Καύσωνες και κλιματική αλλαγή

Του ΣΤΑΥΡΟΥ ΝΤΑΦΗ

 

Συνθήκες καύσωνα επικρατούν στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας από την Πέμπτη 13 Ιουλίου 2023 και η συζήτηση για την επιρροή της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται και πάλι στο προσκήνιο.

Αρχικά, πρέπει να τονίσουμε ότι ένας καύσωνας είναι ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο και σε αυτόν οφείλονται οι περισσότεροι θάνατοι που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες παγκοσμίως. Στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 2022, 61.672 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους λόγω των υψηλών θερμοκρασιών, με την Ελλάδα να βρίσκεται στη 2η θέση πανευρωπαϊκά, με 280 θανάτους ανά 1 εκατομμύριο κατοίκους.

Τα κλιματικά μοντέλα αλλά και οι παρατηρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών δείχνουν ότι οι καύσωνες υπό την κλιματική αλλαγή γίνονται πιο συχνοί, έντονοι, και παρατεταμένοι. Ας δούμε τι προκαλεί η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή στα επεισόδια καύσωνα:

• Αυξημένη συχνότητα: Τα κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι η συχνότητα των καύσωνα θα αυξηθεί σε πολλές περιοχές. Καθώς η αυξάνεται παγκοσμίως, αυξάνεται και η πιθανότητα εμφάνισης ακραίων θερμοκρασιών. Οι καύσωνες που παλαιότερα θεωρούνταν σπάνιοι ή άνευ προηγουμένου, μπορεί να συμβαίνουν συχνότερα.
• Υψηλότερες θερμοκρασίες: Οι καύσωνες αναμένεται να είναι θερμότεροι κατά το μελλοντικό κλίμα. Οι αυξανόμενες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου παγιδεύουν περισσότερη θερμότητα στην ατμόσφαιρα, οδηγώντας σε αύξηση της θερμοκρασίας. Τα κύματα καύσωνα πιθανότατα θα φτάσουν σε υψηλότερες θερμοκρασίες, επιδεινώνοντας τους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα.
• Μεγαλύτερη διάρκεια: Οι καύσωνες πλέον διαρκούν μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα. Αντί να διαρκέσουν μερικές ημέρες, μπορεί να επιμείνουν για εβδομάδες ή και μήνες, οδηγώντας σε παρατεταμένη έκθεση σε ακραίες συνθήκες ζέστης. Η παρατεταμένη διάρκεια μπορεί να ενισχύσει τις επιπτώσεις στη γεωργία, τους υδάτινους πόρους, και την ανθρώπινη ευημερία.
• Ευρύτερη γεωγραφική έκταση: Η κλιματική αλλαγή διευρύνει το γεωγραφικό αποτύπωμα των καύσωνα. Περιοχές που είχαν προηγουμένως ήπιους καύσωνες αντιμετωπίζουν πιο έντονα και συχνά συμβάντα. Αυτή η επέκταση μπορεί να οδηγήσει σε προκλήσεις για τις περιοχές που δεν είναι προετοιμασμένες για υπερβολική ζέστη, συμπεριλαμβανομένων των τρωτών υποδομών και της αυξημένης πίεσης στις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.
• Κίνδυνοι που σχετίζονται με τον καύσωνα: Τα κύματα καύσωνα ενέχουν σημαντικούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένης της θερμικής εξάντλησης, της θερμοπληξίας και της επιδείνωσης των υφιστάμενων συνθηκών υγείας. Με πιο συχνούς και έντονους καύσωνες, αυτοί οι κίνδυνοι θα αυξηθούν. Οι ευάλωτοι πληθυσμοί, όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, και εκείνοι με προϋπάρχουσες παθήσεις υγείας, κινδυνεύουν ιδιαίτερα.
• Επιπτώσεις στα οικοσυστήματα: Οι καύσωνες μπορεί να έχουν επιζήμιες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα. Μπορούν να προκαλέσουν θερμικό στρες και θνησιμότητα σε φυτικά και ζωικά είδη, να διαταράξουν τις οικολογικές διαδικασίες και να αυξήσουν τον κίνδυνο πυρκαγιών. Οι αλλαγές στον χρόνο και τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη φαινολογία των φυτών και να επηρεάσουν τη βιοποικιλότητα.

Οι προσπάθειες για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην άνοδο της θερμοκρασίας είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που συνδέονται με τους καύσωνες στο μέλλον.