Προϋπολογισμός 2022: Νέο «μνημόνιο» με φύλλο συκής την ανάπτυξη (ΠΙΝΑΚΑΣ) - Περικοπές 820 εκατ. από τη δημόσια υγεία εν μέσω πανδημίας

Ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας παραδίδει το στικάκι με τον προϋπολογισμό του 2022 στον πρόεδρο της Βουλής Κώστα Τασούλα | EUROKINISSI/ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Θηριώδης προσαρμογή 11 ποσοστιαίων μονάδων μέχρι και το 2025, με γενναία «προκαταβολή» από το επόμενο έτος, προκύπτει από την ανάγνωση των προβλέψεων του προϋπολογισμού σε συνδυασμό με τις δεσμεύσεις του Μεσοπρόθεσμου 2021 - 2025 • Κυβερνητική σπουδή να εξευμενιστεί το «μπλοκ του Βορρά» εν όψει αναθεώρησης των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας

  Γράφει ο Πάνος Κοσμάς

Υπάρχουν δύο τρόποι για να αξιολογηθεί ο προϋπολογισμός. Ο ένας είναι να αξιολογήσουμε τις μεταβολές των μεγεθών που προβλέπονται σε σχέση με το προηγούμενο έτος, εν προκειμένω τις μεταβολές των μεγεθών από το 2021 στο 2022.

Ο άλλος είναι να ενταχθεί μια τέτοια αξιολόγηση στον μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Αυτή η δεύτερη μέθοδος θα σήμαινε να δούμε την εξέλιξη των βασικών μεγεθών στη διάρκεια των χρόνων από το 2019 μέχρι και το 2024, καθώς το 2019 είναι έτος αναφοράς στα δεδομένα πριν από την κρίση, το 2023 έχει προαναγγελθεί ως έτος επιστροφής στον νέο «ενάρετο» δημοσιονομικό κύκλο των πρωτογενών πλεονασμάτων και το 2024 θα είναι έτος πλήρους προσαρμογής στα δεδομένα του νέου Συμφώνου Σταθερότητας. Από αυτή την άποψη, ο προϋπολογισμός του 2022 αποτελεί απλώς ενδιάμεσο βήμα επιστροφής σε ένα ύψος πρωτογενών πλεονασμάτων που ακόμη είναι... άγνωστο και που μπορεί να κρύβει μεγάλες αρνητικές εκπλήξεις.

Καθώς η συζήτηση για τον επαναπροσδιορισμό του Συμφώνου Σταθερότητας θα εκκρεμεί πιθανότατα όλο το 2022, κανένας στην ελληνική κυβέρνηση δεν εύχεται να λήξει αυτή η εκκρεμότητα σύντομα... Ο λόγος; Η μόνη επίσημη πρόταση που υπάρχει στο τραπέζι, αυτή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, θα σήμαινε για την Ελλάδα όχι μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων στην περιοχή του 2 - 2,5% του ΑΕΠ, αλλά αύξηση σε θηριώδη επίπεδα (μέχρι και το... 7% του ΑΕΠ, βλέπε «Εφ.Συν.» 30-31/10/2021, «Κοστούμι λιτότητας ξαναράβουν οι δανειστές»). Το σίγουρο είναι ότι επιστρέφουμε ταχύτατα και διά ροπάλου στη μνημονιακή επαναρρύθμιση των δημόσιων οικονομικών.

Το «άλμα» από το 2021 στο 2023

Ο προϋπολογισμός του 2022 έχει την... τιμή να πραγματοποιεί το μεγαλύτερο «άλμα προς τα μπρος» στο μεγάλο πρότζεκτ της μνημονιακής επαναρρύθμισης των δημόσιων οικονομικών. Ενώ το 2021 η μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος προβλέπεται ότι θα είναι οριακή (μόλις 0,1%), για το 2022 η προσαρμογή είναι... μνημονιακού επιπέδου: 5,6 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ! Για τη συνέχεια, μας προϊδεάζει το Μεσοπρόθεσμο 2021-2025, που προβλέπει το 2023 επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα 2%, που θα αυξηθεί το 2024 σε 2,8% και το 2025 σε 3,7%. Με λίγα λόγια, μέχρι και το 2025 η συνολική προβλεπόμενη «προσαρμογή» του πρωτογενούς ελλείμματος σε σχέση με το 2021 προβλέπεται ότι θα ανέλθει σε 10,7 μονάδες του ΑΕΠ!

Πρώτα απ’ όλα, το γεγονός ότι η κυβέρνηση αποδέχθηκε να εγγράψει στο Μεσοπρόθεσμο στόχους πρωτογενούς πλεονάσματος πάνω από την περιοχή 2-2,5% (που υποτίθεται διαπραγματευόταν με τις Βρυξέλλες) για το 2024 και πάνω από το 3,5% (που ήταν η προηγούμενη μνημονιακή δέσμευση μέχρι και το 2022) αποδεικνύει ότι γνώριζε από πολύ καιρό ότι οι υποσχέσεις για μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων ήταν παραπλανητικές. Οτι γνώριζε πως οι ευρωπαϊκές απαιτήσεις επ’ αυτού ήταν η επάνοδος σε επίπεδα πάνω από το 3,5%. Και όλα αυτά, πριν μάθουμε την πρόταση του ESM για το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας, που ανεβάζει πολύ παραπάνω τις απαιτήσεις...

Το δεύτερο που κάνει εντύπωση -αλλά είναι πλήρως σύμφωνο με το ρεπορτάζ της εφημερίδας μας για τις ασφυκτικές πιέσεις που δέχτηκε η ελληνική αντιπροσωπεία στο Eurogroup του Οκτωβρίου (βλέπε «Εφ.Συν.» 23/10/2021, «Πολιτικό και οικονομικό θρίλερ με τα ομόλογα») είναι ότι πάνω από το 50% της συνολικής προσαρμογής μέχρι και το 2025 αφορά το 2022, έτος κατά το οποίο η ελληνική οικονομία θα ξεπερνά κατά λίγο τις απώλειες του ΑΕΠ του 2020.

Το γεγονός αυτό μπορεί να ερμηνευτεί με δύο τρόπους: είτε είναι αποτέλεσμα της γνωστής νεοφιλελεύθερης φόρμουλας του εμπροσθοβαρούς μνημονιακού χαρακτήρα μέτρων, είτε αντανακλά κυβερνητική βιασύνη να εξευμενίσει τις ευρωπαϊκές αρχές και κυρίως το «μπλοκ του Βορρά» σε συνδυασμό με αφόρητες ευρωπαϊκές πιέσεις εν όψει του νέου Συμφώνου Σταθερότητας. Το γεγονός ότι το 2021 η προσαρμογή του πρωτογενούς ισοζυγίου ήταν ουσιαστικά μηδενική παρότι η ελληνική οικονομία ανέκτησε το μεγαλύτερο μέρος των απωλειών του ΑΕΠ το 2020 (ανάπτυξη 6,9%), ενώ το 2022 (που οι ρυθμοί ανάπτυξης μειώνονται) γίνεται μια θηριώδης προσαρμογή, μάλλον συνηγορεί υπέρ της δεύτερης ερμηνείας…

Η άνοδος του πληθωρισμού

Η επιλογή του 2022 για να σηκώσει το βάρος μιας τέτοιας θηριώδους προσαρμογής είναι επίσης «περίεργη», καθώς η πανδημία είναι πανθομολογούμενο ότι θα απλώσει τη σκιά της και στο πρώτο εξάμηνο του 2022 (τουλάχιστον), με κίνδυνο μείωσης των ρυθμών ανάπτυξης και αύξησης των αναγκών για επιπλέον δαπάνες στήριξης. Στην ίδια κατεύθυνση εξάλλου θα λειτουργήσει και η άνοδος του πληθωρισμού (πολύ μεγαλύτερη στο «καλάθι» θεμελιωδών προϊόντων και υπηρεσιών που προμηθεύονται τα λαϊκά νοικοκυριά σε σχέση με τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή) και των τιμών ενέργειας. Από την άποψη της πανδημίας, της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού το 2022 θα έπρεπε να κριθεί εντελώς ακατάλληλο για μια τόσο μεγάλη προσαρμογή. Φαίνεται όμως πως την καθιστά αναγκαία η κατεύθυνση στην οποία ωριμάζουν οι ευρωπαϊκές διεργασίες περί το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας...

Σε τέτοιες συνθήκες μετάβασης όσον αφορά την πανδημία, την ενεργειακή κρίση και τον πληθωρισμό, η κυβέρνηση παρουσίασε έναν προϋπολογισμό μεγάλης αύξησης των εσόδων από φόρους και υψηλών περικοπών ακόμη και στους ευαίσθητους για την πανδημία τομείς, όπως η Υγεία (ανεξάρτητα από τα λογιστικά τρικ στα οποία προσέφυγε η κυβέρνηση για να αποκρούσει τη σχετική κριτική της αντιπολίτευσης) – «τεχνική» που παραπέμπει ευθέως στα μνημονιακά χρόνια. Από αυτή την άποψη ο προϋπολογισμός του 2022 μπορεί να θεωρηθεί η γενναία «προκαταβολή» ενός νέου, πολυετούς μνημονίου που η κυβέρνηση θέτει σε εφαρμογή υπό τις πιέσεις και την υψηλή καθοδήγηση των Βρυξελλών, με φύλλο συκής την ανάπτυξη.

