Μια χώρα που πουλιέται σαν εμπόρευμα - Του Τάσου Τσακίρογλου

Τάσος Τσακίρογλου

 

Δεν ξέρω εάν έχετε δει τη διαφήμιση της Cosmote για το πρόγραμμα WHAT’S UP, αλλά θεωρώ ότι είναι ίσως από τις πιο εμπνευσμένες καμπάνιες των τελευταίων χρόνων. Γιατί, με δόλωμα τα περιζήτητα δωρεάν data, επιχειρεί να καταστήσει τους νέους των Πανεπιστημίων πολίτες μιας «νεοσύστατης χώρας μέσα στην Ελλάδα», της Whatsupia. Μιας χώρας, που, όπως μας λέει το βιντεάκι, «μεγαλώνει κάθε λίγα δευτερόλεπτα».

Σε μια εποχή κρίσης των ταυτοτήτων και των ιδεολογιών, ένας νέος «εθνικισμός» του εμπορεύματος γεννιέται σε αυτή τη χώρα, με τη δική της σημαία, «τη δικιά της γλώσσα και τις διαλέκτους», «με τους δικούς της αγώνες που γεννούν νέους ήρωες», τους «δικούς της παραδοσιακούς χορούς και φορεσιές». Εχει ακόμα και «τα δικά της αντικείμενα λατρείας».

Ετσι δημιουργείται ένα ομοίωμα κράτους εν κράτει, με όρους επικοινωνίας, το οποίο διαθέτει όπως μαθαίνουμε (εθνική) γλώσσα και (τοπικές) διαλέκτους, έχει (εθνικούς) αγώνες που φτιάχνουν τους ήρωές του, αλλά και μια πολιτισμική παράδοση με «χορούς και φορεσιές». Και, φυσικά, έχει τη δική του «θρησκεία» και τα δικά του «αντικείμενα λατρείας».

Οι νέοι καλούνται να γίνουν «πολίτες» της Whatsupia, αυτού του παραδείσου που τους προσφέρει η εταιρεία με το αντικείμενο του πόθου που είναι τα «δωρεάν data» για όσο βρίσκονται στον χώρο του Πανεπιστημίου.

Η καμπάνια αυτή στοχεύει στην καρδιά του προβλήματος για τη νεολαία, που δεν είναι άλλο από το ότι για τη συντριπτική πλειονότητα «κόλαση είναι η αποσύνδεση», δηλαδή η έλλειψη ίντερνετ. Μεγάλο μέρος της ζωής των παιδιών εξελίσσεται εντός δικτύου και ο εφιάλτης τους είναι να βρεθούν εκτός δικτύου ή να μην έχουν data. Και, ως γνωστόν, τα data κοστίζουν.

Μέχρι τώρα είχαμε εξοικειωθεί με την εμπορευματοποίηση της Παιδείας, της Υγείας ή της Πρόνοιας. Ομως τώρα έχουμε την εμπορευματοποίηση και μιας χώρας, η οποία, αφού πρώτα δημιουργηθεί τεχνητά, μπορεί να πουληθεί με το κομμάτι ή καλύτερα ως διαφημιστικό προϊόν.

Τεχνητά κράτη μπορούν να χτιστούν τουλάχιστον στον φανταστικό και ψηφιακό κόσμο της κάθε Whatsupia, στην υπηρεσία μιας καμπάνιας ενός πολυεθνικού ομίλου, όπως αυτοί που σήμερα ουσιαστικά κυβερνούν τον κόσμο. Κράτη-υβρίδια, χώρες-εμπορικά προϊόντα, σύμβολα που δεν συμβολίζουν τίποτα παρά μόνο το κέρδος.

Και εδώ βρίσκεται η πρωτοτυπία της ιδέας, αφού η παράδοση, ο πολιτισμός, τα (εθνικά) σύμβολα, ακόμα και οι αγώνες μπαίνουν στην υπηρεσία ενός πολυπόθητου εμπορεύματος. Ετσι, οι (εύπλαστες) συνειδήσεις των νέων εξοικειώνονται με την ιδέα ότι στο μέλλον -όπως έγινε και στο παρελθόν για παράδειγμα στη Γιουγκοσλαβία ή σήμερα στην Ουκρανία- νέα κράτη μπορούν να προκύψουν από επεμβάσεις, πολέμους και αλλαγές συνόρων.

Αγορά χωρίς σύνορα και φιλελευθερισμός, αλλά όταν κρίνεται απαραίτητο για τον αρπακτικό καπιταλισμό φτιάχνουμε (τεχνητά) κράτη, με σύνορα, σύμβολα, πολιτισμό και θρησκεία. Αλλωστε σε εποχές γενικευμένου εμπορικού πολέμου ζούμε, με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. και την Κίνα να επιδιώκουν να προστατεύσουν «τη δική τους αγορά» εις βάρος των άλλων. Διατυπωμένο με διαφορετικό τρόπο, «όλα επιτρέπονται», αρκεί να επιζήσουν οι «δικές μας» επιχειρήσεις. Τελικά, σε ποια χώρα ζούμε;