του Ανδρέα Κοσιάρη
Το Σάββατο 14 Μαΐου, ένας 18χρονος ταξίδεψε περισσότερα από 300 χιλιόμετρα μέχρι το Μπάφαλο της πολιτείας της Νέας Υόρκης για να ανοίξει πυρ σε κατάστημα τροφίμων που εξυπηρετεί τη Μαύρη κοινότητα της περιοχής και να σκοτώσει 10 ανθρώπους.
Σε «μανιφέστο» 180 σελίδων, που δημοσιεύτηκε στο διαδικτυακό φόρουμ συζήτησης 4chan από κάποιον που φέρεται να είναι ο δράστης, γίνονται εκτενείς ρατσιστικές αναφορές στη θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» ως πηγή του μίσους του και αιτία της δολοφονικής του ενέργειας.
Τι είναι η θεωρία της Μεγάλης Αντικατάστασης;
Στη σύγχρονη μορφή της, η θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» πηγάζει από τις σελίδες του μυθιστορήματος «Το στρατόπεδο των αγίων», του Γάλλου συγγραφέα Ζαν Ρασπάιγ, που εκδόθηκε το 1973. Στο βιβλίο του, ο τίτλος του οποίου είναι εμπνευσμένος από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, ο Ρασπάιγ φαντάζεται τους μετανάστες του «Τρίτου Κόσμου» να εισβάλλουν μαζικά στη Γαλλία και την υπόλοιπη Δύση, καταστρέφοντας τον «Δυτικό πολιτισμό».
Το ρατσιστικό μυθιστόρημα έκανε επιτυχία και μεταφράστηκε γρήγορα στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες, κυκλοφορώντας ιδιαίτερα σε συντηρητικούς και ακροδεξιούς κύκλους. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 έφτασε και στα χέρια του προέδρου των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, στον οποίο έκανε «τρομερή εντύπωση». Σημαντικά, επηρέασε και τις απόψεις του Σάμιουελ Χάντιγκτον, του οποίου η θεωρία περί «Σύγκρουσης των Πολιτισμών» έχει υπάρξει θεμελιώδης στη Δυτική αφήγηση περί του μεταψυχροπολεμικού κόσμου.
Τα τελευταία χρόνια, το μυθιστόρημα του Ρασπάιγ έχει γνωρίσει μια νέα άνθιση, καθώς κατονομάστηκε ως το αγαπημένο βιβλίο του αρχιερέα του αμερικανικού νεοφασισμού Στιβ Μπάνον. Παράλληλα με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία και την ενδυνάμωση της «alt-right» στις ΗΠΑ, η θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» έκανε την επάνοδό της στις κυρίαρχες πολιτικές αφηγήσεις.
Η κωδικοποίησή της από τον Γάλλο συγγραφέα Ρενό Καμί σε δύο βιβλία του που δημοσιεύτηκαν το 2010 και το 2011, θεωρείται από πολλούς σημείο-σταθμός στην αναγέννηση της θεωρίας της «Μεγάλης Αντικατάστασης» και απαρχή της εξόδου της από το ακροδεξιό περιθώριο. Όμως, σημαντικά, ο Καμί δεν έκανε τίποτε άλλο από μία αναπροσαρμογή παλαιών μοτίβων. Ο ίδιος σημειώνει ως εμπνεύσεις του παλαιές αναφορές, όπως τη διαβόητη ομιλία περί «Ποταμών Αίματος» του ρατσιστή Βρετανού πολιτικού Ίνοχ Πάουελ το 1968 (που τόσο αγάπησε ο Έρικ Κλάπτον) και το προαναφερθέν μυθιστόρημα του Ρασπάιγ.
Επίσης, ενώ ο Καμί επιχείρησε να απεμπλέξει τη θεωρία από αντισημιτικά προτάγματα, τοποθετώντας τη στο Χαντιγκτονικό πλαίσιο της «σύγκρουσης πολιτισμών» μεταξύ Δύσης και Ισλάμ, εντούτοις οι σύγχρονοι θιασώτες της συχνά την εντάσσουν στο «σχέδιο των Εβραίων» — ή «των ελίτ», όπου η ευθεία αναφορά σε «Εβραίους» δεν είναι πολιτικά χρήσιμη — για την καταστροφή του «Δυτικού πολιτισμού». Όπου, φυσικά, αναφέρεται ο «Δυτικός πολιτισμός», εννοείται ο πολιτισμός των Λευκών.
Επομένως, η σύγχρονη συνωμοσιολογική θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης» μπορεί να ιδωθεί ως ένα «μπλέντερ» πολλών ρατσιστικών και συνωμοσιολογικών θεωριών από την ιστορία των τελευταίων 100 και πλέον ετών. Στοιχεία της βλέπει κανείς στα πιστεύω του Γάλλου συνεργάτη των Ναζί, Ρενέ Μπινέ, ο οποίος έβλεπε στη νίκη των συμμάχων «εισβολή της Ευρώπης από Νέγρους και Μογγόλους» — εννοώντας τους Αμερικανούς και τους Ρώσους.
Αλλά και στην αντισημιτική σκοπιά της θεωρίας — αυτής που τόσο γλαφυρά εκφράστηκε στη «λαμπαδηδρομία» οπαδών του Τραμπ και λοιπών νεοφασιστών στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια τον Αύγουστο του 2017 με το σύνθημα «Οι Εβραίοι δεν θα μας αντικαταστήσουν» — οι πηγές της μπορούν να βρεθούν σε απάτες όπως τα περίφημα «Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» αλλά και παλαιότερες αντισημιτικές θεωρίες από την Ευρώπη.
Συμπερασματικά, η θεωρία συνωμοσίας της «Μεγάλης Αντικατάστασης» μπορεί να κωδικοποιηθεί ως εξής: Ένα σχέδιο των Εβραίων (ή των ελίτ ή των παγκοσμιοποιητών) ώστε μέσω της αθρόας μετανάστευσης πληθυσμών από την Αφρική και την Ασία να αλλοιωθεί ο πληθυσμός των Δυτικών χωρών και να εξαφανιστούν/αντικατασταθούν δημογραφικά και πολιτισμικά οι Λευκοί τους κάτοικοι από «τριτοκοσμικούς», κυρίως Μουσουλμάνους.
Το αθώο κέντρο
Με αφορμή τη δολοφονική επίθεση στο Μπάφαλο — αλλά και προηγούμενες με παρόμοια κίνητρα, όπως η επίθεση σε εκκλησία Μαύρων στο Σάρλοτσβιλ της Νοτίου Καρολίνας το 2015, η επίθεση σε δύο μουσουλμανικά τεμένη στο Κράισττσερτς της Νέας Ζηλανδίας το 2019, ή ακόμα και οι μαζικές δολοφονίες που διέπραξε ο Άντερς Μπρέιβικ στη Νορβηγία το 2011 — η προσοχή των αναλυτών έχει πέσει στον ρόλο της ακροδεξιάς στη ριζοσπαστικοποίηση υπέρμαχων της ανωτερότητας των Λευκών.
Αναμφίβολα, είναι σημαντική η επίδραση των διαφόρων εκφραστών της σύγχρονης ακροδεξιάς, ειδικά στις ΗΠΑ. Αυτοί μπορεί να βρίσκονται εκτός των κυρίαρχων μιντιακών και πολιτικών πλαισίων — χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα κηρύγματα συνωμοσιολόγων όπως ο Άλεξ Τζόουνς, ή οι ψευδοεπιστημονικές θεωρίες περί ανδρισμού, λευκού πολιτισμού και «πολιτιστικού Μαρξισμού» διαμορφωτών γνώμης όπως ο Τζόρνταν Πίτερσον και ο Μπεν Σαπίρο.
Μπορεί όμως να βρίσκονται και εντός του κυρίαρχου πλαισίου — το δάκτυλο πολλών τις τελευταίες ημέρες δείχνει τον δημοσιογράφο του Fox News, Τάκερ Κάρλσον, που έχει ασπαστεί και προπαγανδίσει επανειλημμένα απόψεις που εφάπτονται, αν δεν αγκαλιάζουν, τη θεωρία της «Μεγάλης Αντικατάστασης». Επίσης, στοιχεία της θεωρίας έχουν εμφανιστεί στη ρητορική πολιτικών του Ρεπουμπλικανικού κόμματος στις ΗΠΑ.
Αυτή η ριζοσπαστικοποίηση και η μετακίνηση της θεωρίας της «Μεγάλης Αντικατάστασης» προς το κυρίαρχο ρεύμα, αναφέρεται ως κάτι το καινοφανές. Όπως είδαμε όμως και νωρίτερα, δεν είναι η πρώτη φορά που βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής σκηνής και στα μυαλά ηγετών.
Αν μη τι άλλο, η σύγχρονη πολιτική ιστορία του Δυτικού κόσμου είναι γεμάτη από αντιμεταναστευτικό και αντιμειονοτικό μίσος. Και στην αναζήτηση ευθυνών για τη νέα «αναγέννησή» του, λείπει συχνά ένας καίριος παράγοντας: η υιοθέτηση της ακροδεξιάς ρητορικής και πολιτικής από το πολιτικό «κέντρο».
Ο σημερινός πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, καταδίκασε μετά την επίθεση στο Μπάφαλο το «δηλητήριο» της υπεροχής της Λευκής φυλής και μίλησε για μία «μειονότητα γεμάτη μίσος» για τους υποστηρικτές της. Όμως, στην πραγματικότητα, ο Μπάιντεν εφαρμόζει σχεδόν τις ίδιες αντιμεταναστευτικές πολιτικές με τον νεοφασίστα προκάτοχό του, επιμένει στην εξωτερική πολιτική του αμερικανικού imperium που δημιουργεί προσφυγικά και μεταναστευτικά κύματα σε όλο τον πλανήτη και εμμένει σε ταξικές πολιτικές φτωχοποίησης που οδηγούν στην εύκολη εκμετάλλευση της οργής της λευκής εργατικής τάξης από ακροδεξιούς προπαγανδιστές.
Αντίστοιχα στην Ευρώπη, η «προσφυγική κρίση» που εντάθηκε το 2015 αντιμετωπίστηκε από «κεντροδεξιές» και «κεντροαριστερές» κυβερνήσεις με πνιγμούς και πυροβολισμούς στα σύνορα, φράχτες, στρατόπεδα συγκέντρωσης, απελάσεις, επιχειρήσεις «σκούπα» και συμφωνίες με τρίτες χώρες ώστε να παραμένουν εκεί πρόσφυγες και μετανάστες, και να μη «λερώνουν» την καθημερινότητα του λευκού Ευρωπαίου.
Είναι χαρακτηριστικές οι προσπάθειες «υιοθέτησης της ατζέντας της ακροδεξιάς» από πολιτικές δυνάμεις που επιθυμούν να χαρακτηρίζονται «κεντρώες», σε μία υποτιθέμενη προσπάθεια αντιμετώπισης της ακροδεξιάς που έχει οδηγήσει μονάχα στην ενδυνάμωσή της.
Η επικράτηση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, επί παραδείγματι, δεν είναι μονάχα η πατενταρισμένη ακροδεξιά που μιλά για «αντικατάσταση» του πληθυσμού της χώρας. Η υποτιθέμενη «φιλελεύθερη δεξιά» παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, έκανε προεκλογικό αγώνα με επιχειρήματα για την «ανακατάληψη των πόλεων από τους λαθρομετανάστες» επί Σαμαρά. Δεκάδες στελέχη της έχουν κάνει «αγώνα» στις τοπικές κοινωνίες για να καλλιεργήσουν το μίσος κατά προσφύγων και μεταναστών, ενώ ψάχνοντας αναφορές σε «αντικατάσταση» πληθυσμών, θα βρει κανείς αναρτήσεις του Κωνσταντίνου Μπογδάνου, μέχρι πρότινος επιφανούς στελέχους της κυβερνητικής πλειοψηφίας.
Ήδη πριν από δύο δεκαετίες, ο προερχόμενος από τη ΝΔ ακροδεξιός Γιώργος Καρατζαφέρης μιλούσε για «εκατομμύρια λαθρομεταναστών στη χώρα», χωρίς να προσφέρει κανένα απολύτως στοιχείο για τους ισχυρισμούς του. Τα στελέχη του ΛΑΟΣ που τότε πρωτοστατούσαν σε αντιμεταναστευτικές και αντιμειονοτικές συγκεντρώσεις, μεταπήδησαν εύκολα στη ΝΔ και έγιναν καθοριστικοί παράγοντες της σημερινής πολιτικής του ελληνικού κράτους.
Κι αν κανείς μπορεί εύλογα βάσει αυτών και άλλων στοιχείων να χαρακτηρίσει τη ΝΔ «ακροδεξιά», υπάρχει και το «κεντροαριστερό» ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ. Πρωτοστάτησε ως κυβέρνηση στο χτίσιμο αντιμεταναστευτικού φράχτη στον Έβρο, συγκυβέρνησε με τον Σαμαρά και τους ακροδεξιούς του ΛΑΟΣ, έχει στελέχη με τάση στις αντιμεταναστευτικές κορώνες όπως ο Ανδρέας Λοβέρδος, ενώ εθελοτυφλεί στα σημερινά εγκλήματα του ελληνικού κράτους.
Παρομοίως, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ «των κινημάτων» κατάφερε να συγκρουστεί με το αντιμεταναστευτικό μένος που ποτίζεται επί χρόνια η κοινωνία, μετακινούμενος προς το κέντρο ως «κυβερνώσα Αριστερά». Από τη μία η συγκυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ και από την άλλη η συνέχιση πολιτικών μαντρώματος προσφύγων και μεταναστών σε στρατόπεδα, έδειχναν στην κοινωνία τον «εξωτερικό εχθρό» την ίδια ώρα που οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον χαρακτήριζαν «λαθρολάγνο».
Στην πραγματικότητα, οι επιθέσεις σε μετανάστες και μειονότητες, είτε στην Ευρώπη είτε στις ΗΠΑ, δεν ήταν ποτέ αποκλειστικό προνόμιο της περιθωριακής ακροδεξιάς. Το μίσος ήταν πάντοτε χρήσιμο για την κυρίαρχη τάξη: ο «αποδιοπομπαίος τράγος» του ξένου, του αλλόθρησκου, του «τριτοκοσμικού», που έρχεται για «να κλέψει δουλειές», «να αλλοιώσει πολιτισμό», «να επιβάλει τη Σαρία» ή οτιδήποτε μπορεί να βάλει ο νους, χρησιμοποιήθηκε εκτενώς και διαρκώς για να αποσπάσει την προσοχή από πολιτικές που όντως έβλαπταν και βλάπτουν τους «γηγενείς πληθυσμούς».
Η γιγάντωση της ακροδεξιάς και η εισδοχή θεωριών συνωμοσίας όπως η «Μεγάλη Αντικατάσταση» στην κυρίαρχη αφήγηση είναι άμεσο αποτέλεσμα δεκαετιών ρατσιστικής ρητορικής και πολιτικών της κυρίαρχης τάξης. Άλλωστε ο φόβος της «εποίκισης» της Δύσης από τον «Τρίτο Κόσμο», μπορεί εύκολα να συσχετιστεί και με το αποικιακό παρελθόν και το νεοαποικιακό παρόν των δυτικών «αυτοκρατοριών».
Κι αν η πορεία οδηγεί καμιά φορά σε σφαγές μειονοτήτων, μπορούμε εύκολα να καταδικάσουμε και να συνεχίσουμε έπειτα στον ίδιο δρόμο. Το κέρδος από την καλλιέργεια ρατσιστικού μίσους θα αξίζει πάντοτε τη «θυσία».
-ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου