Εξωτερικές εργασίες σε συνθήκες καύσωνα: Χωρίς νομοθεσία και με ελάχιστο έλεγχο

Δήμητρα Αλεξίου

 

 

Τα περισσότερα ατυχήματα σε οικοδομές και τεχνικά έργα το καλοκαίρι, από την πολλή ζέστη συμβαίνουν.

Το δεύτερο κύμα καύσωνα μέσα στον Ιούλιο, αναμένεται να είναι σύμφωνα με τους μετεωρολόγους πιο ισχυρό από το πρώτο.

Οι πολυήμεροι καύσωνες, παράγωγο της κλιματικής κρίσης σύμφωνα με τους επιστήμονες, χτυπούν ολοένα πιο συχνά και στη χώρα μας. Στην οποία χώρα μας, οι άνθρωποι που εργάζονται το καλοκαίρι σε εξωτερικούς χώρους είναι ουκ ολίγοι και σε πλήθος διαφορετικών επαγγελμάτων. Υπάρχει όμως νομοθεσία για όσους πολλούς εργάζονται σε σκληρές συνθήκες κάτω από τον ήλιο και αν ναι, ποιος την ελέγχει;

Την Πέμπτη 13 Ιουλίου 2023, πρώτη ημέρα που το πρώτο κύμα καύσωνα μες στον Ιούλιο (ονοματίστηκε «Κλέων») έκανε πολύ αισθητή την παρουσία του, η Αθήνα είχε αρχίσει να θυμίζει καμίνι ήδη από τις 11.00 π.μ.

Εκείνη την ώρα, ένας περίπατος από τους Αμπελόκηπους στα Εξάρχεια και από εκεί στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας αποκάλυπτε πως η πόλη συνέχιζε να «δουλεύει» κανονικά, αν και στα καταστήματα και τους μεγάλους εμπορικούς δρόμους αυτοί που κυκλοφορούσαν ήταν σε μεγάλο ποσοστό τουρίστες.

Μια ημέρα νωρίτερα, σύμφωνα με υπουργική απόφαση που υπέγραψε ο υπουργός Εργασίας Άδωνις Γεωργιάδης, τις ημέρες του καύσωνα προβλέπεται υποχρεωτική παύση εργασιών σε περιοχές όπου η θερμοκρασία θα ανέβει άνω των 40°C, σε συνδυασμό όμως με το επίπεδο υγρασίας, αλλά και το είδος της απασχόλησης (απαγόρευση υπάρχει δηλαδή και στους 38 βαθμούς όταν η υγρασία είναι στο 20% για συγκεκριμένες οικοδομικές εργασίες ).

Οι αποφάσεις είναι δεσμευτικές για το σύνολο των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα με την απαγόρευση να αναφέρεται σε χειρωνακτικές εργασίες που εκτελούνται σε εξωτερικό χώρο, όπως τεχνικά και οικοδομικά έργα, εργοτάξια, διανομή και μεταφορά προϊόντων και αντικειμένων με δίτροχο όχημα (delivery).

Παράλληλα πρέπει να ελέγχεται και ο δείκτης θερμικού στρες (ΘΥΒΜΑΣ), που διαμορφώνεται από τη θερμοκρασία, την υγρασία, την ταχύτητα του ανέμου, τη νέφωση και την ηλιακή ακτινοβολία.

Ποιος και πώς μετράει όμως όλα τα παραπάνω;

Στις 13.15 συναντήσαμε στην πλατεία Κοραή, η οποία είχε μετατραπεί σε εργοτάξιο έξω από το μετρό Πανεπιστήμιο, δύο εργάτες: ο ένας εργαζόταν κλεισμένος μέσα σε έναν μικρό εκσκαφέα. Αφού μας ανέφεραν ότι η κατάσταση ήταν πολύ δύσκολη για εργασία, μας είπαν πως σύμφωνα με τις δικές του μετρήσεις στις 13.20 στην καρδιά της Αθήνας η θερμοκρασία ήταν 36 βαθμοί Κελσίου και άρα, εργάζονταν νόμιμα και ας ένιωθαν ήδη πολύ μεγάλη δυσφορία.

Η αγωνία τους να μας δείξουν πως η εργασία ήταν εντός νόμιμου πλαισίου, ήταν έκδηλη. Όσο για τη θερμοκρασία που μας ανέφεραν, η μέτρηση είχε γίνει με… το κινητό του ενός εργάτη και με επίσκεψη σε ένα τυχαίο site. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα στοιχεία του meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η θερμοκρασία εκείνη τη στιγμή στο κέντρο της Αθήνας ήταν 37,2 βαθμοί Κελσίου και η υγρασία 39%.

Ο Γιάννης Αναγνώστου, πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων Αθήνας λέει στο «Κοσμοδρόμιο» πως τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα όσον αφορά όχι μόνο τις μετρήσεις θερμοκρασίας και της υγρασίας, αλλά και στο τι τελικά τηρείται. Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλοί εργαζόμενοι, ενώ ξέρουν ότι δεν εργάζονται υπό τις σωστές συνθήκες, το παραβλέπουν, με τον φόβο να μην χάσουν το μεροκάματο.

Σύμφωνα με την ισχύουσα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) εργατοτεχνιτών οικοδόμων και συναφών κλάδων όλης της χώρας, οι σχετικές εργασίες διακόπτονται σε περιπτώσεις καύσωνα, όταν η θερμοκρασία στον τόπο εργασίας υπερβαίνει τους 38οC υπό σκιά και η υγρασία βρίσκεται τουλάχιστον στο 20%, με το ημερομίσθιο να καταβάλλεται χωρίς καμία περικοπή.

Πώς ελέγχεται όμως αυτό και από ποιόν; Ο πρόεδρος του Συνδικάτου Οικοδόμων σημειώνει πως στα μεγάλα εργοτάξια τα παραπάνω τσεκάρονται από τον τεχνικό ασφαλείας, ο οποίος ελέγχει υγρασία και θερμοκρασία με ακρίβεια, με τα κατάλληλα όργανα.

«Για τις τουλάχιστον όμως 15.000 ενεργές οικοδομικές άδειες αυτή τη στιγμή στην Αθήνα δεν γνωρίζουμε αν και πώς γίνεται ο έλεγχος. Με αποψιλωμένες υπηρεσίες επιθεωρητών εργασίας δεν περιμένουμε και πολλά» τονίζει ο κ. Αναγνώστου και προσθέτει: «Κανονικά ούτε οι 38 βαθμοί Κελσίου είναι υποφερτή θερμοκρασία στη δουλειά μας. Εμείς λέμε ότι η απαγόρευση πρέπει να ισχύει από τους 37 βαθμούς Κελσίου. Από ένα σημείο και έπειτα, αυτό που καταπονείται περισσότερο είναι το μυαλό και λιγότερο το σώμα. Στην πολλή ζέστη, κάτω από τον ήλιο, θολώνεις. Τα περισσότερα ατυχήματα σε οικοδομές και τεχνικά έργα το καλοκαίρι, από την πολλή ζέστη συμβαίνουν».

Οι ΣΣΕ έχουν διάφορες δικλείδες για τις εξωτερικές εργασίες σε συνθήκες καύσωνα: χορήγηση διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας και σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο, παροχή πόσιμου νερού σε θερμοκρασία 10ο-15οC, σύνταξη σχεδίου αντιμετώπισης της θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων, χορήγηση κατάλληλων μέτρων ατομικής προστασίας, οργάνωση υποδομής πρώτων βοηθειών, παρουσία γιατρού κτλ. Βέβαια, τα παραπάνω που περιγράφονται παραδοσιακά στις ΣΕΕ των οικοδόμων και εργατοτεχνιτών, δεν έγιναν δεκτά από τους εργοδότες το 2022.

Έτσι, τις ημέρες του «Κλέωνα» οικοδόμοι και τεχνικοί έργων εργάστηκαν βάσει της υπουργικής απόφασης του κ. Γεωργιάδη. Η ίδια απόφαση ισχύει σύμφωνα με το υπουργείο και για αυτό το κύμα καύσωνα- 20-23 Ιουλίου 2023.

Από τους ελέγχους που έκαναν επί «Κλέωνα» τα κλιμάκια του Συνδικάτου Οικοδόμων στα γνωστά και μεγάλα εργοτάξια, φάνηκε πως τηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό τα προβλεπόμενα. «Στις οικοδομικές εργασίες των ιδιωτών και ειδικά στις πολλές που “τρέχουν” στην Αθήνα είναι άγνωστο τι τηρείται» σημειώνει ο κ. Αναγνώστου.

Ο ίδιος παραδέχεται πως το γεγονός ότι το καλοκαίρι στην Ελλάδα κάνει πολλή ζέστη, δεν σημαίνει ότι η οικοδομή πρέπει να σταματάει, όμως όπως υπογραμμίζει, πρέπει να τηρούνται τουλάχιστον τα βασικά στην θωράκιση των εργαζομένων. «Και τέλος πάντων, αυτή η υπουργική απόφαση θα έχει μόνιμο χαρακτήρα, θα είναι μόνο για αυτό το καλοκαίρι, τι ισχύει;» αναρωτιέται ο κ. Αναγνώστου.

«Ψήνονται» ντελιβεράδες και σερβιτόροι

Σε δύσκολη θέση βρίσκονται όμως και όσοι εργάζονται ως σερβιτόροι σε café και εστιατόρια με τραπεζάκια έξω, αλλά και στις υπηρεσίες ντελίβερι.

Ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Επισιτισμού Τουρισμού λέει στο «Κοσμοδρόμιο» πως μια υπουργική απόφαση το μακρινό 2010 όρισε ότι οι εργαζόμενοι σε παραλίες, και συγκεκριμένα αυτοί που εξυπηρετούν πελάτες σε ξαπλώστρες στην αμμουδιά, πρέπει να φορούν ισοθερμικό μπλουζάκι, καπέλο και να τους παρέχεται συχνά παγωμένο νερό. «Ελάχιστες φορές τηρείται αυτό στην πράξη και αν δείτε όντως κάποιον να φοράει ισοθερμικό μπλουζάκι, οι συντριπτικές πιθανότητες είναι να το έχει αγοράσει μόνος του» τονίζει ο κ. Χότζογλου, σύμφωνα με τον οποίο, η υπουργική απόφαση που ισχύει αυτή τη φορά είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, δεδομένου ότι συμπεριέλαβε και τους ανθρώπους που εργάζονται σε υπηρεσίες delivery.

Παρόλα αυτά, δεν λύνει το συνολικό ζήτημα για το τι πρέπει να ισχύει με τις εξωτερικές εργασίες το καλοκαίρι στη χώρα μας. Κατά τον κ. Χότζογλου, χρειάζεται ένα νομοσχέδιο με υποχρεωτικό χαρακτήρα και εξειδικευμένα ανά επάγγελμα και ανά εργασία μέτρα. «Οι σερβιτόροι αυτοί τη στιγμή στα καταστήματα εστίασης που δεν βρίσκονται σε παραλίες, δεν καλύπτονται» αναφέρει ο ίδιος.

Πάντως, στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας τα μηχανάκι των ντελίβερι εκείνη την ημέρα, στις 15.00 και 16.00, διέσχιζαν διαρκώς τους δρόμους, ενώ οι άνθρωποι που μετέφεραν μέσα- έξω τους δίσκους σε ένα από τα πολλά café, εστιατόρια ή ταχυφαγεία που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στην Αθήνα «τουριστική Disneyland», έδειχναν εξίσου καταπονημένοι. Οι ίδιοι δεν μπορούν να αρνηθούν μεροκάματο λόγω καύσωνα, ενώ οι ντελιβεράδες, μπορούν να σταματήσουν, αλλά θα το… πληρώσουν ακριβά. Μεροκάματο εκείνη την ημέρα, δεν θα έχει.