Και αν είχαν σπάσει οι πατέντες και είχαμε φθηνά εμβόλια;

AP PHOTO

Επιμέλεια: Αρχοντία Κάτσουρα

Αν οι αφρικανικές χώρες είχαν τη δυνατότητα να εμβολιάσουν τον πληθυσμό τους ίσως σήμερα να μην έπρεπε να τρέχουμε για να προλάβουμε μια νέα παραλλαγή του κορονοϊού, επισημαίνουν επιστήμονες, που κατακεραυνώνουν την απληστία των χωρών του Πρώτου Κόσμου ακόμη και στο θέμα των εμβολίων. Άλλωστε, οι περισσότερες χώρες της Δύσης τάχθηκαν ενάντια στην άρση των πατεντών των εμβολίων, που θα επέτρεπε την παραγωγή φθηνότερων εμβολίων στα οποία θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση και οι φτωχές χώρες.

Ακόμη και όταν ο ΠΟΥ καλούσε να μοιραστούν εμβόλια στις φτωχές χώρες αντί να γίνει τρίτη αναμνηστική δόση στις πλούσιες χώρες, οι ισχυρές δυτικές χώρες κώφευαν, κοιτάζοντας μόνο την «αυλή» τους. Στις αρχές Οκτωβρίου, μόλις το 5% του πληθυσμού της Αφρικής είχε εμβολιαστεί, έναντι περίπου 40% κατά μέσο όρο στις άλλες ηπείρους, ενώ τουλάχιστον 50 αναπτυσσόμενες χώρες έχουν μείνει πολύ πίσω από τους στόχους στα εμβολιαστικά τους προγράμματα.

Οι ειδικοί έχουν περιγράψει τη νέα παραλλαγή του κορονοϊού με την κωδικοποίηση B.1.1.529, που εντοπίστηκε σε χώρες του αφρικανικού Νότου και στο Χονγκ Κονγκ, ως την «πιο ανησυχητική που έχει εντοπιστεί», καθώς φέρει πάνω από 30 μεταλλάξεις, γεγονός που την καθιστά όχι μόνο περισσότερο μεταδοτική, αλλά τη βοηθά να «ξεγελάσει» το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. 

Σύμφωνα με τον Τιμ Μπίρλι, επιστήμονα και ακτιβιστή της οργάνωσης Global Justice Now (Παγκόσμια Δικαιοσύνη Τώρα), που μίλησε στον Guardian, η εμφάνιση της παραλλαγής θα είχε «αποφευχθεί πλήρως» και οι συνθήκες ανάδυσής της θα είχαν αποτραπεί στις φτωχές και μεσαίου εισοδήματος χώρες, αν αυτές είχαν ισότιμη πρόσβαση σε εμβόλια.

Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, η Νότια Αφρική, η Μποτσουάνα και πολλές ακόμη φτωχές -αφρικανικές και μη- χώρες κάνουν αγώνα για να επιτραπεί η προσωρινή άρση της πατέντας σε εμβόλια, τεστ και θεραπείες, ώστε να μπορέσουν να παραγάγουν και οι ίδιες εμβόλια και φάρμακα. Τα ποσοστά εμβολιασμού στις περισσότερες αφρικανικές χώρες είναι πάρα πολύ χαμηλά, συχνά δεν ξεπερνούν το 10% του πληθυσμού. Ωστόσο, και παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι θα στήριζαν την άρση των πατεντών, για τον φόβο εμφάνισης νέων μεταλλάξεων, τόσο η Βρετανία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν μπλοκάρει με διάφορα μέσα την όποια πρόοδο στη συζήτηση που έχει ανοίξει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. 

Η Δρ Αγιοάντε Ολατουνμποσούν-Αλακίγια, συμπρόεδρος της Συμμαχίας Για τη Διανομή Εμβολίων στην Αφρική, δήλωσε σχετικά:

«Είμαι τόσο θυμωμένη τώρα. Ακόμα και αν τα ηθικά επιχειρήματα δεν τους βγήκαν, αν είχαμε χάσει κάθε επαφή με τηn κοινή ηθική και τον κοινό ανθρωπισμό, τότε ακόμη και από μια πεφωτισμένη οπτική ατομιkiσμού, σίγουρα θα κατάλαβαν ότι αν είχε εμβολιαστεί όλος ο κόσμος, με ισότητα και το ταχύτερο δυνατό, τώρα δεν θα βλέπαμε παραλλαγές και μεταλλάξεις να εμφανίζονται από το πουθενά και δεν θα έβγαινε η κατάσταση εκτός ελέγχου». 

Από την άλλη πλευρά, η καθηγήτρια Άζρα Γάνι, επιδημιολόγος στο Imperial College του Λονδίνου, λέει ότι νέες παραλλαγές μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε συνθήκη όταν ο ιός κυκλοφορεί ευρέως, ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με έκθεση της People’s Vaccine Alliance, οργάνωσης η οποία προωθεί την πιο ίση κατανομή των εμβολίων στον κόσμο, οι φαρμακοβιομηχανίες Pfizer, BioNTech και Moderna καταγράφουν συνολικά κέρδη 65.000 δολαρίων το λεπτό, κατά κύριο λόγο χάρη στις πωλήσεις της μεγάλης πλειονότητας των εμβολίων τους στις πλούσιες χώρες, εις βάρος των λιγότερο ανεπτυγμένων, όπου το ποσοστό εμβολιασμού κατά της covid-19 παραμένει μικρό.