Ένας… οικολόγος τραπεζίτης

Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΛΑΛΗΣ 

Η βιομηχανία που βρίσκεται πίσω από την παραγωγή του φοινικέλαιου, της σόγιας, του καουτσούκ, του βοδινού κρέατος και του δέρματος φέρει την ευθύνη για την απώλεια περίπου 12,2 εκατ. στρεμμάτων δασικής έκτασης το 2020, Σ’ αυτό το συμπέρασμα κατέληγε η έρευνα του Global Forest Watch. https://research.wri.org/gfr/forest-pulse

Αλήθεια, πρόκειται για μια παγκόσμια τραγωδία. Μια τραγωδία που μας αφορά πολύ περισσότερο απ’ ό, τι νομίζουμε, καθώς, όπως έχουμε προσπαθήσει να αποδείξουμε σε παλαιότερο άρθρο στον “Ημεροδρόμο”, το δεσπόζον μοντέλο παραγωγής ευθύνεται και για την είσοδο μας στην εποχή των αναδυόμενων επιδημιών [ https://www.imerodromos.gr/ena-burger-troei-to-dasos/].

Όμως σήμερα είναι μια καλή μέρα. Τόσο για το κλίμα, όσο και για το ανθρώπινο είδος. Ή είναι κατά το ήμισυ, όχι για το κλίμα, μα, για τους ανθρώπους. Κι όχι για όλους τους ανθρώπους, αλλά μόνο για εκείνους με τα ακριβά πορτοφόλια…

Η Ε.Ε αναλαμβάνει πρωτοβουλία κατά της αποψίλωσης των δασών

Η είδηση έσκασε σαν βόμβα το πρωί της Τετάρτης: Η Ε.Ε προσανατολίζεται στην απαγόρευση εισαγωγής τροφών, όπως το βοδινό κρέας, η σόγια, το φοινικέλαιο,  ο καφές, το κακάο, αλλά και τα προϊόντα ξυλείας που προέρχονται από περιοχές που αποψιλώνονται τα δέντρα από τα δάση. Από εδώ και στο εξής, αναφέρει το σχέδιο νόμου, οι εταιρείες θα πρέπει πέραν πάσης αμφιβολίας να αποδεικνύουν ότι δεν εμπορεύονται αγαθά που αποτελούν προϊόντα νόμιμης ή παράνομης αποψίλωσης ή υποβιβασμού του δάσους για τις ανάγκες του αγροτοδιατροφικού τομέα. “Αυτός ο κανονισμός αποδεικνύει την υπεύθυνη στάση μας σε διεθνή κλίμακα, καθώς κι ότι η Ε.Ε είναι εκείνη που συντονίζει τη σχετική συζήτηση”, δήλωσε στους Financial Times o κ. Βιργκίνιους Σινκεβίτσιους, Επίτροπος της Κομισιόν για θέματα Περαβάλλοντος και Ωκεανών. https://www.ft.com/content/545b5d8d-13c7-4ed8-93a7-96ae3d1a378e

Την ώρα που συντάσσεται το παρόν, δεν είναι ακόμη γνωστό αν το Ευρωκοινοβούλιο ή και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις συμπαρατάχτηκαν τελικά με το νέο νομοθετικό προσχέδιο· και, με δεδομένο ότι τα έξι αυτά προϊόντα αποτελούν το 19% των εμπορικών εισαγωγών εντός της Ε.Ε, μάλλον δεν πρόκειται για μια εύκολη διαδικασία. Ωστόσο, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο, λέει ο Νίκο Μούζι της ΜΚΟ Mighty Earth: “Μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες παγκοσμίως, από εδώ και στο εξής δεν θα αποδέχεται αγροτοδιατροφικά προϊόντα που συνδέονται με την αποψίλωση δένδρων”. Το ίδιο αποφασιστικός παρουσιάστηκε  και ο Σινκεβίτσιους.  Συν τοις άλλοις, ο Ευρωπαίος Επίτροπος έσπευσε να καθησυχάσει τις εταιρείες του κλάδου, επισημαίνοντας ότι, μακροπρόθεσμα, τα οφέλη θα είναι περισσότερα από το κόστος της νέας ρύθμισης”.