ΠΗΓΗ

*****

• Η κυβέρνηση προχωρά σε περικοπές 820 εκατ. από τη δημόσια υγεία

Πηγές στην Κομισιόν με τις οποίες συνομίλησε το rosa.gr τονίζουν ότι το σχέδιο προϋπολογισμού της ελληνικής κυβέρνησης προκαλεί «πολλά ερωτηματικά».

    Του Δημήτρη Ραπίδη

Μπροστά στη σημερινή εικόνα κατάρρευσης του δημόσιου συστήματος υγείας, των χιλιάδων κρουσμάτων και της τρομακτικής υγειονομικής εικόνας της χώρας, η κυβέρνηση καταθέτει έναν προϋπολογισμό όπου αντί να ενισχύει το ΕΣΥ, το αποδυναμώνει σημαντικά.

Για την ακρίβεια, το ΥΠΟΙΚ και το Μαξίμου επιλέγουν συνειδητά να μειώσουν τις δαπάνες για τη δημόσια υγειά κατά 820 εκατ. ευρώ. Από αυτό το ποσό, τα 280 εκατ. αφαιρούνται από τα δημόσια νοσοκομεία και τα 600 εκατ. από τις έκτακτες δαπάνες για την πανδημία. Με την επιλογή αυτή η ελληνική κυβέρνηση καταφέρνει να κάνει κάτι αξεπέραστο για τα ευρωπαϊκά δεδομένα: Να είναι η πρώτη κυβέρνηση σε κράτος-μέλος της ΕΕ που ενώ υπάρχει ειδική πρόβλεψη για στήριξη των συστημάτων υγείας από το Ταμείο Ανάκαμψης, να προχωρά σε περικοπές, στερώντας ζωτικούς πόρους από τη δημόσια Υγεία.

Πηγές στην Κομισιόν με τις οποίες συνομίλησε το rosa.gr τονίζουν ότι το σχέδιο προϋπολογισμού της ελληνικής κυβέρνησης προκαλεί «πολλά ερωτηματικά», καθώς μαζί με τη μείωση δαπανών για την Υγεία, προβλέπεται και μείωση κρατικής χρηματοδότησης για κοινωνικές πολιτικές ύψους 1,7 δισ. ευρώ. «Η κυβέρνηση στην Αθήνα είναι η μόνη μέχρι τώρα που έχει προχωρήσει σε τέτοιες περικοπές, εκτός του πλαισίου δράσης για την καταπολέμηση των έκτακτων συνθηκών της πανδημίας», ανέφεραν οι ίδιες πηγές, προσθέτοντας ότι στόχος της ελληνικής κυβέρνησης φαίνεται να είναι η «απότομη δημοσιονομική προσαρμογή πριν ακόμη ξεπεράσουμε την πανδημία».

Μαζί με τις παραπάνω σοκαριστικές προτάσεις στο σχέδιο προϋπολογισμού για το 2022, αξίζει να προσθέσουμε ότι δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για στήριξη και προστασία των επιχειρήσεων και των εργαζόμενων, τη στιγμή μάλιστα που το κόστος για τα βασικά αγαθά και την ενέργεια έχει εκτοξευθεί σε δυσθεώρητα ύψη. Σε άλλα κράτη-μέλη, όπως στην Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Γαλλία, οι κυβερνήσεις προχωρούν σε μέτρα συγκράτησης των απωλειών για την κοινωνία και την αγορά, αντίθετα στην Ελλάδα η κυβέρνηση Μητσοτάκη φαίνεται να τα έχει αφήσει όλα στον αυτόματο πιλότο.

Η ανάκαμψη της χώρας είναι αναιμική, καθώς βρισκόμαστε στην 20η θέση μεταξύ των 27 κρατών-μελών, κάτω δηλαδή από το μέσο όρο, με τις εκτιμήσεις διεθνών οργανισμών να μην δικαιολογούν τους πανηγυρισμούς του Μαξίμου και τις διθυραμβικές δηλώσεις περί «ανάπτυξης». Ο χειμώνας θα είναι εξαιρετικά δύσκολος, ειδικά δεν ληφθούν μέτρα προς την κατεύθυνση της ανακούφισης των πολλών. Περιμέναμε όμως κάτι καλύτερο από τη σημερινή πολιτική ηγεσία; Μάλλον όχι. Ακόμα και οι τελευταίοι αισιόδοξοι, έχουν σταματήσει πλέον να τρέφουν αυταπάτες.