Εμμονή με την καταστροφή

Η Κοιλάδα του Αχελώου στην περιοχή του Αυλακίου που το ποτάμι έχει μείνει ανέπαφο. Οι κάτοικοι προωθούν την πραγματική βιώσιμη ανάπτυξη με την παραγωγή παραδοσιακών προϊόντων και εναλλακτικού τουρισμού.

Φωτ.: Αντώνης Κοσσυβάκης

Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη

Με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη για καθαρή ενέργεια η κυβέρνηση επαναφέρει την υδροηλεκτρική παραγωγή ενέργειας.

Τη στιγμή που οι παγκόσμιοι ηγέτες έχουν μαζευτεί στη Γλασκόβη για να προσπαθήσουν να βρουν τρόπους -αλλά και να συμφωνήσουν- για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής, να αποτρέψουν την υπαρξιακή για το ανθρώπινο είδος απειλή, την ίδια ώρα στην Ελλάδα εμμένουμε στην καταστροφή.

Η εκτροπή του Αχελώου επανέρχεται με την κατασκευή του φράγματος της Μεσοχώρας και ακόμη ενός νέου φαραωνικού υδροηλεκτρικού φράγματος 83,6 MW και ύψους 90 μέτρων στην περιοχή του Αυλακίου-Μεσοπύργου, εκεί όπου συγκλίνουν τα όρια των νομών Καρδίτσας, Αρτας και Αιτωλοακαρνανίας.

Η αστειότητα είναι ότι ενώ το φράγμα της Μεσοχώρας εδώ και χρόνια σαπίζει και θα έπρεπε να έχει κατεδαφιστεί και να γίνει αποκατάσταση της περιοχής, η νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναγνωρίζει μεν αυτή την ανάγκη, αναφέροντας ότι «στο έργο υπάρχουν φθορές λόγω της πολυετούς αδράνειας και καθυστέρησης ολοκλήρωσής του, φθορές που εγκυμονούν κινδύνους μερικής και ολικής υποβάθμισης και ενδεχόμενης καταστροφής του», ωστόσο σε άλλο σημείο λέει ότι «το έργο είναι ήδη κατασκευασμένο στο σύνολό του […] με εξαίρεση κάποιες ελάχιστες τελικές εργασίες που θα απαιτηθούν προκειμένου να λειτουργήσει». Ευλόγως λοιπόν σχολιάζουν στη διαβούλευση οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και WWF Ελλάς για το «τι από τα δύο ισχύει και αν έχει γίνει τεχνική αξιολόγηση του υπάρχοντος μηχανολογικού εξοπλισμού και υπολογισμός ενδεχόμενων αναγκών και κόστους».

Το έργο του Αυλακίου πάλι δεν είναι καινούργια ιδέα. Είχε υποβληθεί ως πρόταση από ιδιωτική εταιρεία στο πλαίσιο της απελευθέρωσης της παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα. Την εποχή που τα σχέδια για το μεγαλοπρεπές ποτάμι ήταν η ενεργειακή αξιοποίησή του. Την εποχή που την ανάπτυξη κάποιοι την έβλεπαν στην περιβαλλοντική υποβάθμιση. Ωστόσο σήμερα, με την κλιματική αλλαγή να έχει χτυπήσει την πόρτα μας, αυτές οι λογικές δεν έχουν θέση. Οι κάτοικοι της Κοιλάδας του Αχελώου έχουν άλλα σχέδια. Σχέδια πραγματικής βιώσιμης ανάπτυξης.

«Πληροφορηθήκαμε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη τοπογραφικές και γεωλογικές μελέτες. Δεν μας έφταναν τόσα υδροηλεκτρικά στον Αχελώο που τον εξαφάνισαν πλέον ως ποταμό, έρχονται τώρα σε μια περιοχή απείρου κάλλους που είναι και περιοχή NATURA 2000, μια περιοχή με σπουδαία ιστορικά μνημεία και αρχαιολογικά μέρη, να προσθέσουν ακόμη ένα τερατούργημα», αναφέρει η πρωτοβουλία πολιτών «Save Acheloos Valey-Σώστε την Κοιλάδα του Αχελώου».

Το φράγμα της Μεσοχώρας

Το 1994 το Συμβούλιο της Επικρατείας μπλοκάρει για πρώτη φορά το έργο της εκτροπής του Αχελώου. Είκοσι έξι χρόνια μετά, τον Δεκέμβριο του 2020 το ίδιο ανώτερο δικαστήριο ακυρώνει για άλλη μία φορά το έργο της Μεσοχώρας. Ολα αυτά τα χρόνια είχαν προηγηθεί εφτά καταδικαστικές αποφάσεις.

Είναι απορίας άξιο λοιπόν γιατί αυτή η εμμονή με ένα έργο που είναι εξαιρετικά προβληματικό και αργό λόγω της μακροχρόνιας δικαστικής διαμάχης, ενώ σύμφωνα με τα συμπεράσματα που βγάζει κάποιος από την ανάλυση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων θα καταπέσει πάλι, αφού παραβιάζονται τόσο η οδηγία-πλαίσιο της Ε.Ε. για τα ύδατα όσο και η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) αλλά και οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αυτή την «ανάπτυξη» ονειρεύονται για τον Αχελώο διαχρονικά οι κυβερνήσεις. Το φράγμα της Μεσοχώρας που για χρόνια σαπίζει. Οι κάτοικοι ζητούν να γκρεμιστεί και να αποκατασταθεί ο τόπος τους.

Φωτ.: Χρήστος Βλάχος

Με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη για καθαρή ενέργεια η κυβέρνηση επαναφέρει την υδροηλεκτρική παραγωγή ενέργειας. Ωστόσο όπως επισημαίνουν οι οργανώσεις, τα υδρολογικά δεδομένα που υπάρχουν στη ΜΠΕ είναι ανεπίκαιρα. «Τα δεδομένα για τη Συκιά προέρχονται από χρονοσειρές του 1960-1987, ενώ για το Αυλάκι είναι του 1951-1991, τη στιγμή που η ίδια μελέτη αποδέχεται ότι τα δεδομένα για τα έτη 1960-1965 ελέγχονται ως προς την αξιοπιστία τους».

Επιπλέον κάτι που δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη η ΜΠΕ είναι οι αυξομειώσεις από χρονιά σε χρονιά των βροχοπτώσεων που χαρακτηρίζουν αντίστοιχα και τις αυξομειώσεις στην ηλεκτροπαραγωγή. «Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας για την ηλεκτροπαραγωγή, το πρώτο εξάμηνο του 2020 σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2019 η υδροηλεκτρική παραγωγή έπεσε κατά 19,9%».

Επιπλέον στη ΜΠΕ δεν υπολογίζονται οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη λειτουργία του φράγματος, αλλά ούτε και η κινητικότητα του εδάφους και οι επισφαλείς συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί από τις κατολισθήσεις και τη διάβρωση. Παράμετρος που μπορεί να καταστρέψει όχι μόνο τις περιουσίες και να θέσει τις ζωές των ανθρώπων σε κίνδυνο, αλλά να καταστρέψει και το ίδιο το έργο. Για τις επιπτώσεις βέβαια στην άγρια ζωή, όπως η καφέ αρκούδα, η ιχθυοπανίδα και η ορνιθοπανίδα, ούτε λόγος.

Το φράγμα του Αυλακίου

Τις ίδιες παραλείψεις που αναφέρουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις για τη Μεσοχώρα εντοπίζει και ο αν. καθηγητής Περιβαλλοντικής Πολιτικής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Γιώργος Μπάλιας, για το φράγμα Αυλακίου. «Οταν κάνεις μια τέτοια μελέτη πρέπει να εκτιμήσεις τις επιπτώσεις από τη λειτουργία του έργου στην κλιματική αλλαγή αλλά και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο ίδιο το έργο», λέει χαρακτηριστικά, ενώ μεταξύ άλλων αναφέρεται στην έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων για την πλούσια βιοποικιλότητα της περιοχής και ιδιαίτερα για το σπάνιο είδος της άγριας πέστροφας που έχει εντοπιστεί στον Αχελώο.

«Αν γίνει αυτό το έργο δεν θα υπάρχει πλέον τμήμα του ποταμού που θα ρέει ελεύθερα και αέναα. Θα είναι όλα λιμνοδεξαμενές. Αυτό θέλουν να κάνουν;», αναφέρει η Πρωτοβουλία Πολιτών «Σώστε την Κοιλάδα του Αχελώου», που τα τελευταία χρόνια με τη βοήθεια του συντοπίτη τους Αντώνη Κοσσυβάκη, ο οποίος ζει στις Βρυξέλλες, κάνουν μεγάλες προσπάθειες ώστε να χαρακτηριστεί η Κοιλάδα του Αχελώου Μνημείο Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς της UNESCO. «Αυτή τη περίφημη κοιλάδα που έγινε γνωστή στα πέρατα του κόσμου χάρη στην επιμονή κάποιων ανθρώπων που αγαπούν τον τόπο τους, αυτή τη κοιλάδα που την επισκέφτηκε, την ύμνησε και τη θαύμασε ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Ροκάρ, και άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αυτή την κοιλάδα πάνε να την αφανίσουν ολοκληρωτικά» λένε οι κάτοικοι και δηλώνουν αποφασισμένοι «να κάνουν τα πάντα για να προστατέψουν τον τόπο τους».

ΠΗΓΗ