«Κάτι δεν πάει καλά με τους σημερινούς οργανισμούς, τις επιχειρήσεις, τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, τα σχολεία, τα νοσοκομεία. Ο τρόπος που διοικούνται μας απομυζά τη ζωή και την ενέργεια, ενώ αυτό που κυρίως τους χαρακτηρίζει είναι η γραφειοκρατία, οι εγωισμοί, τα παιχνίδια εξουσίας, οι διαμάχες και οι ανταγωνισμοί. Και το πιο συνηθισμένο είναι ότι όσοι βρίσκονται στην κορυφή λαμβάνουν καθημερινά αποφάσεις που πολλές φορές αφήνουν εντελώς άναυδους όσους βρίσκονται χαμηλότερα σε ιεραρχία».
Με αυτή την παραδοχή ξεκινάει το βιβλίο του Βέλγου Frederic Laloux «Επανεφεύρεση των οργανισμών - Μια συζήτηση για το μέλλον της συνεργασίας», που κυκλοφορεί σε δεκάδες χώρες και μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, από τις νεοεμφανιζόμενες εκδόσεις «Αστροναύτης». Πρώην στέλεχος διεθνούς συμβουλευτικής εταιρείας, ο συγγραφέας παρουσιάζει οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς και γεωγραφικούς τόπους, από γραφεία μέχρι εργοτάξια και από επιχειρήσεις παραγωγής ενέργειας μέχρι υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης, που έχουν όλες κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Ενσωματώνουν αρχές της αυτοδιαχείρισης, αφήνοντας πίσω μοντέλα «πυραμιδικής» ιεραρχίας, και καταφέρνουν όχι μόνο να είναι λειτουργικοί και βιώσιμοι, αλλά να εξελίσσονται μέσα στο χρόνο.
 |
Το βιβλίο του Βέλγου Frederic Laloux «Επανεφεύρεση των οργανισμών - Μια συζήτηση για το μέλλον της συνεργασίας» |
Από τους περισσότερους από 50 οργανισμούς που έχει μελετήσει, στο βιβλίο του ο Laloux επιλέγει να αναλύσει τους 12 οι οποίοι πληρούν τα εξής κριτήρια: έχουν τουλάχιστον 100 εργαζομένους και πάνω από πέντε χρόνια λειτουργίας - στην πραγματικότητα αρκετοί από αυτούς απασχολούν χιλιάδες εργαζόμενους, και κάποιοι έχουν περισσότερα από 30 χρόνια ιστορίας. Ο μεταφραστής και εκδότης του βιβλίου Γιώργος Τσιτσιρίγκος, ενεργός σε συνεταιριστικά και αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα στην Ελλάδα, μιλάει στην «Εφ.Συν.» για το πώς το βιβλίο του Laloux μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης, προβληματισμού και διαλόγου, όχι μόνο για εργαζόμενους, αλλά ακόμα και για μαθητές, φοιτητές, όσους συμμετέχουν σε ομάδες και οργανισμούς και επιθυμούν όπως λέει ο συγγραφέας «περισσότερα από τη ζωή και τη δουλειά τους».
• Το πρώτο που διαβάζουμε στην «Επανεφεύρεση των Οργανισμών» είναι ότι «αυτό δεν είναι άλλο ένα βιβλίο διοίκησης». Τότε τι είναι, και σε τι διαφέρει από την πληθώρα εγχειριδίων για το εναλλακτικό μάνατζμεντ;
Το βιβλίο του Laloux δεν παρουσιάζει απλά ιδέες περί μάνατζμεντ. Στην ουσία πραγματεύεται την ίδια την ιδέα του μάνατζμεντ, μακρύτερα και βαθύτερα από το στενό επιχειρηματικό περιβάλλον με το οποίο συνήθως συνδέεται ο όρος - ο οποίος, παρεμπιπτόντως, δεν χρησιμοποιείται σχεδόν καθόλου στο βιβλίο. Πιο συγκεκριμένα, απαντά στο ερώτημα του πώς οργανώνονται και διοικούνται οι διάφοροι οργανισμοί (φυλές, κρατικοί μηχανισμοί, θεσμικές οντότητες όπως η εκκλησία και ο στρατός, εταιρείες, σχολεία, νοσοκομεία, αλλά και άτυπες οργανώσεις) στο πέρασμα της ανθρώπινης ιστορίας και πώς έχουν εξελιχθεί τα διάφορα οργανωσιακά μοντέλα. Επομένως, δεν έρχεται απλά να προτείνει τρόπους για να διοικηθούν οι υπάρχοντες οργανισμοί καλύτερα ή εναλλακτικά, αλλά να μας βοηθήσει να διερωτηθούμε για το τι εννοούμε οργάνωση, και τελικά να μας μιλήσει για τρόπους οργάνωσης που μπορεί να μην φανταζόμαστε καν ότι είναι δυνατοί.
Έτσι το πρώτο μέρος του βιβλίου αποτελεί μια εικονογραφημένη ανάλυση των 4 οργανωσιακών μοντέλων (Κόκκινο, Καστανό, Πορτοκαλί και Πράσινο) που έχουν, κατά τον συγγραφέα, εμφανιστεί στο διάβα της ανθρώπινης ιστορίας ως τώρα. Ο αναγνώστης σίγουρα θα αναγνωρίσει σε αυτά στοιχεία που έχει συναντήσει από την δική του εμπειρία. Για παράδειγμα, το πρώτο εξελικτικό στάδιο αποκαλείται «Ορμητικό» και συμβολίζεται με το κόκκινο χρώμα. Πρόκειται για εκείνο το μοντέλο της μικρής ομάδας, που όλα περνάνε από έναν ηγέτη, ο οποίος δεν δίνει απλά την έγκρισή του αλλά συχνά αυτοσχεδιάζει. Αυτό το βλέπει κανείς ακόμα και σήμερα, κυρίως σε μικρές επιχειρήσεις.
Αφού, λοιπόν, ο συγγραφέας αναλύσει τα πρώτα τέσσερα στάδια, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, περιγράφει ένα εντελώς νέο μοντέλο (το Σμαράγδινο) που ενσαρκώνεται μέσα από τις περιπτώσεις οργανισμών που αναλύει.
Τέλος, κλείνει το βιβλίο δίνοντας τρόπους και ιδέες για το πώς ένας οργανισμός μπορεί να μεταβεί σε αυτό το νέο παράδειγμα.
• Πώς ήρθες σε επαφή με το βιβλίο και γιατί αποφάσισες να το εκδώσεις σήμερα;
Από το 2016 που κυκλοφόρησε το βιβλίο συζητιόταν αρκετά στον χώρο της Μη Βίαιης Επικοινωνίας, μια προσέγγιση με την οποία ασχολούμαι επαγγελματικά (nonviolence.gr).
Προσωπικά, έχοντας εμπειρία από συνεργατικά εγχειρήματα, θεωρούσα ότι ένα ερώτημα που επανέρχεται στις συζητήσεις μας για την αυτοδιαχείριση είναι ότι αυτή ακούγεται ωραία ως όραμα, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια ουτοπία. Νομίζω ότι το βιβλίο απαντά σε αυτό το ερώτημα, καθώς αναδεικνύει περιπτώσεις οργανισμών που λειτουργούν σε αυτό το πλαίσιο και είναι πολύ επιτυχημένοι από άποψης βιωσιμότητας και απόδοσης. Όταν βλέπεις για παράδειγμα ότι η Ολλανδική Buurtzorg, που παρέχει νοσηλευτικές υπηρεσίες κατ' οίκον,έχει αυτή τη στιγμή 15.000 ανθρώπους που εργάζονται σε ομάδες των 10-12 χωρίς προϊσταμένους, η συζήτηση φεύγει πια από το ερώτημα «Αν γίνεται;» και πηγαίνει στο «Πώς μπορεί να γίνει». Όλη αυτήν την κουβέντα την αποδίδει με πολύ εύληπτο, εικονογραφημένο τρόπο το συγκεκριμένο βιβλίο, και γι' αυτό θεωρώ ότι αποτελεί εξαιρετική βάση συζήτησης σε σχέση με την αυτοοργάνωση και τα υπόλοιπα στοιχεία που φέρνουν αυτοί οι νέοι οργανισμοί.
• Τι έχει να συνεισφέρει το βιβλίο του Laloux στα δικά μας αυτοδιαχειριζόμενα εγχειρήματα, π.χ σε συνεταιρισμούς, ΚΟΙΝΣΕΠ, επιχειρήσεις κοινωνικής και αληλλέγυας οικονομίας;
Όπως ανέφερα πιο πάνω, μάς δηλώνει ότι η αυτοδιαχείριση είναι εφικτή. Όταν κάποιοι τα καταφέρνουν με τόσο μεγάλα μεγέθη σε αριθμό εργαζομένων και προϋπολογισμό, τότε μπορούμε και εμείς. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα παραδείγματα για τα οποία μιλάει έχουν δοκιμαστεί και σε χώρες εκτός του Παγκόσμιου Βορρά (πχ η εταιρεία παραγωγής και διανομής ηλεκτρισμού AES έχει παραρτήματα και στο Πακιστάν).
Αυτό είναι άλλο ένα δεδομένο που κομίζει το βιβλίο: η «διαφορετική» οργάνωση εταιρειών, μη κερδοσκοπικών οργανώσεων και άλλων οργανισμών δεν είναι μόνο για ανθρώπους που μοιάζουν «διαφορετικοί». Είναι φυσικό στον άνθρωπο να αναλαμβάνει ευθύνες και να είναι δημιουργικός όταν αντιμετωπίζεται με σεβασμό και ισοτιμία. Τα παραδείγματα που περιγράφει ο Laloux είναι γεμάτα από ιστορίες έκρηξης της δημιουργικότητας των εργαζομένων από τη στιγμή που το πλαίσιο εργασίας τους άλλαξε και αντιμετωπίστηκαν με εμπιστοσύνη.
Τέλος, το βιβλίο αυτό δηλώνει ότι η αυτοοργάνωση δεν είναι απλά πρόταγμα ή πρόθεση, αλλά ακριβώς συγκεκριμένος τρόπος οργάνωσης, και προϋποθέτει συγκεκριμένα εργαλεία συνεργασίας, τα οποία ευτυχώς στον σημερινό κόσμο ανταλλαγής πληροφορίας βρίσκονται στην διάθεσή μας. Στην ουσία αυτό το βιβλίο είναι φορέας αυτής της πληροφορίας και βάση συζήτησης και έμπνευσης για νέα εγχειρήματα.
πληροφορίες: astronaut.gr
► Το βιβλίο παρουσιάζεται την Πέμπτη 2 Φεβρουαρίου, στις 20.00 στον κοινωνικό χώρο Communitism, Κεραμεικού 28, Αθήνα. Θα ακολουθήσει συζήτηση με βάση τις εμπειρίες των συμμετεχόντων από εργασιακούς χώρους, ομάδες και συλλογικότητες.
___________________________________
-Υπενθυμίζουμε στους αναγνώστες του blog μας τη σχετική παλαιότερη ανάρτησή μας για το προαναφερόμενο βιβλίο:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου