Ως τέτοια, η πρόκληση αυτή δεν θα μπορούσε να μείνει αναπάντηση από τα θεσμικά όργανα του δικηγορικού σώματος. Η ομόθυμη καταδίκη του ναζιστικού χαιρετισμού από τον Πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, όπως εκφράστηκε και στο από 10/10/2022 ψήφισμά του, αποτυπώνει ένα βαθυτερο αντιφασιστικό και αντιναζιστικό κεκτημένο.

Η ύπαρξη των δικηγορικών συλλόγων είναι συνυφασμένη με τους αγώνες για την θωράκιση και την επέκταση της δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που γνώρισε η Ελλάδα τον 20ό αιώνα, όπως το καθεστώς της 4ης Αυγούστου αλλά και η Χούντα των Συνταγματαρχών, εγκαθίδρυσαν δοτές διοικήσεις στους Δικηγορικούς Συλλόγους, για να καταπνίξουν κάθε ενοχλητική φωνή και να εξασφαλίσουν την ανεμπόδιστη κυριαρχία τους.

Απέναντι σε αυτές τις μαύρες σελίδες, στάθηκαν ηρωικές μορφές: από τον 19χρονο φοιτητή της Νομικής Λάκη Σάντα που κατέβασε, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο, τη σβάστικα από την Ακρόπολη το 1941 και τους εκτελεσμένους αγωνιστές δικηγόρους της Κατοχής μέχρι την εξέγερση των φοιτητριών και των φοιτητών της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973. Και από τις δίκες για την υπεράσπιση αγωνιστών απέναντι στη μετεμφυλιακή τρομοκρατία μέχρι τα στρατοδικεία της Χούντας, στα οποία δικηγόροι βρέθηκαν τόσο στα έδρανα των υπερασπιστών όσο και στα εδώλια των κατηγορουμένων.

Η πορεία αυτή άφησε στο δικηγορικό σώμα ένα πάνθεον ηρωικών μορφών, από τον Παντελή Πουλιόπουλο μέχρι τον Νικηφόρο Μανδηλαρά, που «στοιχειώνει» και δεσμεύει κάθε θεσμικό συλλογικό μας όργανο μέχρι και σήμερα. Μεταπολιτευτικά, εξάλλου, στην ηγεσία του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας βρέθηκαν πρόσωπα που συμβόλιζαν τον αγώνα ενάντια στον φασισμό, όπως ο Ευάγγελος Μαχαίρας, ο Βαγγέλης Γιαννόπουλος, ο Τάκης Παππάς. Δεν είναι τυχαίο και το διαχρονικό ενδιαφέρον των Δικηγορικών Συλλόγων για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.

Η εμφάνιση της Χρυσής Αυγής έθεσε με οξύτητα το ζήτημα της πάλης απέναντι στα σύγχρονα ναζιστικά μορφώματα. Τα αντανακλαστικά δεν ήταν πάντοτε αυτονόητα. Ωστόσο, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα τον Σεπτέμβριο του 2013 αποτέλεσε σημείο αφύπνισης. Με ανακοίνωσή του την επομένη της δολοφονίας (Δολοφονία Πολίτη από Νεοναζί, 18/9/2013), ο τότε πρόεδρος του ΔΣΑ Γ. Αδαμόπουλος εξέφρασε την πάνδημη αγανάκτιση του δικηγορικού σώματος και την απαίτηση για δικαιοσύνη.

Με απόφασή του στις 24/9/2013, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΣΑ υιοθέτησε Ψήφισμα για την Αντιμετώπιση της Ναζιστικής Απειλής με το οποίο καλούσε «όλους τους δημοκρατικούς πολίτες – και πρώτους από όλους, τους Δικηγόρους – να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων· να μη διστάζουν να καταδικάζουν, να καταγγέλλουν και να αντιστέκονται με κάθε θεμιτό και νόμιμο μέσο απέναντι στο φασισμό και το ναζισμό», επικαλούμενο το άρθρο 2 του Συντάγματος το οποίο ορίζει ότι «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας», καθώς και κείμενα διεθνών συμβάσεων και συμφώνων. Το ψήφισμα υιοθετήθηκε ομόφωνα από τους παρόντες και παρούσες συμβούλους.

Με ανακοίνωσή της μετά το τέλος της πρωτοβάθμιας δίκης της Χρυσής Αυγής (Ανακοίνωση, 7/10/2020), η Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος υπό τον Πρόεδρό της Δ. Βερβεσό χαιρέτισε την «ιστορική απόφαση» του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών. Και με το πρόσφατο ψήφισμά του (10/10/2022) το οποίο κατατέθηκε και στο δικαστήριο, το Διοικητικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών καταδίκασε τη ναζιστική πρόκληση εντός δικαστικής αίθουσας και ανακοίνωσε την κίνηση των σχετικών πειθαρχικών διαδικασιών, ξεπερνώντας παραταξιακές διαφορές και ιδεολογικές αποκλίσεις των συμβούλων που το αποτελούν.

Τα μαύρα σύννεφα που πυκνώνουν στην Ευρώπη, με την πιο πρόσφατη ανάδειξη μιας νοσταλγού του Μουσολίνι στην πρωθυπουργία της Ιταλίας, τονίζουν την αναγκαιότητα να οξύνουμε τα αντανακλαστικά μας απέναντι στη φασιστική απειλή, που φύεται πάνω στις αντικοινωνικές πολιτικές φτωχοποίησης, ρατσισμού απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες και εντεινόμενου κρατικού αυταρχισμού.

Οι δικηγόροι πρέπει να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα της ιστορίας και να πρωτοστατήσουμε στην υπεράσπιση της μνήμης και της δημοκρατίας.

ΥΓ: Για την ιστορία:

– το από 24/9/2013 Ψήφισμα του Δ.Σ. του ΔΣΑ για την Αντιμετώπιση της Ναζιστικής Απειλής στήριξαν ομόφωνα άπαντες/άπασες οι παρόντες/παρούσες σύμβουλοι: ο πρόεδρος του ΔΣΑ Ιωάννης Αδαμόπουλος, ο γενικός γραμματέας του ΔΣΑ Μιχάλης Ζαφειρόπουλος, ο ταμίας Χρίστος (Τίτος) Χριστόπουλος και οι σύμβουλοι Νικόλαος Αγγελής, Χαράλαμπος Αναλυτής, Δημήτριος Βερβεσός, Βασίλειος Βραχιώτης, Άγγελος Βρεττός, Χαράλαμπος Κονδύλης, Νικόλαος Κουτκιάς, Φώτης Κωτσής, Αθανάσιος Παυλόπουλος, Παναγιώτης Περάκης, Ιωάννης Ραχιώτης, Θεόδωρος Σχινάς, Χριστίνα Τσαγκλή, Ιωάννης Χαρακτινιώτης, Ελλάδα Χριστοδούλου.

– το από 10/10/2022 Ψήφισμα του Δ.Σ. του ΔΣΑ για τον ναζιστικό χαιρετισμό δικηγόρου στην δίκη της “Χρυσης Αυγής” στήριξαν: ο Πρόεδρος του ΔΣΑ Δημήτρης Βερβεσός, ο Αντιπρόεδρος Ανδρέας Κουτσόλαμπρος, ο Αντιπρόεδρος Αλέξανδρος Μαντζούτσος, ο Γεν. Γραμματέας Χρήστος Κακλαμάνης, ο Σύμβουλος Ταμίας Κωνσταντίνος Καρέτσος και οι Σύμβουλοι Ιωάννης Αβαρκιώτης, Ευστάθιος Αναλυτής, Δημήτριος Αναστασόπουλος, Ευάγγελος Αυγουλάς, Φώτιος Γιαννούλας, Μαρινέττα Γούναρη-Χατζησαράντου, Σωτήριος Διαμαντόπουλος, Άννα Ζουρνατζή, Μιχαήλ Καλαντζόπουλος, Θωμάς Καμενόπουλος, Αθανάσιος Καμπαγιάννης, Ιωάννης Κάπος, Στυλιανός Λεριός, Δημήτριος Λυρίτσης, Θεόδωρος Μαντάς, Χρυσή Μαρινάκη, Δημήτριος Σαραφιανός, Ζώης Σταυρόπουλος, Χριστίνα Τσαγκλή.

* Ο Θανάσης Καμπαγιάννης είναι σύμβουλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΣΑ με την «Εναλλακτική Παρέμβαση – Δικηγορική Ανατροπή» και δικηγόρος υποστήριξης της κατηγορίας στη δίκη της Χρυσής Αυγής.