Στις αρχές του μήνα, το Σάββατο 1η Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε στο Αργοστόλι Κεφαλονιάς μια πολύ ενδιαφέρουσα επιστημονική ημερίδα γύρω από το πολυδιάστατο πρόβλημα της τρέχουσας κλιματικής κρίσης και το πώς αυτή επηρεάζει τη ζωή και το μέλλον των ανθρώπων. Η ημερίδα, με τίτλο «Κλιματική κρίση: περιβάλλον και άνθρωπος», περιλάμβανε 15 αξιόλογες επιστημονικές εισηγήσεις από επιφανείς Ελληνες επιστήμονες και τέσσερις κύκλους συζητήσεων, που φιλοξενήθηκαν στο τοπικό Δημοτικό Θέατρο «Κέφαλος».
Ωστόσο, πριν από την επιστημονική ημερίδα, είχαν πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι στο Αργοστόλι και δύο πρωτότυπες εικαστικές δράσεις-εκθέσεις με τίτλο «Φύση πάσχουσα», με τη συμμετοχή 26 αναγνωρισμένων καλλιτεχνών, ενώ παράλληλα μία έκθεση με τίτλο «Νέοι καλλιτέχνες και κλιματική αλλαγή», με τη συμμετοχή 8 φοιτητών δύο Σχολών Καλών Τεχνών και ένα εικαστικό workshop.
Την επιστημονική σύλληψη αλλά και γενική επιμέλεια όλων αυτών των εκδηλώσεων είχε η δρ Θαλάσσιας Οικολογίας Νίνα Φραγκοπούλου, η οποία δέχτηκε πολύ πρόθυμα να μας παρουσιάσει αναλυτικά τους στόχους που έθεσε η ίδια όταν ανέλαβε αυτό το απαιτητικό και τελικά επιτυχημένο επιστημονικό-πολιτισμικό εγχείρημα.
● Τα τελευταία χρόνια, πολλαπλασιάστηκαν οι έρευνες στους πιο διαφορετικούς επιστημονικούς τομείς –από τη Γεωλογία στη Βιολογία και από την Κλιματολογία στην οικονομική, μεταναστευτική και διατροφική Ανθρωπολογία– που επιβεβαιώνουν ότι, λόγω της συντελούμενης ανθρωπογενούς κλιματικής και πλανητικής καταστροφής, έχουμε εισέλθει στην έκτη μαζική εξαφάνιση της ζωής πάνω στη Γη. Πώς αποτυπώθηκαν αυτές οι γνωστικές κατακτήσεις στο πρόγραμμα της επιστημονικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στο Αργοστόλι;
Το πρόγραμμα της επιστημονικής ημερίδας οργανώθηκε σε τέσσερις ενότητες. Η θεματολογία των ενοτήτων αυτών αφορούσε την επίδραση της κλιματικής κρίσης στους περιβαλλοντικούς παράγοντες και τη βιοποικιλότητα στα οικοσυστήματα της ξηράς και της θάλασσας, καθώς και στον άνθρωπο ως έμβια και κοινωνική οντότητα. Επίσης, αναφερόταν στους τρόπους αντιμετώπισης και μετριασμού της και στον ρόλο της περιβαλλοντικής ηθικής και της τέχνης στη διαμόρφωση οικολογικής συνείδησης.
Στο πλαίσιο αυτό, μίλησαν 15 καταξιωμένοι ειδικοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Πατρών, το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, το Εθνικό Αστεροσκοπείο, την Ορνιθολογική Εταιρεία, το Ιδρυμα Λασκαρίδη και τη Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Ζακύνθου Αίνου & Προστατευόμενων Περιοχών Ιονίων Νήσων.
❝ 1°C έχει ήδη αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη, ενώ, σύμφωνα με τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις, στο μέλλον μπορεί θα φθάσει τους 4°C επειδή η ανθρωπότητα δεν σταματά να ρυπαίνει και να αυξάνεται πληθυσμιακά
Οι επιστήμονες αυτοί παρουσίασαν με τρόπο κατανοητό για το ευρύ κοινό τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα σχετικά με το πολυπαραγοντικό, μείζον πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, που πλέον ονομάζεται «κλιματική κρίση». Αναφέρθηκαν στον ρόλο του ωκεανού για τη ρύθμιση του κλίματος, στις αποκρίσεις και προσαρμογές των θαλάσσιων και χερσαίων οργανισμών στις αλλαγές, στις εξαφανίσεις οργανισμών, στην επίδραση στα παράκτια οικοσυστήματα με συγκεκριμένα παραδείγματα από το Ιόνιο, στις απειλές για τα χερσαία οικοσυστήματα της Κεφαλονιάς, στα αστικά οικοσυστήματα και την αγροτική δραστηριότητα, στη διατροφή και το περιβάλλον με έμφαση στη σημασία των βιώσιμων διαιτών, στη σπατάλη τροφίμων και τα απόβλητα καθώς και στο μοτίβο νοσηρότητας στον σύγχρονο κόσμο σε σχέση με την κλιματική αλλαγή.
Επίσης, όσον αφορά τους τρόπους αντιμετώπισης και άμβλυνσης των επιπτώσεών της οι ομιλητές αναφέρθηκαν: στο Εθνικό Δίκτυο για την Κλιματική Αλλαγή (CLIMPACT), στις παγκόσμιες απαιτήσεις για μια οικονομία μηδενικών εκπομπών άνθρακα και στις εφαρμογές των συμπεριφορικών οικονομικών για την ενεργειακή κρίση. Η ημερίδα έκλεισε εστιάζοντας στην κοινωνία και την κρίση αξιών σε σχέση με την κλιματική κρίση: την απληστία, τη δικαιοσύνη, την επικοινωνία, την ατομική, κοινωνική και πολιτική ευθύνη.
● Σύμφωνα με τα δεδομένα και τα μοντέλα που παρουσιάστηκαν από τους ομιλητές στην ημερίδα, η τρέχουσα κλιματική κρίση οδηγεί από ό,τι φαίνεται σε μια καινοφανή πλανητική και ανθρωπιστική καταστροφή. Μετά την ολοκλήρωση αυτής της πολύ απαιτητικής επιστημονικά και τολμηρής πολιτικά επιστημονικής ημερίδας, πώς αποτιμάτε την πληροφοριακή αξία των πολυάριθμων εισηγήσεων και την κοινωνική σημασία του όλου εγχειρήματος;
Στόχος μου ήταν να καλυφθεί το θέμα της κλιματικής κρίσης πολύπλευρα, τόσο ως προς τις αιτίες και τις επιπτώσεις στην ξηρά και τη θάλασσα όσο και ως προς τα μέτρα για την αντιμετώπιση και τον μετριασμό της. Με τη συμμετοχή των συγκεκριμένων ειδικών επιστημόνων νομίζω ότι το καταφέραμε στον βαθμό του δυνατού.
Δυστυχώς, η αντικειμενική κατάσταση, όπως προκύπτει από τα τεκμηριωμένα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, είναι απογοητευτική. Η αύξηση της θερμοκρασίας που οφείλεται στο αποτύπωμα του άνθρακα με τη ρύπανση, τις πυρκαγιές, το σύγχρονο καταναλωτικό και ειδικότερα το σύγχρονο διατροφικό μοντέλο, όπως διατυπώθηκε στην ημερίδα, έχει ήδη φθάσει στην Ευρώπη τον 1°C πάνω από το προβιομηχανικό της επίπεδο. Και σύμφωνα με δυσοίωνες προβλέψεις θα μπορούσε να φθάσει και τους 4°C, καθώς η ανθρωπότητα δεν σταματά να ρυπαίνει και να αυξάνεται σε πληθυσμό.
Ομως, με την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας κατά 1°C, βλέπουμε ήδη καθημερινά τις επιπτώσεις λόγω της αλλαγής του καιρού, ενώ μια αύξηση μεγαλύτερη από τους 2°C θα είναι καταστροφική σε όλα τα επίπεδα. Γι’ αυτό και διεθνώς γίνονται προσπάθειες να κρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στον 1,5°C.
Είναι λυπηρό το γεγονός ότι ο πολύς κόσμος δεν αντιλαμβάνεται πως ο άνθρωπος με τις πράξεις του υπονομεύει μακροπρόθεσμα όχι μόνο τα οικοσυστήματα στα οποία εντάσσεται, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό με εξαφάνιση. Αυτό που καταλαβαίνουμε σε πρώτη φάση είναι αυτό που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας, δηλαδή τα ακραία καιρικά φαινόμενα (καύσωνες, έντονες βροχοπτώσεις, πλημμύρες, τυφώνες) και τις πυρκαγιές με ό,τι αυτά συνεπάγονται και το ίδιο ισχύει για την ενεργειακή κρίση. Η κλιματική κρίση όμως έχει άμεση εξάρτηση από τους πόρους που καταναλώνουμε.
Πίσω από όλα αυτά λειτουργούν αδιαφανείς μηχανισμοί, τόσο ως προς τα αίτια όσο και ως προς τις επιπτώσεις, που χρειάζεται να τους μάθουμε. Αποκτώντας αυτή τη γνώση, ευαισθητοποιούμαστε και με τον χρόνο αλλάζουμε στάση και συμπεριφορά καταρχάς σε ατομικό επίπεδο. Η αλλαγή στάσης σε ατομικό επίπεδο είναι σημαντική, διότι μπορεί να οδηγήσει σε συλλογική αντίσταση απέναντι σε ένα καταναλωτικό κοινωνικο-οικονομικό σύστημα που δεν είναι βιώσιμο. Μέσα από την επιστημονική ημερίδα αναδείχθηκαν, επιπλέον, οι επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης για αγαθά που τελικά δεν είναι απαραίτητα, η σημασία της επικοινωνίας, της αλληλεγγύης και της κατανόησης του ότι αποτελούμε μέρος της φύσης και είναι ανάγκη να την αγαπήσουμε ξανά.
● Γιατί νιώσατε ως αδήριτη ανάγκη και ποιους στόχους θέσατε προσωπικά όταν διοργανώσατε στο Αργοστόλι τόσο την επιστημονική ημερίδα για την τρέχουσα κλιματική-οικολογική κρίση όσο και τις σχετικές καλλιτεχνικές εκθέσεις που προηγήθηκαν;
Η ενασχόλησή μου με την επιμέλεια τόσο των εκθέσεων έργων τέχνης όσο και της ημερίδας περιβαλλοντικών επιστημών έχει στόχο να παρουσιάσει κάθε φορά ένα καυτό θέμα που αφορά το περιβάλλον με διάφορους τρόπους: εικαστικό, επιστημονικό και εκπαιδευτικό. Στο εξωτερικό έχουν γίνει πολλές συνεργασίες μεταξύ επιστημόνων, καλλιτεχνών και εργαστήρια πεδίου, επειδή έχει διαπιστωθεί ότι με αυτόν τον τρόπο ενισχύεται η επικοινωνία της επιστήμης με το κοινό και η δημιουργική σκέψη γενικότερα.
Η τέχνη έχει τη δύναμη της εικόνας, που προκαλεί το συναίσθημα, ενώ η επιστήμη προσφέρει γνώση. Τέχνη και επιστήμη μαζί λειτουργούν πολύ καλά, ιδιαίτερα όταν ο στόχος είναι η προσέγγιση και ο προβληματισμός του ευρύτερου κοινού. Στην Ελλάδα έχουν γίνει λίγες μόνο προσπάθειες σύγκλισης της τέχνης με τις επιστήμες του περιβάλλοντος.
Μια τέτοια προσπάθεια είναι και το πολυθεματικό έργο για την πλανητική κλιματική κρίση που έγινε στην Κεφαλονιά, το οποίο περιλαμβάνει, εκτός από τις δύο εκθέσεις τέχνης, και το εικαστικό εργαστήριο, που παρουσιάστηκαν το καλοκαίρι, την επιστημονική ημερίδα, αλλά και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές δημοτικού, που πρόκειται να υλοποιηθεί κατά την τρέχουσα σχολική χρονιά. Επιδίωξή μου ήταν η προσέλκυση μεγάλων και μικρών, ώστε το ζήτημα της κλιματικής κρίσης να τους ευαισθητοποιήσει μέσα από την τέχνη και την επιστήμη, μέσα από το συναίσθημα και τη γνώση. Επιπλέον, μέσα από αυτές τις συμπληρωματικές δραστηριότητες να αναδειχθεί η κλιματική κρίση ως το μείζον πρόβλημα του καιρού μας, η λύση του οποίου δεν επιδέχεται πλέον αναβολές, αλλά απαιτεί, το συντομότερο, αποφάσεις «γενναίες» τόσο σε πολιτικο-οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου