Ίος: Δικαίωση για τους κατοίκους, διάσωση για τη φύση του νησιού

Η περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό της Ιου πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής τουριστικού χωριού

Στέργιος Ζιαμπάκας

 

Το ΣτΕ ακύρωσε τις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και για την παραχώρηση αιγιαλού για τουριστική μονάδα-μαμούθ ● Τη φέρουσα ικανότητα του νησιού και την έλλειψη χωροταξικού σχεδιασμού επικαλείται το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο.

Δεν μπορεί ένα ολόκληρο νησί να μετατραπεί σε ξενοδοχείο, πόσο μάλλον εάν τα επενδυτικά έργα στερούνται χωροταξικού σχεδίου. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα από την ανάγνωση του πλήρους κειμένου και του σκεπτικού της απόφασης (υπ’ αριθμόν 1037/2022) του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), με την οποία έγινε δεκτή η προσφυγή κατοίκων και φορέων της Ιου –μεταξύ των οποίων και ο Σύνδεσμος Ιητών- κατά της ανέγερσης σύνθετου τουριστικού καταλύματος στην περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό, στη δυτική πλευρά του νησιού. Δικαιώνοντας τους προσφεύγοντες, το ανώτατο δικαστήριο της χώρας ακύρωσε τις αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων και παραχώρησης αιγιαλού για την ανέγερση του πεντάστερου τουριστικού χωριού της εταιρείας «105 Α.Ε.», συμφερόντων του επιχειρηματία Αγγ. Μιχαλόπουλου, σε ένα από τα πιο άθικτα τοπία στο Αιγαίο που μέχρι πρότινος δεν είχε γνωρίσει ανθρωπογενείς παρεμβάσεις.

Ανεπανόρθωτη βλάβη

Το απορριπτέο από το ΣτΕ έργο περιελάμβανε μεγάλης κλίμακας δομικές παρεμβάσεις. Στην αναγνωρισμένου φυσικού κάλλους περιοχή –η οποία μάλιστα αποτελεί σήμα κατατεθέν για την Ιο και προβάλλεται σε καρτ-ποστάλ του νησιού- προβλεπόταν η κατασκευή ενός τουριστικού χωριού με 249 κλίνες, κέντρο spa, κρηπίδωμα εξυπηρέτησης σκαφών –για τη μεταφορά επισκεπτών-πελατών του ξενοδοχείου- έως και τεχνητές παραλίες, μεταξύ άλλων. Περιβαλλοντικές και οικολογικές οργανώσεις και φορείς είχαν εξαρχής προειδοποιήσει ότι οι παραπάνω παρεμβάσεις αναπόφευκτα συνεπάγονται την ανεπανόρθωτη βλάβη ενός ανεπανάληπτου φυσικού μνημείου. Και το ΣτΕ τούς δικαίωσε πλήρως απορρίπτοντας τη «βίαιη επέμβαση στη φυσική μορφή του παράκτιου τοπίου», όπως γίνεται λόγος στην απόφαση του Ε΄ Τμήματος, το πλήρες περιεχόμενο της οποίας είναι σε γνώση της «Εφ.Συν.» και αναμένεται προσεχώς να δημοσιοποιηθεί επισήμως.

Οπως έγραψε πρώτη η «Εφ.Συν.» (βλ. φύλλο 12/5/2022: «Το ΣτΕ παγώνει πεντάστερο τουριστικό χωριό στον Ιο - Δικαιώνει κατοίκους και φορείς που προσέφυγαν κατά της ιδιωτικοποίησης της παραλίας Κουμπάρα»), το ανώτατο δικαστήριο έβαλε φρένο στην εξελισσόμενη περιβαλλοντική καταστροφή του νησιού κρίνοντας ότι το έργο δεν μπορεί να προχωρήσει για δύο βασικούς λόγους: α) στερείται χωροταξικού σχεδίου, β) η Ιος έχει χαρακτήρα ευαίσθητου οικοσυστήματος με περιορισμένη φέρουσα ικανότητα – δηλαδή η κατασκευή του τουριστικού χωριού θα ξεπεράσει τις αντοχές του νησιού σε τουριστικές μονάδες. Ειδικότερα, όπως περιγράφεται στην απόφαση του ΣτΕ, το έργο προχώρησε χωρίς να προηγηθεί διάγνωση της φέρουσας ικανότητας της Ιου, «του κρίσιμου δηλαδή μεγέθους για την επίτευξη της επιβαλλόμενης από το Σύνταγμα βιώσιμης ανάπτυξης των νησιών».

Είναι η τρίτη φορά που το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο παίρνει απόφαση με επίκληση της φέρουσας ικανότητας ενός νησιού: τον περασμένο Δεκέμβριο απέρριψε μεγάλο τουριστικό επενδυτικό σχέδιο στη Μύκονο με υπερδιπλάσιες κλίνες από το επιτρεπόμενο όριο, ενώ πιο πρόσφατα απέρριψε τις επεκτάσεις που προέβλεπε το γενικό πολεοδομικό σχέδιο της Πάρου (σε Παροικιά, Νάουσα και Λεύκες). Η 1037/2022 απόφαση του ΣτΕ θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας για ένα πλήθος νησιωτικών περιοχών που έχουν προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον και βεβαίως και για την Ιο, καθώς ανοίγει τον δρόμο για νέες δικαστικές προσφυγές κατά επενδύσεων στο νησί.

Διόγκωση του έργου

Οσον αφορά το σύνθετο τουριστικό κατάλυμα στην περιοχή Κουμπάρα-Διακοφτό τα όσα περιγράφονται στην απόφαση του ΣτΕ επιβεβαιώνουν ότι κατά την φάση αδειοδότησής του επήλθαν νομοθετικές αλλαγές ευνοϊκές για την διόγκωση του έργου: η «εκτεταμένη επέμβαση και δη οικιστική ενεργοποίηση σε περιοχή, η οποία είναι εκτός σχεδίου, σχεδόν άθικτη και αδόμητη και συνιστά ευαίσθητο παράλιο οικοσύστημα μικρής νήσου», απέκτησε κατά τη διαδικασία αδειοδότησης του έργου «ακόμη πιο έντονα χαρακτηριστικά σε σχέση με τον αρχικό της σχεδιασμό», καθώς με τις ρυθμίσεις του ν. 4179/2013 το έργο «“απηλλάγη” από τον περιορισμό της έκτασης των γηπέδων των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων που αναπτύσσονται σε νησιά όπως η Ιος», με αποτέλεσμα η έκταση ανάπτυξης του τουριστικού χωριού να αυξηθεί κατά 20 στρέμματα (από 161 σε 181). Παράλληλα, αξιοποιήθηκε η μεταβατική ρύθμιση του ν. 4179/2013 για συντελεστή δόμησης 0,10 «αντί του προβλεπόμενου στις πάγιες ρυθμίσεις του ίδιου νόμου συντελεστή δόμησης 0,05».

Με την απόφασή του το ΣτΕ ακύρωσε ως μη νόμιμη την κοινή υπουργική απόφαση (38753/1216/8.8.2014), με την οποία αδειοδοτήθηκε περιβαλλοντικά το έργο επί κυβέρνησης Σαμαρά, καθώς και την κοινή υπουργική απόφαση παραχώρησης αιγιαλού (14704/19.12.2015) που εκδόθηκε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, λόγω απώλειας του νομίμου ερείσματός της. Η τελευταία είχε προκαλέσει εσωτερικούς τριγμούς στο πρώην κυβερνητικό σχήμα με τους Οικολόγους Πράσινους να αντιδρούν εντόνως κάνοντας λόγο για σοβαρό πλήγμα στη συμφωνία προγραμματικής συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ και να ασκούν σκληρή κριτική στον τότε αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, Γ. Τσιρώνη, που ανήκε στις τάξεις τους.