Πανεπιστημιακή μελέτη δείχνει προβλήματα από την τιμολόγηση του νερού στα νησιά του Αιγαίου

Φωτ. αρχείου SHUTTERSTOCK

Προβλήματα από την τιμολόγηση του νερού στο Αιγαίο

Γιώργος Λιάλιος

Τη λάθος βάση στην οποία κινείται η συζήτηση για την υδατική ασφάλεια των νησιών δείχνει μελέτη τριών καθηγητών του Παν. Αιγαίου

Τεράστια είναι η διαφορά ανάμεσα στο πραγματικό κόστος του νερού στα νησιά του Αιγαίου και στην τιμολόγησή του. Ως αποτέλεσμα, οι δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης συσσωρεύουν χρέη και δεν είναι σε θέση να επενδύσουν στον εκσυγχρονισμό του δικτύου και των άλλων βασικών υποδομών ύδρευσης, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Προβληματική είναι και η κατάσταση των βιολογικών καθαρισμών λόγω της υπερφόρτωσής τους το καλοκαίρι – χαρακτηριστικό είναι ότι το ένα τρίτο των μονάδων δεν συμμορφώνεται με τα ανώτατα όρια εκροών, δηλαδή απορρίπτει μερικώς επεξεργασμένα λύματα στη θάλασσα.

Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από μελέτη τριών καθηγητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Νάσος Στασινάκης, καθηγητής περιβαλλοντικής μηχανικής, Πέτρος Γαγάνης, καθηγητής διαχείρισης υδατικών πόρων και Δημήτρης Λέκκας, καθηγητής ανάλυσης περιβαλλοντικών συστημάτων), η οποία παρουσιάστηκε την Παρασκευή σε ημερίδα που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου μαζί με την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) με θέμα «Νησιωτικότητα και βιωσιμότητα: Νησιά στο μεταίχμιο».

«Η συζήτηση για την υδατική ασφάλεια των νησιών κινείται σήμερα σε λάθος βάση», ανέφερε ο κ. Στασινάκης. «Πρέπει να μιλάμε για ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων και όχι “μας λείπει νερό, ας βάλουμε μια αφαλάτωση”». Oπως εξήγησε, σήμερα υπάρχει μεγάλη πίεση στα υδατικά συστήματα 39 νησιών, καθώς η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από τα αποθέματα, ενώ λειτουργούν 57 μονάδες αφαλάτωσης σε νησιά του Αιγαίου.

«Υπάρχουν νησιά που υδρεύονται μόνο μέσω αφαλάτωσης, όπως η Σύρος και άλλα που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτές, λ.χ. η Σίφνος. Το ζήτημα είναι ότι το κόστος του νερού δεν καλύπτεται από την τιμή χρέωσης του καταναλωτή, με το έλλειμμα να βρίσκεται από 40% έως και 70% του κόστους. Αυτό σημαίνει ότι οι ΔΕΥΑ αναγκάζονται να καλύψουν από δικούς τους πόρους μέρος του κόστους, με αποτέλεσμα να συσσωρεύουν ελλείμματα που δεν τους επιτρέπουν να αναβαθμίσουν τις υποδομές τους», ανέφερε ο κ. Στασινάκης.

Η ομάδα των καθηγητών εξέτασε το πραγματικό κόστος της παραγωγής νερού στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα και στο Βόρειο Αιγαίο. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν, το ακριβότερο νερό στο Αιγαίο παράγεται στη Σύμη (6,69 ευρώ ανά κυβικό), ακολουθούμενη από τη Σαντορίνη (4,19 ευρώ/κυβικό), τη Σύρο (4,04 ευρώ/κυβικό), τη Σίφνο (3,55 ευρώ/κυβικό), τη Σέριφο, την Iο, τη Φολέγανδρο (2,99 ευρώ/κυβικό) και τη Μύκονο (2,56 ευρώ/κυβικό).

Αντίθετα το φθηνότερο νερό του Αιγαίου παράγεται στην Ανδρο (0,15 ευρώ/κυβικό), στην Τήνο (0,43 ευρώ/κυβικό), στην Κάρπαθο (0,51 ευρώ/κυβικό), στην Κέα (0,58 ευρώ/κυβικό), στη Ρόδο (0,69 ευρώ/κυβικό) και στη Νάξο (0,73 ευρώ/κυβικό). Η απόκλιση όμως ανάμεσα στο κόστος παραγωγής και στην τιμολόγηση του νερού είναι συχνά τεράστια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, στη Σύρο ακόμα και οι πολύ μεγάλες καταναλώσεις τιμολογούνται φθηνότερα (3,5 ευρώ/κυβικό) από το πραγματικό κόστος (4,04 ευρώ/κυβικό). «Αυτό είναι προφανώς προβληματικό, καθώς δεν αποτρέπει την υπερκατανάλωση νερού», ανέφερε ο κ. Στασινάκης.

Οι βιολογικοί καθαρισμοί

Σημαντικά ζητήματα υπάρχουν και με τους βιολογικούς καθαρισμούς. Σύμφωνα με τους επιστήμονες του Πανεπιστημίου Αιγαίου, για τις 53 μονάδες επεξεργασίας λυμάτων που υπάρχουν στο Αιγαίο και στο Ιόνιο:

• Περίπου το ένα τέταρτο (15/53) είναι παλιές, αφού κατασκευάστηκαν πριν από το 2000.

• Στις μισές (25 από τις 53) έχουν λήξει οι περιβαλλοντικοί όροι.

• Βάσει των στοιχείων που δηλώνουν οι ίδιες οι ΔΕΥΑ στο υπουργείο Περιβάλλοντος (και είναι διαθέσιμα στη διεύθυνση astikalimata.ypeka.gr), στις 16 από τις 53 μονάδες οι ανώτατες τιμές των εκροών στη θάλασσα δεν συμμορφώνονται με την κοινοτική νομοθεσία. «Υπάρχουν νησιά που δεν συμμορφώνονται συστηματικά με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Η κατάσταση χειροτερεύει καθώς οι βιολογικοί υπερφορτώνονται τους καλοκαιρινούς μήνες», ανέφερε ο κ. Στασινάκης.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η συζήτηση στα νησιά θα πρέπει να έχει ως αφετηρία τη μείωση της ζήτησης. «Πρέπει να υπάρξουν καλύτερες τιμολογιακές πολιτικές και πιθανές απαγορεύσεις, λ.χ. αν η στάθμη των ταμιευτήρων πέφτει κάποιες χρονιές κάτω από τα βιώσιμα επίπεδα. Πρέπει όμως να γίνει συστηματική δουλειά και για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ύδρευσης –στη Μυτιλήνη οι απώλειες ξεπερνούν το 50%– να ληφθούν μέτρα για τη συλλογή των ομβρίων υδάτων και την επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων», κατέληξε.