Υποκλοπές: Ένας χρόνος έρευνας από το Reporters United

Στις 4 Ιανουαρίου 2022, ακριβώς πριν από ένα χρόνο, το Reporters United άνοιξε την έρευνα για τις υποκλοπές μ’ ένα ρεπορτάζ που έβαζε από τότε στο κάδρο τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και το Μαξίμου. Μια σύντομη ανασκόπηση στις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις και το αποτύπωμα που άφησαν, την ώρα που η ΑΔΑΕ και ο πρόεδρός της Χρήστος Ράμμος ξεκινούν έλεγχο στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους για το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων.

 

Το εξώφυλλο από το πρώτο κείμενο του Reporters United για το σκάνδαλο των υποκλοπών.

 

Νικόλας Λεοντόπουλος, Θοδωρής Χονδρόγιαννος

Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς έναν χρόνο, το Reporters United ξεκίνησε τη μεγάλη του έρευνα για το σκάνδαλο των υποκλοπών με ένα ρεπορτάζ που ταυτόχρονα αποτέλεσε την πρώτη δημοσίευση για την υπόθεση στην Ελλάδα. 

Από τότε κύλησε ένας χρόνος δημοσιογραφικών αποκαλύψεων, τις οποίες για οκτώ μήνες μέχρι την αποκάλυψη της παρακολούθησης Ανδρουλάκη τον Αύγουστο) κίνησαν ελάχιστα μέσα ενημέρωσης: Εκτός από το Reporters United, το inside story με τη δική του πολύμηνη έρευνα που επίσης ξεκίνησε τον Ιανουάριο, και η ΕφΣυν, με την οποία συνδημοσιεύσαμε τις αποκαλύψεις μας για την υπόθεση Δημητριάδη και η οποία ήδη από τον Νοέμβριο του 2021 είχε αποκαλύψει το «καθεστώς παρακολούθησης» πολιτών, δικηγόρων, δημοσιογράφων από την ΕΥΠ. Μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου πολύ σημαντικές αποκαλύψεις έκανε και το Documento.

Εκείνους τους οκτώ μήνες (Ιανουάριος – Αύγουστος 2022), ο χώρος των ΜΜΕ, το πολιτικό σύστημα αλλά και η ακαδημαϊκή κοινότητα παρέμειναν στη συντριπτική τους πλειοψηφία εκκωφαντικά σιωπηλοί. 

Ας δούμε μαζί τις αποκαλύψεις και τις εξελίξεις που ακολούθησαν. 

Στο πρώτο μας ρεπορτάζ (Παρακολουθήσεις ΕΥΠ: Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει, 4.1.2022) αποκαλύψαμε πώς το Μαξίμου άλλαξε με μια αντισυνταγματική τροπολογία τον νόμο για την ΕΥΠ, επιχειρώντας να συγκαλύψει τις άγνωστες μέχρι τότε υποκλοπές της. Το ρεπορτάζ αποδείκτηκε εκ των υστέρων προφητικό, αφού έβαζε στο κάδρο αφενός την πολιτική ευθύνη του ίδιου του πρωθυπουργού, αφετέρου τις μεθοδεύσεις του Μαξίμου.

Με αυτή τη νομοθετική αλλαγή η κυβέρνηση Μητσοτάκη απαγόρευσε στην ανεξάρτητη Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) να γνωστοποιεί στους πολίτες ότι είχαν τεθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας υπό παρακολούθηση από την ΕΥΠ, την οποία ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ήδη φροντίσει να φέρει υπό τον άμεσο έλεγχό του αμέσως μετά τις εκλογές του 2019. 

Το πρώτο άρθρο μάς δημιούργησε ένα ερώτημα: Ποια συγκεκριμένη παρακολούθηση ήθελε να κρύψει το Μαξίμου; Η απάντηση δόθηκε στο επόμενο ρεπορτάζ (Εχθρός του Κράτους: Αποδεικνύουμε ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη, 15.4.2022). Σ’ αυτό τεκμηριώσαμε -με την επίκληση απόρρητων κρατικών εγγράφων- ότι η κυβέρνηση ήθελε να κρατήσει κρυφό πως η ΕΥΠ υπό τον πρωθυπουργό υπέκλεπτε τις συνομιλίες του ρεπόρτερ Κουκάκη το 2020, ενώ εκείνος ερευνούσε οικονομικά εγκλήματα.

Το εξώφυλλο από το ρεπορτάζ του Reporters United που τεκμηρίωσε ότι η ΕΥΠ υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη παρακολουθούσε τον δημοσιογράφο Θανάση Κουκάκη.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη από τον Απρίλιο του 2022 είχαμε στείλει ερωτήσεις στον τότε Γενικό Γραμματέα του πρωθυπουργού Γρηγόρη Δημητριάδη σχετικά με την εμπλοκή του στην υπόθεση. Τα ερωτήματά μας τότε είχαν μείνει αναπάντητα. 

Παρά τις κυβερνητικές απόπειρες για αποδόμηση των αποκαλύψεων (Πώς η κυβέρνηση Μητσοτάκη προσπαθεί να κλείσει την υπόθεση Κουκάκη, 21.4.2022), η έρευνα συνεχίστηκε, επιχειρώντας να ρίξει φως στη σύνδεση μεταξύ Μαξίμου και Predator, με το οποίο σύμφωνα με την έρευνα του inside story είχε τεθεί υπό παρακολούθηση ο Κουκάκης το 2021. 

Στις 3 Ιουνίου του 2022, η έρευνα του Reporters United (Ο Μεγάλος Ανιψιός κι ο Μεγάλος Αδερφός, συνδημοσίευση με την ΕφΣυν) βάζει για πρώτη φορά στο κάδρο τον Γρηγόρη Δημητριάδη, αποκαλύπτοντας τις επιχειρηματικές συναλλαγές του με πρόσωπα και εταιρείες που εμπλέκονταν στην υπόθεση των υποκλοπών. Γι’ αυτό το ρεπορτάζ, το Reporters United θα δεχτεί τέσσερα εξώδικα, από τον ίδιο τον κ. Δημητριάδη, από τον επιχειρηματία Γιώργο Μπιθαρά, από τον πρώην αναπληρωτή διαχειριστή της Intellexa Φέλιξ Μπίτζιο και από την εταιρεία Krikel, που όπως θα αποδειχτεί αργότερα ελέγχεται από τον επιχειρηματία Γιάννη Λαβράνο.

Στις 4 Αυγούστου 2022, δημοσιεύεται μαζί με την ΕφΣυν η επόμενη έρευνά μας για την εμπλοκή του κ. Δημητριάδη στην υπόθεση (Μεσοτοιχία το Μαξίμου με το Predator), με την οποία τεκμηριώνεται η πολλαπλή σύνδεση, έμμεση και άμεση, του κ. Δημητριάδη με τον Φέλιξ Μπίτζιο, που όπως θα αποδειχθεί αργότερα, εκτός από αναπληρωτής διαχειριστής, ήταν και μέτοχος της Intellexa, της εταιρείας που εμπορεύεται το Predator στην Ελλάδα.

Η έρευνα του Reporters United και της ΕφΣυν στα δύο πρωτοσέλιδα της εφημερίδας (3.6.2022 και 4.8.2022)

Με φόντο και την παρακολούθηση Ανδρουλάκη, οι αποκαλύψεις οδήγησαν στην παραίτηση, μία μέρα μετά τη δημοσίευση της έρευνάς μας, του κ. Δημητριάδη από τη θέση του Γενικού Γραμματέα του πρωθυπουργού, καθώς και του Παναγιώτη Κοντολέοντος από το αξίωμα του διοικητή της ΕΥΠ.

Παράλληλα, δεν έλειψαν οι νομικές ενέργειες εναντίον της έρευνας. Μετά τη δημοσίευση των τεκμηρίων για την εμπλοκή του Μαξίμου στο σκάνδαλο των υποκλοπών, ο κ. Δημητριάδης απέστειλε εξώδικο και αργότερα, τη μέρα της παραίτησής του, αγωγή κατά των δημοσιογράφων του Reporters United Νικόλα Λεοντόπουλου και Θοδωρή Χονδρόγιαννου, της ΕφΣυν, καθώς και του θύματος των παρακολουθήσεων Θανάση Κουκάκη, απαιτώντας ένα ποσό που συνολικά ξεπερνά το μισό εκατ. ευρώ.

