοι έχουν γεννηθεί από 1/1/1987 και μετά. Ουσιαστικά δηλαδή συρρικνώνει την ασφαλιστική βάση του ΕΦΚΑ, αποκόπτοντας τον Φορέα από τους νέους εργαζόμενους και ένα μεγάλο τμήμα των ήδη ασφαλισμένων του.
Είναι αυτονόητο πως με τη συγκεκριμένη διάταξη οι σημερινοί ασφαλισμένοι και συνταξιούχοι της επικουρικής, μετατρέπονται σε «κλειστή ομάδα», έτσι άλλωστε περιγράφονται στην αναλογιστική μελέτη, των οποίων η συνταξιοδοτική παροχή υποτίθεται θα χρηματοδοτείται από τους εναπομείναντες «παλαιούς» ασφαλισμένους που δυνητικά θα απομειώνονται και υποτίθεται από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τζογάρισμα αλλά με… μέτρο. Το Τρίτο Μέρος αφορά στην εν γένει οικονομική και επενδυτική λειτουργία του ΤΕΚΑ. Το άρθρο 47 είναι από τα πλέον κομβικά όσο και ασαφή του σχεδίου νόμου. Όμως διατυπώσεις όπως να «αποφεύγονται η υπέρμετρη εξάρτηση από συγκεκριμένο στοιχείο ή εκδότη ή όμιλο επιχειρήσεων, καθώς και η υπέρμετρη συσσώρευση κινδύνων στο χαρτοφυλάκιο συνολικά», «το τμήμα που επενδύεται σε στοιχεία μη εισηγμένα προς διαπραγμάτευση σε ρυθμιζόμενες αγορές πρέπει σε κάθε περίπτωση να παραμένει σε συνετά επίπεδα» και «επενδύσεις σε παράγωγα χρηματοπιστωτικά μέσα επιτρέπονται, μόνο εφόσον συμβάλλουν στη μείωση των επενδυτικών κινδύνων ή διευκολύνουν την αποτελεσματική επενδυτική διαχείριση», δημιουργούν εύλογο προβληματισμό για έναν επιπλέον λόγο: Η λειτουργία της Επενδυτικής Επιτροπής ελέγχεται μόνο εσωτερικά (ή ενδοκυβερνητικά με την ευρύτερη έννοια) και όχι από ανεξάρτητους φορείς, ενώ τα μέλη του ΔΣ δεν διώκονται παρά σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Προκλητικότατα λοιπόν καμιά επιπλέον ασφαλιστική δεν έχει προβλεφθεί. Δεδομένου μάλιστα ότι, η αμοιβή των ανωτέρω προσώπων δεν συνδέεται σε καμιά περίπτωση με την απόδοση των επενδύσεων τις οποίες αποφασίζουν.
Στα άρθρα 48 και 62, γίνεται λόγος για τα προσφερόμενα επενδυτικά προγράμματα και τη δυνατότητα των ασφαλισμένων να επιλέξουν διαφορετικό επενδυτικό πρόγραμμα με δική τους ευθύνη: «Στην περίπτωση αυτή επισυνάπτουν στην αίτησή τους δήλωση, στην οποία ρητά αναφέρεται ότι η επιλογή τους πραγματοποιείται παρά το γεγονός και με πλήρη γνώση ότι δεν ανταποκρίνεται στην αξιολόγηση και τον προσδιορισμό των ατομικών επενδυτικών χαρακτηριστικών τους, για κάθε έννομη συνέπεια έναντι του Ταμείου που απορρέει από την επιλογή τους αυτή». Υποτίθεται δε ότι με το προηγούμενο άρθρο 61, διασφαλίζεται η «πλήρης και αποτελεσματική ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου» σχετικά με την επενδυτική πολιτική του «ταμείου», ώστε ο μεμονωμένος ασφαλισμένος να μετατραπεί σ’ έναν μικρό… Μπάφετ, έτοιμος να μελετήσει, να αξιολογήσει και να σταθμίσει τις επενδυτικές αποφάσεις του με περισσή επάρκεια!
Επικουρικό ΕΦΚΑ χωρίς πόρους. Τα επόμενα άρθρα αφορούν στις παροχές του ΤΕΚΑ. Το άρθρο 59 αφορά στην «Αναπλήρωση πόρων διανεμητικού συστήματος επικουρικής ασφάλισης και προστασία επάρκειας παροχών». Αναφέρεται στην «κλειστή ομάδα» των σημερινών ασφαλισμένων άνω των 35 ετών και στους σημερινούς συνταξιούχους, και αφορά στην απώλεια εσόδων από εισφορές λόγω της εφαρμογής του νέου συστήματος. Υποτίθεται πως λύνει το ζήτημα της χρηματοδότησης των υφιστάμενων και των μελλοντικών συντάξεων αυτής της κατηγορίας δικαιούχων, αφού δεν θα υπάρχουν νεοεισερχόμενοι στο σύστημα για να καταβάλλουν εισφορές. Οι σχετικές διατάξεις είναι εντελώς αόριστες του στιλ «το κράτος μεριμνά για την κάλυψη της απομείωσης των πόρων του Κλάδου Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ…» και ότι «με κοινή απόφαση των υπουργών Εργασίας ρυθμίζονται ο τρόπος υπολογισμού και η διαδικασία κάλυψης της διαφοράς των πόρων από ασφαλιστικές εισφορές…». Το λεγόμενο «κόστος μετάβασης» αποτελεί το μεγάλο «αγκάθι», είτε αυτό αφορά στο απόλυτο κόστος της περιόδου αναφοράς (2022-2070), είτε στις επιπτώσεις και τις παρενέργειες που η χρηματοδότησή του μπορεί να προκαλέσει δυνητικά στο δημόσιο χρέος.
"Από πουθενά δεν προκύπτει μια ρητή και συγκεκριμένη δέσμευση για πλήρη κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού"
Η ουσία είναι ότι από πουθενά δεν προκύπτει μια ρητή και συγκεκριμένη δέσμευση για πλήρη κάλυψη του χρηματοδοτικού κενού από τον κρατικό προϋπολογισμό αλλά ασαφείς αναφορές σε έμμεση χρηματοδότηση από το κράτος ή από τα αποθεματικά της επικουρικής. Δηλαδή η χρηματοδότηση πιθανώς θα βρεθεί ουσιαστικά στον αέρα!
Τέλος, στο Τέταρτο και Πέμπτο Μέρος περιλαμβάνει ξεχωρίζει το άρθρο 68 που αναφέρει μεταξύ άλλων ότι «οι τεχνικές παράμετροι […] δύνανται να αναπροσαρμόζονται». Πρακτικά όμως κάθε αναπροσαρμογή των «τεχνικών παραμέτρων» επηρεάζει έμμεσα και τον υπολογισμό των επικουρικών του παλαιού συστήματος.
Σκάνδαλο ακαταδίωκτου για τα «golden boys»
▸ Ανεξέλεγκτοι μάνατζερ, ΔΣ χωρίς εκπρόσωπο ασφαλισμένων-συνταξιούχων
Για ό,τι αφορά στην οργανωτική μορφή του ΤΕΚΑ, χαρακτηρίζεται σκανδαλωδώς από πλήρη «ευελιξία» και από «παρέκκλιση κάθε γενικής ή ειδικής διάταξης» σε όλα τα επίπεδα (χρηματοδότηση, προμήθειες, στελέχωση κ.ο.κ). Προφανώς έχει αποκλειστεί η συμμετοχή στο ΔΣ εκπροσώπων ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Άλλωστε τα χαρακτηριστικά του προσομοιάζουν με χρηματοπιστωτική επιχείρηση και σε καμιά περίπτωση με ασφαλιστικό ταμείο.
Αποκορύφωμα ωστόσο αποτελεί το άρθρο 19, σύμφωνα με το οποίο, κατά τα πρότυπα των τραπεζών: «Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου (ΔΣ) του (ΤΕΚΑ):
α) δεν εξετάζονται, δεν διώκονται και δεν υπέχουν ποινική ή αστική ευθύνη έναντι του ΤΕΚΑ για αιτιολογημένη γνώμη που διατύπωσαν ή για πράξεις ή παραλείψεις τους στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων τους ή επ’ ευκαιρία αυτής εκτός εάν ενήργησαν με δόλο ή με βαριά αμέλεια ή με σκοπό να προσπορίσουν στον εαυτό τους ή σε τρίτο παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψουν το Δημόσιο ή άλλον κατά τις κείμενες ποινικές διατάξεις, καθώς και εάν παραβίασαν το απόρρητο των πληροφοριών και στοιχείων που περιήλθαν σε γνώση τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και β) δεν υπέχουν αστική ευθύνη έναντι ιδιωτών για πράξεις που σχετίζονται με την άσκηση των καθηκόντων τους». Αν για παράδειγμα τα golden boys παίζοντας τα «παιχνίδια τους» και υπηρετώντας τα συμφέροντα που εκπροσωπούν και τους στηρίζουν, αποφασίσουν να επενδύσουν «στοχευμένα» σε συγκεκριμένα χρεόγραφα με ενδεχόμενες τρομακτικές απώλειες, κανένας δόλος δεν πρόκειται να αποδειχθεί.
Εδώ θα ταίριαζε λοιπόν η γνωστή φράση, «όταν έχεις μπροστά σου το λύκο για ποιο λόγο να αναζητάς τα χνάρια του» όπως και το «τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια».
Αποδόσεις συντάξεων στα… σύνορα της φαντασίας
Πέρα από τον ληστρικό και τυχοδιωχτικό του χαρακτήρα, το νέο αντιασφαλιστικό έκτρωμα έχει υπόβαθρο βαθύτατα πολιτικό και ιδεολογικό. Αφορά σε μια ακόμη απόπειρα «αναίμακτης» προσαρμογής του συστήματος εκμετάλλευσης και υψηλής κερδοφορίας στα νέα δεδομένα, μέσω της μετακύλησης της ευθύνης και του κόστους της ασφάλισης στην πλάτη του εργαζόμενου.
Το γεγονός όμως ότι για παράδειγμα ο λόγος εργαζόμενων και συνταξιούχων από 4/1 πλησιάζει το 1/1 δεν είναι καθόλου συγκυριακό γεγονός αλλά μια δομική, δυναμική πραγματικότητα που αφορά ολόκληρη τη σφαίρα της διανομής και της ίδιας της παραγωγικής διαδικασίας.
«Δομικότατη», βέβαια, αλλαγή είναι και η ταυτόχρονη τεράστια αύξηση της παραγωγικότητας αλλά αυτό επιμελώς αποκρύπτεται. Αντί γι’ αυτό, αναμασούν συνεχώς και θεωρούν ως γενεσιουργές αιτίες, σχετικά με την αναγκαιότητα της «μεταρρύθμισης», την υπογεννητικότητα και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, εμφανίζοντας ουσιαστικά το αποτέλεσμα σαν αιτία.
Επίσης, μέρος μόνο των πόρων θα διοχετευτεί σε εγχώριες επενδύσεις, το ποιες θα είναι αυτές θα αποφασιστεί σε κυβερνητικό επίπεδο και ο νοών νοείτω. Ένα άλλο «διαμάντι» της αναλογιστικής μελέτης είναι η σχετική αναφορά στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, τα οποία βάσει του νόμου Κουτρουμάνη θα ανακαθορίζονται σύμφωνα με τη μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού της χώρας, με σημείο αναφοράς την ηλικία των 65 ετών. Τέλος, οι υποτιθέμενες υψηλότερες επικουρικές συντάξεις στην αναλογιστική μελέτη υπολογίστηκαν με βάση συγκεκριμένες ευνοϊκότατες παραδοχές, λαμβάνοντας υπόψη μεταξύ άλλων πλήρη απασχόληση, ασφαλιστικό βίο με συνολική κάλυψη στα επίπεδα των σημερινών παλαιών εργαζόμενων και ανεργία μεσοσταθμικά κάτω από 4% εντός του διαστήματος προβολής. Υπολογισμός δηλαδή «στα σύνορα της φαντασίας».
*Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού στα ασφαλιστικά ταμεία (ΠΟΠΟΚΠ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου