«Ίριδα – τί παίζει με το αύριο;» – de facto ιδιωτικοποίηση
Γράφει ο Έκτωρ-Ξαβιέ Δελαστίκ
Την Παρασκευή 14/6/2024 έλαβε χώρα στο χώρο του πανεπιστημιακού κινηματοθεάτρου του ΕΚΠΑ «Ίριδα» η εκδήλωση με το θέμα «Ίριδα – τί παίζει με το αύριο;» [α], διοργανωμένη από τον ΠΟΦΠΑ (Πολιτιστικός Όμιλος Φοιτητών Πανεπιστημίου Αθηνών). Πρόκειται για σημαντική ιστορική στιγμή, καθώς διακυβεύεται η χρήση του χώρου και η δυνατότητα του ΠΟΦΠΑ να πραγματοποιεί τις δράσεις του. Λαμβάνει χώρα σε έναν εξαιρετικό χώρο που οικοδομήθηκε μεταξύ 1926-1930 και χαρακτηρίστηκε ως έργο τέχνης με υπουργική απόφαση του 1988 [β]. Από το 1972 η αίθουσα σταμάτησε να λειτουργεί ως εμπορικός κινηματογράφος, εγκαταλελειμμένη από την «ιδιωτική πρωτοβουλία», χωρίς όμως να σταματήσει να αποτελεί πόλο έλξης για επενδυτές, όπως θα δούμε παρακάτω.
Έκτοτε ταυτίζεται με την φοιτητική πολιτιστική παραγωγή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αποτελεί όμως «σπίτι» των πολιτιστικών ομάδων ήδη από το 1963. Η Φοιτητική Κινηματογραφική Λέσχη Αθηνών πραγματοποιεί από τότε κυριακάτικες προβολές ταινιών, οι οποίες σταματούν με την έλευση της Χούντας. Δημοσιεύει κείμενα διαμαρτυρίας ενάντια στη λογοκρισία με αφορμή τα περιστατικά γύρω από την ταινία του Δημήτρη Κολλάτου «Ο Θάνατος του Αλέξανδρου» κι ενάντια στην παρουσία ανθρώπων του Σπουδαστικού της Ασφάλειας στις κυριακάτικες προβολές. Όπως αναλύθηκε εκτενώς στην εκδήλωση, το όλο εγχείρημα είχε σημαντικό στη διαμόρφωση του τοπίου των τεχνών, με ανθρώπους που βρήκαν το δρόμο τους και τα αναγκαία δημιουργικά εργαλεία μέσω των πολιτιστικών ομάδων του ΕΚΠΑ και των μέχρι και σήμερα ανοιχτών σεμιναρίων τους. Κατανοούμε έτσι τη σύνδεση του ΠΟΦΠΑ με το χώρο της Λέσχης και την Ίριδα συγκεκριμένα, την οποία μάλιστα συντηρεί και επισκευάζει τακτικά το ίδιο το φοιτητικό δυναμικό. Όλα αυτά τίθενται εν αμφιβόλω μετά την ψήφιση του νόμου 4957/2022 για την Ανώτατη Εκπαίδευση. Καταργώντας διοικητικά την Πανεπιστημιακή Λέσχη, οι αρμοδιότητές της μεταφέρονται με μια «δημιουργική ασάφεια» στην Πρυτανεία. Σε ερώτηση του ΠΡΙΝ, επιβεβαιώθηκε πως μετά την αλλαγή καθεστώτος αυξήθηκαν κατακόρυφα τα αιτήματα ιδιωτών για ενοικίαση του χώρου.
Με βάση πρακτικά της 2/4/2024 [γ], το Συμβούλιο Διοίκησης του ΕΚΠΑ δημιουργεί ειδική επιτροπή που εξετάζει και εισηγείται για κάθε εκδήλωση που ζητείται να λάβει χώρα εντός του πανεπιστημίου, θυμίζοντας την περίπτωση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που εξετάζουμε παρακάτω. Το αποτέλεσμα; Νοικιάστηκε απροειδοποίητα (η Πρυτανεία αρνείται από τις αρχές του έτους την επικοινωνία με τον ΠΟΦΠΑ) η Ίριδα για διπλή εκδήλωση του «Athens Fashion Week». Με μία εκδήλωση μόνο για VIPs και μία με εξαιρετικά υψηλό εισιτήριο, ο χώρος της Λέσχης μετατράπηκε σε ταξικό άβατο. Σταμάτησαν όπως-όπως από καιρό ανακοινωμένα μαθήματα και σεμινάρια και αναστατώθηκαν μέχρι και τα αναγνωστήρια, με τη διοργάνωση του Fashion Week να παραδίδει μετά το χώρο σε απαράδεκτη κατάσταση[δ]. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης της 14ης/6/2024, μέλος του Συμβουλίου Ιδρύματος μίλησε για ανάγκη ανακαίνισης του χώρου, συνδέοντας την ενοικίασή του σε ιδιώτες με το μειωμένο προϋπολογισμό του Ιδρύματος [ε]. Θυμηθήκαμε την «ανακαίνιση» του 2022, όπου χωρίς καμία ενημέρωση κι εν μέσω των τακτικών σεμιναρίων έγιναν απροειδοποίητες εργασίες που θα είχαν καταστρέψει τα καθίσματα και τον εξοπλισμό προβολών εάν δεν τις είχαν πάρει είδηση μέλη του Ομίλου από καθαρή τύχη.
Κλείνουμε με τη διοργάνωση της εκδήλωσης. Ανακοινώθηκε στον Τύπο στις 5/6 και δύο ημέρες μετά ενημερώθηκε για πρώτη φορά ο ΠΟΦΠΑ περί απόφασης του Συμβουλίου Ιδρύματος για την ανάγκη αδειοδότησής τους από ειδική επιτροπή. Φυσικά, μέχρι την τελευταία ημέρα δεν υπήρχε έγκριση και μόνο μετά από εσωτερική παρέμβαση παρακάμφθηκε η βαθύτατα λογοκριτική απαίτηση. Το Πανεπιστήμιο αρνείται έτσι το δικαίωμα των ομάδων στην εσωτερική ζωή και στις δράσεις τους, απαιτώντας να τις εγκρίνει μία προς μία, επί του περιεχομένου. Όπως θύμισαν ομιλητές της εκδήλωσης, δεν είναι τα πρώτα περιστατικά λογοκρισίας που αντιμετωπίζονται στην ιστορία του χώρου. Για εμάς όμως το κάθε ένα πρέπει να είναι αρκετό για να εξαφανίσει κάθε άλλο χαρακτηριστικό των ανθρώπων που αποφασίζουν – να μην τους ξαναθυμηθεί ποτέ και κανένας για οποιονδήποτε άλλο λόγο.
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: εκδηλώσεις μόνο μετά από έγκριση
Εκτιμούμε πως η πλήρης κατανόηση του φαινομένου και των προοπτικών πρέπει να περάσει μέσα από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Στις 29/02/2024, η Πρυτανεία εξέδωσε τη δίσεκτη ανακοίνωση κατά την οποία «η διοργάνωση κάθε μορφής ψυχαγωγικής εκδήλωσης στις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος, χωρίς σχετική άδεια της Πρυτανείας του Πανεπιστημίου, απαγορεύεται ρητώς» [στ]. Το διάστημα εκείνο, η ΜΟΥΣΥΠΙ (Μουσική Συντροφιά Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) έτυχε να οργανώνει πάρτι οικονομικής ενίσχυσης ώστε να βγάλει τα έξοδα της συναυλίας που θα αποτελούσε την ολοκλήρωση των δράσεών της για την ακαδημαϊκή χρονιά.
Μετά την ανακοίνωση η ΜΟΥΣΥΠΙ ήρθε με δική της πρωτοβουλία σε επαφή με την Πρυτανεία, λαμβάνοντας ουσιαστικά την απάντηση πως το πάρτι τους δε θα γινόταν στη βάση αυτής της απόφασης. Ακολούθησαν συναντήσεις με τις άλλες πολιτιστικές ομάδες του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και συνέλευσή τους ώστε να προετοιμάσουν δεύτερη συνάντηση, έχοντας συλλογική πλέον γνώση των εξελίξεων. Κατά τη δεύτερη επαφή, η Πρυτανεία ήταν ακόμα πιο κάθετη, απαντώντας με ευθύτητα πως «αν θέλετε χώρο, κάντε μια ημερίδα […] ώστε να ζητήσετε χρήματα από κάπου»– ζητώντας στην ουσία να φέρουν οι ίδιες οι ομάδες χορηγούς στο πανεπιστήμιο. Ακολούθησε κοινή ανακοίνωση των συλλόγων με την οποία καταγγέλλεται πως «Φράζοντας τις πηγές εσόδων, που είναι αναγκαίες για την πραγματοποίηση των πολιτιστικών μας δρώμενων […] η απαγόρευση της αυτονομίας και αυτοτέλειας των δράσεών μας, οδηγεί στον μαρασμό και θάνατό μας» [ζ].
Δε μπορούμε να μη σταθούμε στο γεγονός ότι αρκετές φορές το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων έχει οικειοποιηθεί την πολιτιστική και κοινωνική προσφορά των πολιτιστικών ομάδων, όπως π.χ. του ΖΩΟΠΙ (Ζωοφιλική Ομάδα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων), παρέχοντάς τους στήριξη συνήθως μηδενική και εσχάτως… αρνητική.
Πανεπιστήμιο Πατρών: νοικιάστε την αίθουσά σας
Τα περιστατικά που αναλύσαμε δεν είναι μοναδικότητες, αλλά δείχνουν έναν υπό διαμόρφωση κανόνα όσον αφορά την αντίληψη των πανεπιστημιακών αρχών για το φοιτητικό σώμα, τις πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις και τον πολιτισμό εν γένει. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά συμβάντα σε γνώση της εφημερίδας αφορά τη χορωδία του Πανεπιστημίου Πατρών. Μετά από μείωση της χρηματοδότησης από χρόνο σε χρόνο, ζητήθηκε κατά το 2014-2015 από τη χορωδία να νοικιάσει την αίθουσα στο συνεδριακό κέντρο του πανεπιστημίου, όπου όλα τα προηγούμενα χρόνια έκανε τις συναυλίες της. Το φυσικό αποτέλεσμα είναι πως δεν έχει ανακοινώσει δημοσίως καμία δράση ή εμφάνισή της από το 2019 [η] [θ], υπολειτουργώντας ήδη από το 2015.
Δεν πρόκειται απλά για ιδεολογικό αντιπολιτιστικό μίσος. Πρόκειται για Πρυτανείες με ψυχή ψιλικατζή, οι οποίες αξιολογούν τον πολιτισμό ως διαφημιστικό χρόνο. Όπου οι εγκαταστάσεις του πανεπιστημίου αποτελούν βαρίδια εάν δεν αποφέρουν έσοδα και η ενασχόληση του φοιτητικού σώματος με την πολιτιστική παραγωγή εμπόδιο στο δρόμο των επενδυτών.
Βιβλιογραφία
[α] https://drive.google.com/drive/folders/1E9SFxnKHwY4UOdMG_idukQKYN-FUTI1f
[β] ΥΑ ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/1164/19744/9-5-1988 – ΦΕΚ 357/Β/7-6-1988
[γ] https://drive.google.com/file/d/18VYnWqWujiSGg2VY0ELomakdpAb9KICS
[δ] https://drive.google.com/drive/folders/1iAK9Kab2MKYhT9B8qNsRx6ThqBsVXg1M
[ε] https://drive.google.com/file/d/1uGUUHbzolVDsXmYLH7DS_u0PuYgSXk8u
[στ] Εκδηλώσεις εντός των χώρων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. https://uoi.gr/prytaneias/ekdiloseis-entos-ton-choron-tou-pi/
[ζ] Σε εσάς που μας ακούτε, 29/03/2024. Typos-i.gr. https://typos-i.gr/article/se-esas-poy-mas-akoyte-29032024
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου