Εργασία: Μένεις ενώ θέλεις να φύγεις

Της Γιώτας Ιωαννίδου

Το νέο φαινόμενο του «resenteeism», το οποίο διαδέχεται τη «σιωπηλή παραίτηση» στις ΗΠΑ, προκαλεί ανησυχία στους υπεύθυνους προσωπικού των εταιρειών, που διαπιστώνουν ότι η παραγωγικότητα πέφτει γιατί οι νέοι κυρίως εργαζόμενοι μισούν την εργασία τους.

«Θέλεις να φύγεις ενώ παραμένεις». Με αυτή τη φράση απάντησε ερωτώμενος σε έρευνα για το νέο φαινόμενο του «resenteeism» (δυσαρέσκεια, απέχθεια), το οποίο διαδέχεται αυτό του «quiet quitting» (σιωπηλή παραίτηση) και αφορά την εργασία και βαφτίστηκε –που αλλού– στις ΗΠΑ. Έντρομοι οι επικεφαλείς των τμημάτων ανθρώπινου δυναμικού των εταιρειών διαπιστώνουν ότι η παραγωγικότητα πέφτει, γιατί οι νέοι κυρίως εργαζόμενοι μισούν την εργασία τους αλλά παραμένουν σε αυτήν, «παγιδευμένοι»,λόγω εργασιακής ανασφάλειας και ανάγκης, κάνοντάς την όλο και πιο «τεμπέλικα». Κι όχι μόνο αυτό! Το νέο φαινόμενο συνοδεύεται από δύο επικίνδυνα χαρακτηριστικά που το διαφοροποιούν από τη «σιωπηλή παραίτηση». Οι εργαζόμενοι εκφράζουν το συναίσθημα αυτό ανοιχτά και χωρίς ενδοιασμούς. Και το κυριότερο… φαίνεται ότι αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι μεταδοτική.

Σύμφωνα με το Harvard Business School, υπάρχουν λύσεις «αν μισείς τη δουλειά σου». «Παράμεινε ρεαλιστής», καμιά δουλειά δεν είναι τέλεια! «Δες αν μπορείς να σώσεις την κατάσταση». Μήπως οι υπερωρίες δεν είναι μέρος της εταιρικής κουλτούρας αλλά κάτι προσωρινό; «Διοχέτευσε τη δημιουργικότητά σου εκτός δουλειάς». Απόκτησε χόμπι! «Μην καις τις γέφυρες πίσω σου». Εκφράσου, παίρνοντας υπόψη τους κανόνες των δημοσίων σχέσεων. «Κατανόησε το ρίσκο». Κι αν φύγεις, θα βρεις καλύτερα; Εν ολίγοις, κατά την πλειοψηφία των ψυχολόγων εργασίας: «Δες τη θετική πλευρά της ζωής! Γιατί να σπαταλάς πολύτιμο χρόνο από τη ζωή σου με γκρίνια και μιζέρια; Δημιούργησε εσύ μια πιο ευτυχισμένη εκδοχή του εαυτού σου»!

Παλιότερα ο καπιταλισμός, σε περιόδους ανάπτυξης, έδινε άλλο αντίδοτο απέναντι στην αποξένωση και την αλλοτρίωση της εργασίας. Όλη η ζωή του εργαζόμενου συνθλιβόταν και τότε στον χώρο της εργασίας, αθόρυβα, υπομονετικά κάθε ημέρα, για να αναπαραχθεί ένα μήνα του καλοκαιριού στην καλύτερη περίπτωση ή ένα Σαββατοκύριακο. Η σιωπή γι’ αυτή τη διαδικασία έγινε μια κοινά αποδεκτή συνθήκη κοινωνικής ειρήνης. Η ανοχή έχει πολλούς τρόπους να εξασφαλίζεται χωρίς να εκβάλει σε επικίνδυνο μίσος. Μόνο που σε περιόδους κρίσης, η αστάθεια γίνεται μόνιμος συνοδοιπόρος τους. Έτσι και οι διακοπές σήμερα κατάντησαν μισητή σεζόν.

Μένεις ενώ θέλεις να φύγεις. Οι μόνοι που φεύγουν είναι αυτοί που εκδιώκονται από τον πόλεμο, την πείνα, την ανέχεια, το φόβο. Τα έχουν χάσει όλα για να διστάσουν μπροστά στην απώλεια. Αυτούς και αυτές οι πολιτισμένοι νεκροθάφτες προσδοκιών του σύγχρονου κόσμου μας φροντίζουν να τους κοινωνούν καθημερινό θάνατο στα σύνορα που υπάρχουν αποκλειστικά για τη δική τους ύπαρξη. Διαμορφώνοντας μια θάλασσα ναυαγισμένων ελπίδων και ένα ναρκοπέδιο ματ(αι)ωμένων προσδοκιών, ως παράδειγμα προς αποφυγή. Κι ας φορτώνουν με όνειδος τη φτωχή ανθρωπότητα.

Η ανθρώπινη ουσία συνθλίβεται από την καπιταλιστική πραγματικότητα. Δεν μπορεί να αποκατασταθεί αναζητώντας τη συγκολλητική ουσία μέσα σε «θρυμματισμένους καιρούς» ανήμπορων συνειδήσεων, που έχουν αποδεχτεί ότι ένας κόσμος που πρέπει να αλλάξει δεν μπορεί παρά να παραμείνει ίδιος. Δεν μπορείς να φεύγεις συνέχεια από τα κοινωνικά πεδία που το σύστημα καταπατά. Να μικραίνεις συνέχεια τον δικό σου κοινωνικό χώρο και ιστορικό χρόνο προς όφελος των εξουσιαστών σου. Οι παλιοί οδοδείκτες οξειδώνονται και σκουριάζουν, όσο δεν χαράζεται πάλι η συνέχεια των δρόμων που άνοιξαν προς το μέλλον μιας απελευθερωμένης ανθρωπότητας. Αλλά δεν έχουν εκλείψει ως ιστορική απόδειξη της σημερινής δυνατότητας. 

Καταλαβαίνουμε όλοι καλά τι μπορούν να μας εξασφαλίσουν οι δυνατότητες της εποχής. Γι’ αυτό υπάρχει μίσος. Γιατί όσο αυτές αυξάνουν από τη δική μας εργασία τόσο απομακρύνονται από τη ικανοποίηση των αναγκών μας. Ποτέ άλλοτε τόσο μεγάλος πλούτος δεν παρήγαγε τόσο απίστευτη φτώχεια. 

Να φύγουμε από μια εργασία καταναγκασμό και να πάμε σε μια εργασία δημιουργική 

Ξέρουμε, λοιπόν, από πού πρέπει να φύγουμε και προς τα πού αξίζει να πάμε. Να φύγουμε από μια εργασία καταναγκασμό κάλυψης ζωωδών αναγκών και να πάμε σε μια εργασία δημιουργική για την αλλαγή και την ομορφιά ενός νέου κόσμου. Να αρνηθούμε μια αγοραία εκπαίδευση, Προκρούστη κάθε αναζήτησης, και να ανακαλύψουμε την καλλιέργεια των γνώσεων και των αισθήσεων, καρφώνοντας νέους οδοδείκτες. Την τέχνη από ναρκωτικό ψυχής να κάνουμε διαβατήριο ελευθερίας από τόπους εγκλεισμού. Τις κοινωνικές σχέσεις από χώρο αλληλοσφαγής να μετατρέψουμε σε πεδίο αναγέννησης του «εγώ» και του «εμείς» σε μια νέα ενότητα. Ας αντιστρέψουμε τη ροή των πραγμάτων. Πρέπει να φύγουν αυτοί για να μείνουμε εμείς!

ΠΗΓΗ