Facebook: Η πραγματική «εστία υπερμετάδοσης» θεωριών συνωμοσίας - Του Άρη Χατζηστεφάνου

© Sputnik / Natalia Seliverstova/Μεταφορά στο αρχείο φωτογραφίας

Έχει περάσει σχεδόν μισός χρόνος από τη στιγμή που, από αυτήν εδώ τη στήλη, προειδοποιούσαμε για τον ρόλο που «συνειδητά» παίζει το Facebook στη μετάδοση ακραίων θεωριών συνωμοσίας εναντίον του εμβολιασμού.

 

Αυτό όμως που αποτελούσε κοινή, εμπειρική γνώση για χιλιάδες δημοσιογράφους σε όλο τον κόσμο, επιβεβαιώθηκε αυτές τις ημέρες και από τον οργανισμό NewsGuard, που ελέγχει την αξιοπιστία πληροφοριών που διαδίδονται στο διαδίκτυο. 

 

Σε νέα του έκθεση, για την οποία ενημέρωσε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αποκαλύπτει ότι 20 λογαριασμοί ακραίων συνωμοσιολόγων απέκτησαν 370.000 νέους ακόλουθους τον τελευταίο χρόνο. Ο αριθμός των λογαριασμών ίσως να ακούγεται μικρός, δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι, όπως είχε αποκαλυφθεί τον Μάιο του 2012, σχεδόν το 65% των ψευδών πληροφοριών για τα εμβόλια ξεκινούν από 12 άτομα (τα οποία παρεμπιπτόντως πλουτίζουν με διάφορους τρόπους από αυτή τη διαδικασία).

Οι 20 λογαριασμοί τους οποίους παρουσιάζει η νέα έκθεση, υποστηρίζουν μεταξύ άλλων ότι στόχος των εμβολίων είναι η «δολοφονία παιδιών» και προωθούν παλαιότερες θεωρίες, που έχουν καταρριφθεί από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, για τη δήθεν σύνδεση όλων των εμβολίων με φαινόμενα αυτισμού. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της έκθεσης είναι ότι οι πλατφόρμες του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, που πλέον εντάσσονται στο νέο επιχειρηματικός σχήμα με τον τίτλο Meta, «παίζουν σε πολλά ταμπλό» προκειμένου να μην μπλοκάρουν ολοκληρωτικά αυτούς τους λογαριασμούς, που τους αποφέρουν τεράστια ποσά σε επισκεψιμότητα και διαφημιστικά έσοδα. Ενώ, παραδείγματος χάριν, το Instagram έχει μπλοκάρει τον λογαριασμό του γνωστού συνωμοσιολόγου Ρόμπερτ Κένεντι, το Facebook που ανήκει στην ίδια εταιρεία, του επιτρέπει να διασπείρει ελεύθερα τις θεωρίες του.

 

H έκθεση του NewsGuard έρχεται συμπτωματικά σε μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονική στιγμή όπου τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, κυρίως στις ΗΠΑ, έχουν επιδοθεί σε ένα κυνήγι μαγισσών προκειμένου να αποδώσουν τη μετάδοση των θεωριών συνωμοσίας για τα εμβόλια σε γεωπολιτικούς αντιπάλους της Ουάσινγκτον. Χωρίς φυσικά κανείς να μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξη πολλών και διαφορετικών κέντρων που κερδοσκοπούν επάνω στον φόβο εκατομμυρίων ανθρώπων, η έκθεση αποδεικνύει ότι ένας από τους βασικούς υπαίτιους του φαινομένου είναι τελικά μια αμερικανική εταιρεία που βρίσκεται καθημερνά στις οθόνες των υπολογιστών μας – το Facebook.

 

Στην έκθεση του NewsGuard όμως καταγράφεται μια μόνο πλευρά του προβλήματος, το γεγονός δηλαδή ότι η εταιρεία δεν μπλοκάρει επιβεβαιωμένα επικίνδυνους λογαριασμούς που προωθούν ψευδείς ειδήσεις με στόχο το κέρδος. Όπως είχαμε εξηγήσει, εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο αλγόριθμος του Facebook, προκειμένου να μεγιστοποιεί τα κέρδη της εταιρείας, καταλήγει να υπερπροβάλει ειδήσεις δευτερεύουσας σημασίας (ακόμη και αν προέρχονται από αναγνωρισμένα μέσα ενημέρωσης) με αποτέλεσμα να αμφισβητεί την αξιοπιστία των εμβολίων.

 

Το περιστατικό που είχαμε ερευνήσει αφορούσε την υπερπροβολή ενός μοναδικού και εξαιρετικά σπάνιου περιστατικού θρόμβωσης, που σημειώθηκε στη Θεσσαλονίκη. Προωθώντας το ίδιο περιστατικό για εβδομάδες ο αλγόριθμος του Facebook έδινε την εντύπωση σε χιλιάδες χρήστες της πλατφόρμας ότι πρόκειται για πολλά διαφορετικά περιστατικά. Αντίστοιχες μελέτες στις ΗΠΑ έδειξαν ότι, ειδικά την πρώτη περίοδο κυκλοφορίας των εμβολίων, ο μεγαλύτερος όγκος των ειδήσεων που διακινήθηκαν από πλατφόρμες όπως το Facebook αφορούσαν υποτιθέμενες παρενέργειες των εμβολίων οι οποίες όμως δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση λοιπόν δεν είχαμε συνωμοσιολογικές θεωρίες, αλλά ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και φήμες που ξεκινούσαν από γνωστά μέσα ενημέρωσης, αλλά λόγω των αλγορίθμων των κοινωνικών δικτύων αποκτούσαν δυσανάλογη προβολή στα μάτια εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο.

 

Το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί σε αδυναμία ελέγχου από την πλευρά του Facebook ή να χαρακτηριστεί απλώς παράπλευρη απώλεια της λειτουργίας των αλγορίθμων. Από τη στιγμή όμως που οι εταιρείες της Meta έχουν αποδείξει, πέραν πάσης αμφιβολίας, την ικανότητά τους να φιλτράρουν άμεσα πολιτικές απόψεις (ειδικά, όπως είδαμε, όταν έρχονται σε σύγκρουση με τις θέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ και του Λευκού Οίκου) δεν υπάρχει καμία δικαιολογία να μην κάνουν το ίδιο με ψευδο-ειδήσεις που κυριολεκτικά οδηγούν χιλιάδες ανθρώπους στον θάνατο. 

 

Ο αλγόριθμος του κέρδους όμως, δεν επιτρέπει τέτοιες παρεμβάσεις.

 

ΠΗΓΗ