Θα αναρωτηθείτε: Τι πρεμούρα τους έπιασε στις Βρυξέλλες και τα βάζουν με την αγροτοδιατροφική βιομηχανία; Μάλιστα, όταν επί σειρά ετών επιδείκνυαν προκλητική αδιαφοριά για το θέμα. Μήπως τελικά η πρόσφατη διάσκεψη της Γλασκώβης για το κλίμα έφερε αποτελέσματα;

Η αλήθεια είναι ότι η σημερινή εξέλιξη δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία, καθώς ήδη από τον Ιούλιο του 2019 είχαν ξεκινήσει οι σχετικές διεργασίες, με δεδομένο ότι η Ε.Ε είναι υπεύθυνη για το 7-10% της παγκόσμιας κατανάλωσης αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων που συνδέονται με την αποψίλωση των δασών στις χώρες προέλευσής τους. Είναι επίσης, όπως προείπαμε, ένας από τους σημαντικότερους εισαγωγής αγαθών που συνδέονται με την καταστροφή των δασών. Εκτός αυτού, ας μην βιαζόμαστε να πανηγυρίσουμε. Το χέρι που ταΐζει τους ακριβοπληρωμένους κομισάριους της ΕΕ, δεν το δάγκωσαν ούτε αυτή τη φορά…

Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αλλά δεν είναι κι η λύση του προβλήματος

Όπως και να ‘χει πάντως, η πρωτοβουλία χαιρετίστηκε από κάποιους ακτιβιστές υπέρ του περιβάλλοντος. “Ο νόμος αποτελεί ένα γενναίο άλμα προς τα μπρος στον αγώνα κατά της αποψίλωσης”, λέει ο Μούζι. Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλοι που βρήκαν ελλειπή τη λίστα των απαγορευμένων προϊόντων. Ο λόγος είναι γιατί σ’ αυτή δεν περιλαμβάνεται το καουτσούκ. Όπως αναφέρει η πρόσφατη έρευνα του ακαδημαϊκού περιοδικού “Current Biology”: Μεταξύ 2003-2017, 5 εκατ.  εκτάρια τροπικών δασών της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Υποσαχάριας Αφρικής αποψιλώθηκαν, προκειμένου να μετατραπούν σε φυτείες καουτσούκ. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S096098222031006X  Γεγονός που καθιστά το συγκεκριμένο προϊόν ως τον κύριο υπαίτιο για τις καταστροφικές συνέπειες των σύγχρονων… αναπτυξιακών εκκαθαρίσεων των δασών.

Ωστόσο, η μη συμπερίληψη του καουτσούκ στη ευρωλίστα της Κομισιόν δεν είναι η μόνη παράλειψη. Πλήθος οικολόγων και περιβαλλοντικών ακτιβιστών τονίζουν τα τελευταία εικοσιτετράωρα ότι το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί αν η νέα ευρωπαϊκή πρόταση δεν συμπεριλάβει ρήτρες για τα δικαιώματα των ιθαγενών, αλλά και για το εγκληματικό κομπρεμί των ευρωπαϊκών τραπεζών με τα μεγαθήρια του αγροτοδιατροφικού.

Αποψίλωναν τα δέντρα για να τυπώσουν το “χαρτί” που γέμιζε τις τσέπες τους

“Είναι σαν να κλείνεις το παράθυρο, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή”, σχολιάζει δεικτικά καλός φίλος της στήλης. Πράγματι. Τα λεφτά είναι πολλά και σίγουρα η Κομισιόν δεν είναι Επιτροπή Αγώνα που θα υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον. Τουλάχιστον όχι τόσο ώστε να θίξει τις χοντρές δουλειές των ευρωπαϊκών τραπεζών.

Μα, ας μην είμαστε ισοπεδωτικοί. Ίσως υπάρχουν τα εργαλεία εκείνα που μπορούν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα. Ναι, υπάρχουν απαντούν οι Βρυξέλλες. Το θέμα βέβαια είναι ότι δεν λογοδοτούν σε κανέναν, ώστε να μπορεί να διαπιστωθεί άμεσα εάν όντως τίθενται εμπόδια στις τράπεζες ή σε επενδυτικά “funds” ώστε να τερματίσουν αυτού του είδους τις συναλλαγές. Θα μου πείτε: Εδώ λαμβάνονταν αποφάσεις για την ισοπέδωση της χώρας μας από ένα όργανο (Eurogroup) που δεν είχε καμία λαϊκή νομιμοποίηση, εδώ θα κολλήσουμε;

Σωστά, ειδικά αν συνυπολογίσουμε ότι, πριν τη Συμφωνία του Παρισιού, η Ε.Ε, από κοινού με τις ΗΠΑ και την Κίνα είχαν επενδύσει πάνω από 138 δισ. Δολάρια σε φάρμες που προέκυψαν από την καταστροφή των τροπικών δασών στη Βραζιλία, τη Νοτιοανατολική Ασία και την Αφρική…

Τα στοιχεία έφερε στο φως το διεθνές δίκτυο Gloabal Witness, το οποίο, εκτός των άλλων διαπίστωσε ότι μόνο η Satander και η Deutche Bank διοχέτευσαν μέσα σε μια επταετία (2013-2019), περίπου επτά δισεκατομμύρια ευρώ σε έξι από τους πιο επιβλαβείς για τα δάση αγροτικούς επιχειρηματικούς ομίλους· εταιρείες που ξεπάστρεψαν τους δασικούς πνεύμονες του Αμαζονίου, της Λεκάνης του Κονγκού και της Παπούα Νέα Γουινέα. https://www.globalwitness.org/en/campaigns/forests/deforestation-dividends/

Φυσικά, όλα αυτά με το αζημίωτο.

Περίπου 401 εκατ. Ευρώ απέφεραν στους Ευρωπαίους δανειστές και επενδυτές οι συμφωνίες με τις είκοσι αγροτικές επιχειρήσεις που κατηγορούνται για αποψίλωση. Μόνο η BNP Paribas, η Radonbank και η Deutche Bank “καθάρισαν” από αυτές τις δουλίτσες 112,5 εκατομμύρια ευρώ, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στους CEO τους να αποκτήσουν νέες, πνιγμένες στο πράσινο βίλες. Ίσως και προσαρμοσμένες στις νέες κλιματικές προδιαγραφές, όπως προτάσσει η σύγχρονη αρχιτεκτονική, αλλά και οι… οικολογικές ευαισθησίες της άρχουσας τάξης.

Και τώρα, τι κάνουμε;

Η Ε.Ε έχει μπροστά της μια λαμπρή ευκαιρία ώστε να τερματίσει την αμαρτωλή της συνενοχή στο έγκλημα της αποψίλωσης. Αλλά, για να είναι αποτελεσματικό αυτό το νέο κανονιστικό πλαίσιο και για να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των δεσμεύσεων της ΕΕ κατά τη Συμφωνία του Παρισιού και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, είναι ζήτημα ύψιστης σημασία να μην εξαιρεθεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας. Να υποχρεωθούν οι τράπεζες να ελέγχουν τις συναλλαγές τους με εταιρείες που εμπλέκονται στην αποψίλωση. Πάντα υπό την εποπτεία μηχανισμών που θα λογοδοτούν στους Ευρωπαίους πολίτες.

Θυμίστε μου όμως κάτι: Υπάρχει τέτοιος στην μεγάλη μας ευρωπαϊκή οικογένεια;