Η αγωγή Δημητριάδη καταδικάστηκε από διεθνείς και εγχώριες οργανώσεις προάσπισης της ελευθερίας του Τύπου ως SLAPP, δηλαδή ως καταχρηστική νομική ενέργεια με σκοπό τη φίμωση της έρευνας. Μεταξύ αυτών η εκπρόσωπος του διακρατικού Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη Τερέζα Ριμπέιρο (ΟΑΣΕ), η ΕΣΗΕΑ, οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF), η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (ΕΟΔ), το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI) και η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ).

Τον περασμένο Οκτώβριο, ο ανιψιός του πρωθυπουργού κέρδισε το πανευρωπαϊκό βραβείο «SLAPP Πολιτικός της Χρονιάς», ενώ το Reporters United επιλέχθηκε για το αποτύπωμα της έρευνάς του από τους Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα ως το μοναδικό ευρωπαϊκό μέσο στη βραχεία λίστα των διεθνών δημοσιογραφικών βραβείων τους για το 2022.

Εκτός από τις νομικές ενέργειες, πρόσφατα αποκαλύψαμε επιχείρηση «spear phishing» και υποκλοπή φορολογικών δεδομένων, οι οποίες στήθηκαν για να εκφοβίσουν και να δυσφημήσουν το Reporters United εν μέσω του σκανδάλου των παρακολουθήσεων. Μετά τη σχετική δημοσίευση και την παρέμβαση των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (RSF), η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ξεκίνησε έρευνα για τη διαρροή των φορολογικών δεδομένων του Reporters United. 

Παρά τις επιθέσεις, το Reporters United προχώρησε σε νέες αποκαλύψεις.

Τον περασμένο Νοέμβριο τεκμηριώσαμε συνδέσεις του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη και του υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου με τον επιχειρηματία Γιάννη Λαβράνο, κουμπάρο του Γρηγόρη Δημητριάδη και άμεσα εμπλεκόμενο στην υπόθεση των παρακολουθήσεων (Υποκλοπές: Όλες οι ταυτότητες του Γιάννη Λαβράνου, 12.11.2022).

Τέλος, τον Δεκέμβριο, νέο ρεπορτάζ μας αποκάλυψε πώς εδώ και σχεδόν δύο χρόνια ο υπουργός Δικαιοσύνης Κώστας Τσιάρας, ο υπουργός Επικρατείας Κυριάκος Πιερρακάκης (επίσης κουμπάρος του κ. Δημητριάδη) και η ΕΥΠ σαμποτάρουν τη δημιουργία ψηφιακού αρχείου της ΑΔΑΕ, ναρκοθετώντας τη διαλεύκανση του σκανδάλου και αφήνοντας ανέλεγκτους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους με βαρύ ιστορικό υποκλοπών στην Ελλάδα (Το μυστικό κρύβεται στο αρχείο: Ο βρόμικος πόλεμος του Μαξίμου κατά της ΑΔΑΕ, 29.12.2022).

Το εξώφυλλο από το ρεπορτάζ του Reporters United για τον βρόμικο πόλεμο του Μαξίμου κατά της ΑΔΑΕ με σκοπό τη συγκάλυψη του σκανδάλου των υποκλοπών.

Ωστόσο, η σημασία της συγκυρίας δεν έγκειται τόσο στη συμπλήρωση ενός χρόνου από την έναρξη της έρευνάς μας, αλλά στο γεγονός ότι, με απόφαση που έγινε γνωστή στις 3 Ιανουαρίου 2023, η ΑΔΑΕ, με επικεφαλής τον πρόεδρό της Χρήστο Ράμμο, θα ξεκινήσει ελέγχους για τις παρακολουθήσεις της ΕΥΠ στους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους (ΟΤΕ, Vodafone, Wind), με σκοπό να διερευνηθεί το σκάνδαλο των υποκλοπών. Πρόκειται για απόφαση που αναιρεί αυτό που επιχείρησε η κυβέρνηση τόσο με την αντισυνταγματική τροπολογία της τον Μάρτιο του 2021 όσο και με τον βρόμικο πόλεμο της κατά της ΑΔΑΕ: να συγκαλύψει το Predator Gate. 

Η έρευνα συνεχίζεται. Μπορείτε να στηρίξετε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ.